Kiểm soát khí thải phương tiện: Không thể trì hoãn lâu hơn nữa!

Nhiều thách thức chờ đón

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã công bố dự thảo mới nhất về lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy lưu hành tại Việt Nam. Thời gian kiểm định khí thải chính thức sẽ lùi đến ngày 1/7/2027 nhằm tạo thêm thời gian chuẩn bị cho người dân và các địa phương.

Lý giải về việc điều chỉnh lộ trình kiểm định khí thải xe máy trên, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhằm đảm bảo sự đồng thuận và tạo điều kiện để người dân không bị động trong quá trình thực hiện chính sách.

Ông Nguyễn Đông Phong - Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (Cục Đăng kiểm Việt Nam) cho biết, những năm qua Việt Nam có nhiều nỗ lực để kiểm soát phát thải độc hại.

Tuy nhiên để thực hiện việc kiểm định khí thải xe máy là một bài toán cực kỳ thử thách, bởi lượng xe máy ở Việt Nam rất lớn (khoảng 60 triệu xe mô tô, gắn máy và 6 triệu xe ô tô) việc xây dựng mạng lưới kiểm định mất gần 30 năm mới được gần 300 trạm.

Còn lượng xe máy gấp 10 lần ô tô, dù kiểm định đơn giản hơn nhưng tỉ lệ tương ứng để phủ rộng giai đoạn đầu cũng cần hàng nghìn cơ sở tham gia kiểm định.

Xe mô tô, xe gắn máy hiện là phương tiện chiếm tỷ lệ lớn nhất trong các loại phương tiện giao thông tại Việt Nam. Đồng thời cũng là nguồn phát thải chất ô nhiễm lớn nhất.

Khí thải từ hoạt động giao thông chứa nhiều thành phần độc hại như CO2, NO2, SO2… có thể gây ung thư hoặc gây kích thích. Một số chất độc khác còn có thể ngấm vào máu, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ con người.

Do vậy, việc kiểm soát khí thải đang trở thành vấn đề cấp thiết. Chính phủ và các cơ quan chức năng đã bắt đầu xây dựng các quy định khắt khe hơn về khí thải, nhằm giảm thiểu tác động của giao thông đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Không thể trì hoãn mãi

Việc lùi thời hạn kiểm soát khí thải mô tô, xe gắn máy có thể giúp chuẩn bị kỹ lưỡng hơn về mặt hạ tầng, công nghệ kiểm tra khí thải và các quy trình kiểm soát, người dân có thời gian chuẩn bị thì bên cạnh đó còn những khó khăn trong triển khai và thực hiện các mục tiêu bảo vệ môi trường.

TS. Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam đánh giá, việc kiểm định khí thải xe máy là chủ trương đúng và rất cấp thiết để thực hiện. Để thực hiện, nên tính dịch vụ kiểm định khí thải mô tô, xe máy là hoạt động phi lợi nhuận vì lợi ích chung cho xã hội.

Xe máy để càng lâu mới kiểm định thì số lượng càng tăng, khó thực hiện. Nhiều nước đã kiểm soát khí thải xe máy từ lâu. Dù xe máy là công cụ đi lại, kiếm sống của hàng triệu người nhưng không thể bám mãi vào lý do đời sống khó khăn để trì hoãn kiểm soát. Ai cũng phải có trách nhiệm với môi trường.

Việc kiểm định khí thải xe máy cũng cần có lộ trình phù hợp để không gây áp lực quá lớn cho người dân. Vấn đề thứ hai là chi phí kiểm định giá cả phải hợp lý và phải có cơ chế hỗ trợ tài chính đối với người dân thu nhập thấp. Cần tổ chức sao cho thuận lợi, nhanh, phù hợp với khả năng chi trả.

Trao đổi với PV, một chuyên gia trong lĩnh vực giao thông đô thị nhấn mạnh, ô nhiễm không khí đang ngày càng trở nên nghiêm trọng; đặc biệt ở các thành phố lớn, nơi mà mật độ xe mô tô, xe gắn máy cao.

Việc lùi thời hạn kiểm soát khí thải đồng nghĩa với việc các biện pháp bảo vệ môi trường sẽ không được triển khai ngay lập tức, kéo dài tình trạng ô nhiễm.

Nếu không có những biện pháp kiểm soát kịp thời, mức độ ô nhiễm sẽ tiếp tục gia tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và chất lượng cuộc sống.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, nếu thiếu quyết đoán trong việc áp dụng các quy định kiểm soát khí thải sẽ làm giảm tính khả thi của chiến lược bảo vệ môi trường trong dài hạn.

Người dân sẽ không thấy được sự quyết tâm trong việc giải quyết vấn đề ô nhiễm. Điều này có thể dẫn đến tình trạng trì hoãn thay đổi thói quen giao thông, khiến việc giảm thiểu ô nhiễm trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.