Xe dù bến cóc “bóp chết” xe khách tuyến cố định

Vắng vẻ, xe rỗng khi xuất bến hoặc có cũng chỉ lác đác vài hành khách. Tình trạng này đang diễn ra phổ biến tại các bến xe tại Hà Nội như Giáp Bát, Mỹ Đình. Thế nhưng đối nghịch với cảnh trong các bến xe thì ở bên ngoài gần bến xe, hoạt động đón trả khách lại rất nhộn nhịp, bởi xe hợp đồng trá hình ngày càng phát triển.

Trong báo cáo mới đây gửi UBND TP.Hà Nội, Sở Giao thông Vận tải (GTVT) thừa nhận vẫn còn tình trạng xe tuyến cố định bỏ bến, chạy sai hành trình khi không có lực lượng kiểm tra. Tình trạng dừng đỗ, đón trả khách trên các tuyến đường xung quanh khu vực bến xe vẫn tái diễn gây cản trở giao thông. 

Xe hợp đồng vận chuyển khách từ 16 chỗ đến dưới 10 chỗ ngồi có lộ trình hoạt động cố định như xe khách tuyến cố định, sử dụng văn phòng đại diện để đón trả khách vẫn tồn tại,...

Là một lái xe khách tuyến cố định có thâm niên, anh Vũ Mạnh Hùng bức xúc: “Xuất bến thì không có khách, phải bán xe to đi để mua xe nhỏ cũng chả có khách vì lượng xe dù ở ngoài quá nhiều. Chỉ mong cơ quan chức năng, Thanh tra, công an dẹp được xe dù thì xe bến mới có khách”.

Còn theo anh Hưng, lái xe tuyến Ninh Bình - Giáp Bát, hiện nay tình trạng xe đưa đón tận nhà khá phổ biến, hành khách không phải mất công di chuyển, đặc biệt là vào giờ cao điểm. Mọi người đều muốn đi nhanh về nhanh nên là bắt những chuyến xe dọc đường hoặc là xe tiện chuyến.

Nói về tình trạng xe dù bến cóc, ông Nguyễn Ngọc Dũng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam cho rằng, loại hình này đang phát triển ngày càng cao, càng nhiều. Từ một xe, 2 xe rồi 3 xe, từ xe 9 ghế đến xe giường nằm, từ địa bàn một tỉnh đến địa bàn nhiều tỉnh.

Tình trạng này đã làm cho quy hoạch luồng tuyến, quy hoạch bến xe bị phá vỡ, gây ra ùn tắc giao thông. Điều này đã xảy ra ở những thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Do cạnh tranh không bình đẳng nên nhiều tuyến cố định đã phải dừng. Nhiều tuyến giảm tần suất xe và các doanh nghiệp vận tải đang thua lỗ.

Thống kê của Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, sản lượng của các tuyến cố định đã giảm từ 35 - 40%, công suất của bến xe giảm từ 18 - 30%. Nhiều doanh nghiệp vận tải thậm chí bỏ tuyến và chuyển sang chạy dù nếu như tình trạng này không được giải quyết triệt để.

Phó Giám đốc bến xe Gia Lâm Nguyễn Mạnh Tuấn khẳng định, nhìn vào sản lượng xe như vậy cũng thấy rằng các doanh nghiệp vận tải hoạt động rất là cầm chừng, khó khăn. Đồng thời mong muốn hành khách khi có nhu cầu đi lại thì hãy di chuyển ra các bến xe.

Mặc dù đã chấn chỉnh từ nhiều năm nhưng việc dừng đón khách hiện vẫn chỉ trông chờ phần lớn vào ý thức của nhà xe và hành khách. Ngoài ra là những bất cập trong cơ cấu tổ chức vận tải, cơ sở hạ tầng, việc quy hoạch mạng lưới bến xe chưa hợp lý,...

Quy hoạch chuẩn hệ thống bến xe Hà Nội

Thông tin từ chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Thanh - Nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết, vẫn là công tác quy hoạch, tổ chức các luồng tuyến thật thuận lợi và công bố công khai và khi công bố công khai lên luồng tuyến nào, địa điểm đón ở đâu thì các doanh nghiệp phải thực hiện nghiêm túc. Nếu không thực hiện nghiêm túc thì xử lý cả doanh nghiệp luôn thì mới được.

Bến xe không thể để vận hành như hiện nay mà phải hoạt động đa phương thức, kết nối các hệ thống vận tải như tàu điện, xe buýt,... và nằm bên ngoài khu vực Vành đai 3 (ưu tiên ở các cửa ô) nhằm tạo ra một hệ thống vận tải liên tục, xuyên suốt.

Tháng 4/2022, UBND TP. Hà Nội đã ban hành quyết định phê duyệt quy hoạch bến xe, bãi đỗ xe, trung tâm tiếp vận và trạm dừng nghỉ trên địa bàn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Theo quy hoạch 4 bến xe liên tỉnh nằm trong đường Vành đai 3 gồm Gia Lâm, Mỹ Đình, Giáp Bát, Nước Ngầm tiếp tục được khai thác. Về lâu dài các bến xe này sẽ được thay thế. Tuy nhiên trong thời gian chờ đợi, các bến này chỉ được nâng cấp, cải tạo cơ sở vật chất trên quy mô hiện có.

Bến xe thay thế được quy hoạch tại khu vực lân cận đường Vành đai 3 và Vành đai 4. Sau khi hoàn thành các bến xe mới, quỹ đất các bến xe liên tỉnh hiện tại sẽ được chuyển chức năng, ưu tiên cho nhu cầu phục vụ giao thông công cộng và giao thông đô thị như bãi đỗ xe công cộng, điểm trung chuyển xe buýt, trạm đăng kiểm phương tiện cơ giới đường bộ.

Các bến xe khách liên tỉnh mới được thành phố bố trí trên trục hướng tâm tại cửa ngõ giao với vành đai 4, theo các hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. Bến xe khách xây mới được kết hợp với các điểm đầu cuối của hệ thống xe buýt công cộng và gần nhà ga của các tuyến đường sắt đô thị, nhằm vận chuyển hành khách vào khu vực nội đô và ngược lại.

Bến xe mới sẽ từng bước thay thế các bến xe khách hiện có, đang nằm sâu trong nội đô. Các bến xe liên tỉnh mới sẽ nằm ở huyện Sóc Sơn, Đông Anh, Gia Lâm, Thường Tín, Thanh Trì, Hoài Đức và huyện Đan Phượng. Trong đô thị trung tâm Hà Nội sẽ có 8 bến xe tải nhằm phục vụ nhu cầu vận tải của người dân.

Kỳ vọng xóa xe dù bến cóc, Sở GTVT Hà Nội cũng đề xuất nhiều giải pháp, tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh vận chuyển hành khách trên địa bàn. Song song với việc triển khai đầu tư các bến xe liên tỉnh theo quy hoạch để bố trí, sắp xếp hợp lý, khoa học các luồng tuyến vận tải, Hà Nội kiến nghị Chính phủ, Bộ GTVT rà soát, hoàn thiện quy định pháp luật về quản lý kinh doanh vận tải, khắc phục tồn tại trong quản lý xe hợp đồng, tránh để doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở của pháp luật để chạy xe trá hình, lập xe dù, bến cóc.

Đề xuất lắp đặt camera giám sát tại các tuyến đường trọng điểm, khu vực bến xe để lực lượng chức năng kiểm tra, theo dõi, phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao hiệu quả khai thác dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình để xử lý các xe vi phạm tốc độ, thời gian làm việc của lái xe, hành trình chạy xe…

Thế Anh