Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025: Khép lại ‘học vẹt, học tủ’, mở ra thời kỳ đánh giá năng lực thực chất

Không còn “văn mẫu”, không thể “học tủ”

Môn Ngữ văn là môn thi đầu tiên. Không khí tại các điểm thi trên cả nước diễn ra nghiêm túc nhưng không kém phần hồi hộp. Tại điểm thi Trường THCS&THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội), em Nguyễn Minh Quang, học sinh Trường THPT Chuyên Đại học Sư phạm cho biết: “Dù đề thi không còn nằm trong sách giáo khoa, nhưng chúng em được định hướng từ sớm rằng học Văn là để hiểu đời sống, không phải để chép thuộc".

Thí sinh Phan Nguyễn Linh, học sinh lớp 12 Trường THPT Lý Thái Tổ chia sẻ: “Em mong đề thi có những vấn đề xã hội gần gũi, phản ánh suy nghĩ của thế hệ trẻ như bản sắc dân tộc, trách nhiệm với môi trường, với cộng đồng. Văn học, với em, là tấm gương soi chiếu thời đại".

Các thí sinh tự do thi theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006 được bố trí phòng thi riêng, tạo điều kiện thuận lợi trong tổ chức và giám sát theo đúng quy chế.

Năm nay, môn Ngữ văn vẫn giữ hình thức thi tự luận với thời gian làm bài 120 phút, gồm hai phần: đọc hiểu (4 điểm) và làm văn (6 điểm). Đặc biệt, ngữ liệu được sử dụng trong đề thi sẽ được chọn lựa từ các nguồn bên ngoài sách giáo khoa, đánh dấu sự chuyển hướng quyết liệt của ngành giáo dục nhằm loại bỏ lối học thuộc lòng, học theo mẫu.

Tại điểm thi Trường THPT Trưng Vương (TP.HCM), thí sinh Phạm Bảo Thanh bày tỏ: “Em đã chuẩn bị từ đầu năm lớp 12, tập trung ôn luyện theo định hướng năng lực, chủ động rèn kỹ năng đọc, viết và phân tích. Cấu trúc đề thi mới không cho phép chúng em ‘đánh cược’.”

Đề thi theo định hướng đánh giá phẩm chất, năng lực học sinh

Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ Giáo dục và Đào tạo), đề thi năm nay vẫn đảm bảo nằm trong phạm vi chương trình GDPT hiện hành, chủ yếu là lớp 12. Tuy nhiên, để đánh giá toàn diện, đề có thể tích hợp kiến thức lớp 10 và 11, đặc biệt chú trọng khả năng vận dụng, tư duy phân tích và liên hệ thực tiễn.

“Đề thi được thiết kế theo hướng phát triển năng lực, với 40% câu hỏi ở mức độ nhận biết, 30% thông hiểu và 30% vận dụng. Đây là thay đổi mang tính bản chất, phù hợp với mục tiêu của chương trình mới: Đánh giá phẩm chất, năng lực thay vì kiểm tra khả năng ghi nhớ", ông Hà nhấn mạnh.

Cũng theo ông Hà, phần phân hóa trong đề thi sẽ thể hiện rõ hơn ở khả năng phân tích, liên hệ và giải quyết vấn đề trong bối cảnh cụ thể, đúng tinh thần “học để làm, học để sống” mà giáo dục Việt Nam đang hướng đến.

Một kỳ thi – Hai chương trình – Cả nước sẵn sàng

Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 là kỳ thi đặc biệt khi diễn ra trong bối cảnh hai chương trình giáo dục cùng vận hành: Chương trình GDPT 2018 dành cho học sinh lớp 12 hệ mới, và Chương trình 2006 dành cho thí sinh tự do và học sinh hệ cũ.

Tại điểm thi Trường THPT Chuyên Chu Văn An (Hà Nội), thầy Lê Trung Tín, Hiệu trưởng Trường THPT Thăng Long, Trưởng điểm thi cho biết: Điểm thi có 627 thí sinh dự thi theo chương trình cũ, bố trí thành 27 phòng thi riêng biệt. Các môn thi tổ hợp được tổ chức theo từng khu vực, đảm bảo thuận tiện cho thí sinh di chuyển giữa các môn thi trong cùng một buổi.

“Chúng tôi đã xây dựng phương án tổ chức cụ thể, từ phân luồng thí sinh, hướng dẫn phòng chờ, đến điều phối giám thị theo ca, theo bài. Mọi khâu đều được kiểm tra kỹ lưỡng, sẵn sàng cho tình huống phát sinh", thầy Tín chia sẻ.

Công tác chuẩn bị tại các địa phương được triển khai đồng bộ. Tất cả các điểm thi đều bảo đảm về cơ sở vật chất, phương án phòng dịch, an toàn thực phẩm, phòng chống cháy nổ, an ninh trật tự và hỗ trợ y tế trong suốt quá trình tổ chức thi.

Chuyển mình từ “thi cử” sang “giáo dục khai phóng”

Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, kỳ thi năm nay có 1.164.984 thí sinh đăng ký dự thi, trong đó có hơn 1,13 triệu thí sinh học theo chương trình GDPT 2018 và gần 25.000 thí sinh theo chương trình cũ.

Với học sinh chương trình mới, các em sẽ hoàn thành 4 bài thi trong 3 buổi: sáng 26/6 (Ngữ văn), chiều 26/6 (Toán) và ngày 27/6 (bài thi tổ hợp tự chọn). Đối với chương trình cũ, thí sinh dự thi thêm một buổi chiều 27/6.

GS.TS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD&ĐT đánh giá: “Qua các đợt kiểm tra thực tế, đến nay tất cả các tỉnh, thành phố đã hoàn tất công tác chuẩn bị. Từ đề thi, in sao, vận chuyển, coi thi, đến xử lý tình huống bất thường đều có phương án cụ thể, bảo đảm kỳ thi an toàn, nghiêm túc, đúng quy chế".

Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 không chỉ là một cuộc kiểm tra học vấn cuối cấp, mà còn là phép thử quan trọng với Chương trình GDPT 2018, chương trình đặt trọng tâm vào năng lực, phẩm chất người học, hướng tới một nền giáo dục khai phóng, nhân bản và hội nhập.

Đây là dấu mốc thể hiện sự chuyển mình mạnh mẽ của giáo dục Việt Nam từ triết lý “học để thi” sang “học để hiểu, học để sáng tạo và trưởng thành”.

Thí sinh hôm nay không chỉ làm bài thi, các em đang góp phần viết nên một chương mới cho sự nghiệp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục nước nhà.