Làm gì để dòng vốn chảy vào nông nghiệp?

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cả nước hiện có khoảng 50.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chiếm khoảng 5,5% trên tổng số 900.000 doanh nghiệp. Đáng chú ý, số lượng doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nhất là ở khu vực nông thôn, còn rất hạn chế. Đa số các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có quy mô nhỏ và vừa. Khoảng 23% dự án có vốn đăng ký dưới 1 triệu USD, dẫn đến hiệu quả đầu tư chưa cao, khó tạo ra các bước đột phá trong chuyển đổi mô hình sản xuất.

Phân bổ đầu tư cũng chưa đồng đều giữa các vùng. Phần lớn dự án tập trung tại những khu vực có điều kiện thuận lợi, gần thị trường tiêu thụ, trong khi những vùng còn nhiều tiềm năng phát triển nông nghiệp bền vững lại chưa thu hút được các nhà đầu tư chiến lược.

Số liệu khảo sát từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, hiện chỉ khoảng 1–2% doanh nghiệp trong nước hoạt động trong lĩnh vực nông – lâm – ngư nghiệp. Trong đó, chưa đến 50 doanh nghiệp được công nhận là “Doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao” và chưa tới 300 doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, tương đương chưa tới 3% tổng số doanh nghiệp nông nghiệp cả nước.

Một trong những rào cản lớn khiến doanh nghiệp ngần ngại đầu tư vào nông nghiệp là khó khăn trong tiếp cận đất đai để tổ chức sản xuất. Công tác quy hoạch sử dụng đất, nhất là vùng nguyên liệu, vẫn còn bất cập, thiếu ổn định, gây trở ngại cho việc lập kế hoạch sản xuất dài hạn.

Bên cạnh đó, dù Nghị định 57/2018/NĐ-CP về khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn đã phát huy một số hiệu quả, song vẫn tồn tại nhiều bất cập như chính sách thiếu tính hấp dẫn, thủ tục hành chính rườm rà, phân bổ nguồn lực còn dàn trải, và chính sách hỗ trợ thiếu linh hoạt, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

Theo ông Trần Mạnh Báo – Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam, một rào cản đáng chú ý là chính sách thuế hiện hành chưa phản ánh đúng đặc thù rủi ro, chu kỳ sản xuất dài của ngành nông nghiệp.

Chính vì vậy, cần xác định đầu tư cho nghiên cứu khoa học và công nghệ là hạt nhân phát triển nông nghiệp hiện đại. Đồng thời ưu tiên chính sách hỗ trợ giống cây trồng, công nghệ chế biến sâu và xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn – nền tảng không thể thiếu để Việt Nam vươn lên thành cường quốc nông nghiệp.

Ở góc độ nghiên cứu chính sách, ông Trần Công Thắng – Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và Môi trường cho rằng cần làm rõ phạm vi, đối tượng và điều kiện hỗ trợ nhằm tránh tình trạng mỗi địa phương hiểu và áp dụng chính sách một cách khác nhau. Đặc biệt, cần tạo điều kiện để doanh nghiệp có thể thế chấp tài sản tại dự án làm cơ sở tiếp cận tín dụng.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam, để doanh nghiệp đồng hành với nông dân, dẫn dắt và thúc đẩy hoạt động kinh tế nông nghiệp, các địa phương cần có chính sách nhất quán, hài hòa, đồng bộ về quy hoạch nông nghiệp, định hướng phát triển bền vững. Bên cạnh đó, cần tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và ổn định cho doanh nghiệp đầu tư vào phát triển nông nghiệp.

Điều này có thể được thực hiện thông qua việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính, giảm bớt quy định phức tạp và tăng cường sự minh bạch trong quản lý. Ngoài ra, các sở, ban, ngành có thể hỗ trợ, cung cấp cho các doanh nghiệp tại địa phương các gói tài trợ, vay vốn với lãi suất ưu đãi và hỗ trợ vốn đầu tư ban đầu, nhằm giảm bớt rủi ro tài chính và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư.

Hiện nay, nông nghiệp giữ vai trò then chốt trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đóng góp gần 15% vào GDP quốc gia. Mặc dù là lĩnh vực chịu nhiều rủi ro do tác động từ thời tiết, khí hậu… nhưng nông nghiệp vẫn luôn là “trụ đỡ” vững chắc của nền kinh tế, góp phần quan trọng trong việc bảo đảm an sinh xã hội.

Do đó, để khai thác hiệu quả các tiềm năng, nguồn lực của ngành, cần đẩy mạnh thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp. Việc phát triển một nền kinh tế nông nghiệp xanh, số hóa, tuần hoàn, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế không chỉ tạo động lực tăng trưởng bền vững mà còn góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân khu vực nông thôn.