Khi xem các trang web lậu, người dùng đang trả bằng gì?

Biết nhưng vẫn xem lậu

Theo một nghiên cứu từ Liên minh Chống vi phạm Bản quyền (CAP), có tới 83% người Việt được khảo sát hiểu rõ tác động tiêu cực của nội dung lậu tới thị trường, từ nguy cơ nhân sự ngành sáng tạo mất việc cho đến việc tiếp tay cho các hoạt động phi pháp.

Thậm chí, 71% người dùng sẵn sàng trả tiền cho các dịch vụ hợp pháp, nhưng với một điều kiện: các trang web lậu phải đóng cửa vĩnh viễn.

Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy một bức tranh đáng thất vọng. Dù các đơn vị như VTV Cab đã triển khai nhiều chương trình độc quyền với mức phí rất thấp (chỉ 5.000 - 10.000 đồng), vẫn có rất nhiều người lựa chọn xem lậu và chia sẻ đường link cho nhau.

Là đơn vị sản xuất nội dung lớn nhất tại Việt Nam, VTV cũng là một trong những bên bị xâm phạm bản quyền nhiều nhất. Ông Nguyễn Vũ Hoàng, Trưởng phòng Công nghệ và Phát triển dịch vụ - VTV Digital, cho biết với hơn 50 triệu lượt cài đặt và việc mở rộng các kênh trả tiền từ năm 2025, nền tảng VTVGo đang đối mặt với yêu cầu ngày càng cao về bảo vệ bản quyền số.

Để ứng phó với tình trạng này, VTVGo đã triển khai nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến như watermark (đóng dấu bản quyền), geo-block (chặn truy cập theo vị trí địa lý), mã hóa nội dung và phát hiện thiết bị truy cập không hợp lệ.

Tuy nhiên, ông Hoàng nhấn mạnh rằng công nghệ chỉ là bước bảo vệ đầu tiên. "Ngoài giải pháp về công nghệ... chúng ta sẽ phải có sự kết hợp của các biện pháp về pháp lý, cũng như phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước để làm sao bảo vệ được một vòng tròn khép kín toàn bộ nền tảng VTVGo", ông khẳng định. Điều này cho thấy tầm quan trọng của một chiến lược tổng thể, kết hợp cả công nghệ, pháp lý và hành chính để chống lại vấn nạn vi phạm bản quyền.

Khi xem bóng đá lậu, bạn không chỉ là khán giả vô hại

Một trong những ví dụ điển hình cho thấy sự tinh vi của vi phạm bản quyền chính là việc phát lậu các trận đấu bóng đá. Theo ông Sean Godfrey, Trưởng phòng Pháp lý, Thực thi, APAC Premier League, Việt Nam là một trong những thị trường có lượng truy cập vào các trang vi phạm cao nhất khu vực. Tuy nhiên, đây cũng là nơi phản ứng nhanh nhất với hàng nghìn website phát lậu đã bị truy vết và chặn truy cập.

Ông Godfrey cảnh báo một lầm tưởng phổ biến: nhiều người xem bóng đá online miễn phí vẫn nghĩ rằng mình chỉ là khán giả vô hại. "Điều này hoàn toàn ngược lại", ông nói. "Các trang web phát lậu không chỉ vi phạm bản quyền, mà còn là ổ chứa mã độc, quảng cáo cờ bạc và phần mềm đánh cắp thông tin".

Cảnh báo này trở nên đáng lo ngại hơn khi nhiều trang web lậu sử dụng giao diện bắt chước nền tảng chính thống, khiến người dùng dễ nhầm tưởng là hợp pháp và vô tình rơi vào bẫy lừa đảo. "Một người chỉ muốn xem trận bóng, nhưng có thể vô tình rơi vào chuỗi lừa đảo tinh vi mà không hay biết", ông chia sẻ.

Thực tế, ông Sean Godfrey từng truy vết một mạng lưới phát lậu liên kết với hơn 40 trang cá cược và ví điện tử giả mạo. Ông cũng nhấn mạnh rằng hành vi chia sẻ link vi phạm trên mạng xã hội hoặc trong nhóm bạn bè cũng có thể cấu thành tiếp tay vi phạm bản quyền.

Chặn trang lậu liệu đã đủ?

Nghiên cứu của CAP đã chứng minh một điểm tích cực: 55% người Việt đã ngừng truy cập các website lậu sau khi bị chặn. Con số này cho thấy tác động rõ rệt của biện pháp chặn truy cập (dynamic blocking) đối với hành vi khán giả.

Các chuyên gia Premier League đã sử dụng công nghệ này để bám sát sự thay đổi liên tục của IP, domain, giúp ngăn chặn hiệu quả các luồng phát lậu khi trận đấu đang diễn ra.

Ông Sean Godfrey, nhấn mạnh rằng các biện pháp chặn website có tác động lớn tới hành vi người dùng, nhưng đó chỉ là bước đầu. Khi các trang vi phạm bị xóa sổ, một số người dùng lại tìm đến những nền tảng "mới nổi" nhưng không kém phần rủi ro.

"Người dùng không ý thức được rằng khi họ xem bóng đá trên một trang lậu, họ đang nuôi dưỡng một thị trường ngầm với vô số hành vi vi phạm khác đằng sau", ông Sean Godfrey cho hay.