Kiến nghị giao cấp xã quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với công trình được miễn giấy phép xây dựng

Ngày 6/11, tại phiên họp Tổ, góp ý vào dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), đại biểu Quốc hội Nguyễn Phi Thường (Đoàn Hà Nội) cho rằng, chủ trương miễn giấy phép xây dựng là bước đi đúng đắn và phù hợp với định hướng cải cách thủ tục hành chính hiện nay. Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đã quy định cụ thể các trường hợp được miễn giấy phép và trách nhiệm của chủ đầu tư đối với công trình thuộc diện này.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vấn đề không nằm ở quy định pháp luật, mà chủ yếu ở hai nhóm nguyên nhân. Nguyên nhân chủ quan là một bộ phận cán bộ giải quyết thủ tục hành chính còn gây khó khăn, kéo dài thời gian xử lý hồ sơ. Nguyên nhân khách quan là hệ thống pháp luật liên quan đến quy hoạch, đất đai, đầu tư, tôn giáo, đê điều… còn nhiều điểm chồng chéo, thiếu thống nhất, khiến việc cấp phép xây dựng thường bị chậm trễ.

Vì vậy, việc mở rộng đối tượng miễn giấy phép và rút ngắn thời gian cấp phép là hợp lý. Tuy nhiên, theo đại biểu, để giải quyết tận gốc vấn đề cần liên thông quy trình từ chấp thuận chủ trương đầu tư đến khởi công công trình.

Cụ thể, đại biểu Nguyễn Phi Thường đề nghị, khi chủ đầu tư đã được UBND cấp thẩm quyền giao thực hiện dự án, đã đủ điều kiện khởi công công trình, chỉ cần thông báo khởi công thay vì phải xin phép lại. Việc bổ sung quy định thiết kế cơ sở trong hồ sơ đề xuất dự án đầu tư (theo Điều 33 Luật Đầu tư) để cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định ngay trong giai đoạn chấp thuận chủ trương, giúp rút ngắn thời gian và giảm thủ tục trùng lặp.

Từ thực tế tại Hà Nội, đại biểu Nguyễn Phi Thường chỉ ra, việc thiếu quy định rõ về thẩm quyền kiểm tra và giám sát các công trình miễn phép đã dẫn đến tình trạng chủ đầu tư tự ý điều chỉnh quy mô, công năng, làm thay đổi cảnh quan và hạ tầng đô thị. Do đó, đại biểu kiến nghị giao thẩm quyền quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với công trình miễn phép cho chính quyền cấp xã; giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết quy trình, thủ tục hậu kiểm, đảm bảo vừa thông thoáng, vừa chặt chẽ.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) cũng bày tỏ quan điểm cần có quy định rõ về giám sát thi công xây dựng công trình. Dự thảo luật quy định ở điều 59 là chủ đầu tư có quyền giám sát thi công xây dựng công trình khi có đủ điều kiện năng lực và tự chịu trách nhiệm về việc giám sát của mình. Đại biểu lo ngại quy định này sẽ dẫn đến tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi”. Vì vậy, đại biểu đề nghị cần có đơn vị tư vấn giám sát riêng và quy định chế tài thật nghiêm khi để xảy ra sự cố nghiêm trọng.

Cũng liên quan đến nội dung cần bổ sung, đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị đưa ra quy định để xây bể nước hoặc bể bơi trên các nhà cao tầng với mục đích lưỡng dụng, vừa để trữ nước, vừa có thể làm bể bơi, vừa phục vụ phòng cháy, chữa cháy.

Đối với thẩm quyền thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đối với dự án đầu tư kinh doanh tại điều 27, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) cho rằng, đây là một trong những điểm nghẽn lớn nhất về thủ tục đầu tư xây dựng hiện nay. Dự thảo luật tiếp tục duy trì hai vòng thẩm định song song đối với dự án đầu tư kinh doanh, không sử dụng vốn nhà nước.

Cụ thể, chủ đầu tư tự thẩm định theo khoản 4 điều 26 quy định đối với dự án đầu tư kinh doanh, người quyết định đầu tư chịu trách nhiệm tổ chức thẩm định. Cơ quan nhà nước thẩm định dự án đầu tư kinh doanh có quy mô lớn hoặc có công trình ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng.

Theo đại biểu, quy định như vậy là chưa phù hợp, có thể chồng chéo với luật đầu tư, duy trì cơ chế xin cho, đi ngược lại tinh thần cải cách. Việc cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án tư nhân là sự can thiệp không cần thiết vào quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp. Nhà nước chỉ nên thực hiện vai trò hậu kiểm quản lý về quy hoạch, tiêu chuẩn an toàn, môi trường thông qua việc thẩm định thiết kế xây dựng sau này hoặc cấp phép chứ không nên thẩm định tính khả thi thay cho nhà đầu tư. Hơn nữa, quy định này còn buộc doanh nghiệp phải trải qua hai lần thẩm định, kéo dài thời gian, tăng chi phí tuân thủ, giảm tính cạnh tranh của môi trường đầu tư.

Vì vậy, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà đề xuất cân nhắc bỏ điểm C khoản 1 điều 27. Theo đó, cơ quan chuyên môn về xây dựng chỉ nên tập trung thẩm định các dự án có sử dụng vốn nhà nước, đầu tư công, PPP để bảo toàn vốn nhà nước. Đối với dự án đầu tư kinh doanh, nhà đầu tư tự chịu trách nhiệm về quyết định của mình theo đúng quy định tại khoản 4 điều 26 của dự thảo luật.