Không có bộ lọc khí thải, xe vẫn chạy được không? Cái giá phải trả là gì?

Trên tất cả các dòng xe sử dụng động cơ đốt trong hiện đại, bộ lọc khí thải, hay còn gọi là bộ chuyển đổi xúc tác, đóng vai trò không thể thiếu trong hệ thống xử lý khí thải.

Đây là bộ phận quan trọng giúp giảm thiểu lượng khí độc hại thải ra môi trường, đồng thời là yêu cầu bắt buộc theo quy định pháp luật tại nhiều quốc gia, bao gồm hầu hết các bang ở Mỹ. Bộ lọc khí thải thường được lắp đặt trong hệ thống ống xả, nằm ở vị trí giữa động cơ và ống pô.

Để tiếp cận, người ta phải thao tác từ gầm xe, và một chiếc xe có thể được trang bị nhiều bộ lọc như vậy. Chúng được hàn cố định vào hệ thống, khiến việc tháo bỏ không hề đơn giản mà thường đòi hỏi phải cắt bỏ bằng dụng cụ chuyên dụng.

Cơ chế hoạt động của bộ lọc khí thải

Bên trong bộ lọc khí thải là một lưới lọc chứa các kim loại quý hiếm như bạch kim, palladium hoặc rhodium. Những kim loại này đóng vai trò chất xúc tác, giúp chuyển đổi các hợp chất độc hại trong khí thải thành các chất an toàn hơn.

Khi luồng khí thải nóng từ động cơ đi qua, các chất xúc tác sẽ thực hiện quá trình khử và oxy hóa, biến đổi carbon monoxide, oxit nitơ và hydrocarbon thành nitơ và oxy. Đây là những nguyên tố ít gây hại hơn khi được thải ra ngoài không khí, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.

Xe có thể vận hành mà không có bộ lọc khí thải không?

Về mặt kỹ thuật, câu trả lời là có. Xe vẫn có thể hoạt động bình thường mà không cần bộ lọc khí thải, bởi đây không phải là bộ phận cốt lõi để động cơ vận hành.

Tuy nhiên, trên các dòng xe hiện đại, việc thiếu bộ lọc hoặc bộ lọc bị hỏng có thể kích hoạt đèn báo lỗi động cơ trên bảng điều khiển. Nguyên nhân là do hệ thống cảm biến oxy, được tích hợp trong ống xả, liên tục gửi dữ liệu về bộ điều khiển động cơ (ECU).

Nếu giá trị đo được từ cảm biến không nằm trong ngưỡng tiêu chuẩn do nhà sản xuất đặt ra, xe sẽ báo lỗi, cảnh báo người lái về tình trạng bất thường.

Vấn đề pháp lý cần cân nhắc

Tại nhiều quốc gia, việc sử dụng bộ lọc khí thải là yêu cầu bắt buộc đối với các phương tiện lưu thông trên đường. Nếu không có bộ lọc, xe sẽ không thể vượt qua các bài kiểm tra khí thải định kỳ, dẫn đến nguy cơ vi phạm pháp luật.

Một số khu vực, chẳng hạn như bang California của Mỹ, áp dụng quy định đặc biệt nghiêm ngặt về khí thải. Tại đây, nếu bộ lọc bị hỏng, mất trộm hoặc tháo bỏ, chủ xe buộc phải thay thế để đảm bảo tuân thủ luật lệ.

Góc nhìn từ những người đam mê ô tô

Không ít người yêu thích ô tô lựa chọn tháo bỏ bộ lọc khí thải nhằm cải thiện hiệu suất động cơ và tăng cường âm thanh ống xả, bởi đây là một trong những bộ phận gây hạn chế dòng khí thải nhất.

Dù vậy, việc làm này không được khuyến khích do lượng khí độc hại thải ra môi trường sẽ tăng đáng kể.

Thay vì loại bỏ hoàn toàn, các giải pháp như sử dụng bộ lọc khí thải lưu lượng cao có thể là lựa chọn hợp lý hơn, vừa giảm bớt hạn chế vừa duy trì khả năng kiểm soát khí thải ở mức chấp nhận được.

Hậu quả khi vận hành xe mà không có bộ lọc khí thải

Việc lái xe mà không có bộ lọc khí thải tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng. Ngoài nguy cơ vi phạm pháp luật, xe có thể gặp các vấn đề kỹ thuật, đồng thời ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của những người xung quanh.

Nếu tình trạng này kéo dài, hệ quả sẽ càng rõ rệt. Đèn báo lỗi động cơ thường xuyên bật sáng là dấu hiệu đầu tiên, kèm theo đó là hiệu suất nhiên liệu giảm, xe vận hành không ổn định, tăng tốc chậm hoặc thậm chí xảy ra hiện tượng đánh lửa sai.

Hơn nữa, khi bộ lọc khí thải không hoạt động, xe sẽ thải ra khói đen có mùi khó chịu, để lại cặn bẩn trên cản sau, gây mất thẩm mỹ và ô nhiễm không khí.

Chi phí bảo dưỡng và thay thế

Bộ lọc khí thải không phải là một bộ phận rẻ tiền. Chi phí thay thế có thể lên đến hàng nghìn đô la, do chúng chứa các kim loại quý hiếm.

Điều này cũng khiến bộ lọc trở thành mục tiêu của những vụ trộm cắp. Để tránh hỏng hóc, các chuyên gia khuyến nghị chủ xe tuân thủ lịch bảo dưỡng định kỳ từ nhà sản xuất và tránh tạo áp lực quá mức lên động cơ.

Một số nguyên nhân phổ biến khiến bộ lọc hỏng bao gồm sử dụng nhiên liệu kém chất lượng hoặc bị tắc nghẽn. Để ngăn ngừa tắc nghẽn, người lái nên duy trì tốc độ ổn định, giúp động cơ đạt nhiệt độ tối ưu để đốt cháy hết muội than tích tụ.

Lời kết

Dù xe vẫn có thể hoạt động mà không có bộ lọc khí thải, cái giá phải trả là không hề nhỏ, từ rủi ro pháp lý, hư hỏng động cơ đến tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Bảo dưỡng đúng cách và sử dụng linh kiện chính hãng là giải pháp tối ưu để đảm bảo xe vận hành ổn định, an toàn và thân thiện với môi trường.