Khoảng trống đào tạo khiến hàng chục triệu lao động đứng trước nguy cơ bị bỏ lại phía sau

Ngày 11/8, tại Hà Nội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hội thảo “Phát triển nhân lực – điều kiện tiên quyết cho kinh tế số và tăng trưởng xanh”.

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ theo hướng kinh tế số, kinh tế xanh và phát triển bền vững, yêu cầu về chất lượng nguồn nhân lực ngày càng trở nên cấp thiết. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu đòi hỏi phải đặt con người – đặc biệt là người lao động – vào trung tâm của quá trình phát triển.

Phát triển nhân lực không chỉ là chính sách xã hội, mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và đảm bảo sự thích ứng của doanh nghiệp trong thời đại mới.

Tại Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội (ILSSA) nhấn mạnh rằng, đã đến lúc phải thay đổi tư duy căn bản: Nhân lực không còn là chi phí cần kiểm soát, mà là nguồn giá trị cần đầu tư. Đó là cách doanh nghiệp sống sót và vươn lên trong kỷ nguyên số và tăng trưởng xanh”

Trong khi đó, ông Nguyễn Khánh Long, Phó Cục trưởng Cục Việc làm, Bộ Nội vụ cũng khẳng định: Nguồn nhân lực trở thành yếu tố nội sinh quan trọng nhất thúc đẩy tăng trưởng. Không có nguồn nhân lực chất lượng, mọi chính sách, công nghệ và vốn đều không thể phát huy hiệu quả tối đa.

Tại hội thảo, ông Long cũng cảnh báo khoảng cách đáng kể giữa chương trình đào tạo và nhu cầu thực tiễn, với khoảng 38 triệu lao động chưa qua đào tạo từ sơ cấp trở lên. Nguy cơ bị bỏ lại phía sau đặc biệt lớn với nhóm lao động phổ thông, tuổi trung niên và lao động nữ tại các khu công nghiệp nếu không kịp thời tái đào tạo.

Các mô hình tiêu biểu cho thấy sự đầu tư bài bản mang lại hiệu quả rõ rệt. Ông Lại Hoàng Dũng, Chủ tịch Công đoàn Cty Samsung Electronics Việt Nam chia sẻ: “Chúng tôi coi đào tạo là nền tảng chiến lược gắn chặt với tiến trình đổi mới công nghệ để mỗi lao động đều bắt kịp nhịp thay đổi, không ai bị bỏ lại phía sau”.

Ở góc độ chính sách, ông Phạm Vũ Quốc Bình, Phó Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên, Bộ Giáo dục và Đào Tạo đề xuất, hệ thống đào tạo nghề mở, đa dạng, linh hoạt, công bằng, gắn với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành và tổ chức đào tạo.

PGS TS Nguyễn Thị Lan Hương cũng nhấn mạnh về vai trò của Nhà nước. Cụ thể theo bà, trong trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng kinh tế số và tăng trưởng xanh, đầu tư vào nhân lực không thể là trách nhiệm riêng của doanh nghiệp hay tổ chức công đoàn.

Chính phủ cần đóng vai trò “kiến trúc sư trưởng”, xây dựng nền tảng pháp lý, định hướng chiến lược và kết nối hệ sinh thái nhân lực quốc gia.

Kết luận hội thảo, bà Thái Thu Xương, Phó Chủ tịch Thường trực Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khẳng định: “Đầu tư cho người lao động hôm nay là cách tiết kiệm lớn nhất cho tương lai. Chúng ta không thể nói đến tăng trưởng xanh hay chuyển đổi số nếu không đồng thời chuyển đổi cách nhìn nhận, đối xử và đầu tư cho nguồn lực con người”.

Tổng Liên đoàn sẽ xem xét, cụ thể hóa tinh thần hội thảo thành các chương trình hành động, thúc đẩy đào tạo kỹ năng mới, kỹ năng số, kỹ năng xanh, và mở rộng liên kết giữa công đoàn – doanh nghiệp – cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Từ các phiên thảo luận, hội thảo thống nhất khuyến nghị ba hướng hành động cấp thiết:

Ở tầm chính sách, cần sớm hoàn thiện Đề án Chiến lược phát triển nguồn nhân lực đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, trong đó gắn kết chặt chẽ phát triển nhân lực với chuyển đổi số và tăng trưởng xanh; đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về nhân lực số và nhân lực xanh để phục vụ hoạch định chính sách.

Về phía doanh nghiệp, xem việc đầu tư dài hạn và có hệ thống cho đào tạo nội bộ là chiến lược kinh doanh; đồng thời đầu tư hơn vào chất lượng đào tạo, gắn nâng cấp kỹ năng với lộ trình nghề nghiệp, tối ưu thời gian đào tạo phù hợp và tiến trình đổi mới công nghệ, giúp người lao động không bị tụt lại phía sau.

Tổ chức công đoàn cần phát huy vai trò cầu nối, chủ động thông tin nhu cầu đào tạo và đưa các chương trình đào tạo kỹ năng đến tận cơ sở, bảo đảm mọi nhóm lao động đều được tiếp cận cơ hội học tập và nâng cao trình độ một cách công bằng.