Làm rõ căn cứ để tăng mức hình phạt tù một số tội danh quy định trong Bộ luật Hình sự

Sáng 20/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.

Thẩm tra dự án Bộ luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết: Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự với những lý do nêu tại Tờ trình của Chính phủ; đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo đã tích cực, nỗ lực nghiên cứu, xây dựng hồ sơ dự án Luật báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội bảo đảm nội dung, tiến độ theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, nhất là các nội dung liên quan đến thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt tử hình. Hồ sơ dự án Luật đầy đủ các tài liệu theo quy định, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, quyết định theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, nội dung dự thảo Luật cơ bản bám sát, thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, phù hợp với quy định của Hiến pháp về quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Tuy nhiên, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát các nghị quyết của Đảng ban hành trong thời gian gần đây như Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW… để thể chế hóa ngay trong Bộ luật Hình sự.

Bên cạnh đó, đề nghị tiếp tục rà soát kỹ các quy định của dự thảo Luật với các luật có liên quan đang trong quá trình sửa đổi, bổ sung, trình Quốc hội xem xét, dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 9, nhằm tránh chồng chéo, mâu thuẫn trong xử lý hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Về việc bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 242), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp có 2 loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất, tán thành việc bổ sung tội danh này vì hiện nay, tình trạng người sử dụng trái phép chất ma túy có xu hướng tăng cao. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật, trong đó, có những vụ án đặc biệt nghiêm trọng.

Loại ý kiến thứ hai, đề nghị không bổ sung tội danh này vì đã từng được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 1999 và được bãi bỏ từ năm 2010 do người sử dụng chất ma túy được pháp luật coi là người bệnh. Việc xử lý người sử dụng ma túy ở Việt Nam chủ yếu bằng biện pháp xử phạt hành chính, kết hợp hỗ trợ điều trị cai nghiện; đồng thời, việc không xử lý hình sự người sử dụng trái phép chất ma túy là phù hợp với chính sách nhân đạo của Đảng, Nhà nước, không mâu thuẫn với các công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Đa số ý kiến Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với loại ý kiến thứ hai.

Về nâng mức hình phạt tù tại một số tội danh, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành việc nâng mức hình phạt tù đối với một số tội phạm về môi trường, về ma túy và vi phạm quy định về an toàn thực phẩm nhằm nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, kịp thời bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân. Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo thuyết minh, làm rõ hơn căn cứ tăng mức hình phạt tù của các tội danh này để tăng tính thuyết phục. Đồng thời, rà soát để bảo đảm hình phạt tù tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội tại từng điều luật.

Liên quan đến nâng mức phạt tiền là hình phạt chính và hình phạt bổ sung tại một số tội danh, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành với dự thảo Luật về nâng mức phạt tiền là hình phạt chính và hình phạt bổ sung lên gấp 2 lần đối với một số tội danh cụ thể của Chương các tội phạm về môi trường, Chương các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng nhằm khắc phục những bất cập trong thực tiễn thi hành Bộ luật Hình sự.

Về hiệu lực thi hành (Điều 3), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản nhất trí thời điểm Luật dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025 nhằm kịp thời thực hiện chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; đồng thời, kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.