Tiếp tục thực hiện xây dựng nông thôn mới là cần thiết, phù hợp

Trình bày báo cáo thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 (Chương trình) trước Quốc hội (chiều 23/7); Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Kinh tế đánh giá cao kết quả thực hiện Chương trình thời gian vừa qua.

“Qua 10 năm thực hiện, Chương trình đã được triển khai quyết liệt, đồng bộ, rộng khắp trong cả nước với sự hưởng ứng tham gia tích cực, nhiệt tình của Nhân dân, có nhiều mô hình mới, cách làm hay đã được thực hiện. . Nhờ đó, nước ta đã đạt được nhiều thành tựu hết sức quan trọng, toàn diện”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh.

Cụ thể, đến hết năm 2020, cả nước có 5.157/8.267 xã (62,4%) đạt chuẩn nông thôn mới, hoàn thành vượt mức 12,4% so với chỉ tiêu đã đề ra; hoàn thành mục tiêu về xây dựng nông thôn mới theo Nghị quyết 142/2016/QH13 ngày 12/4/2016 của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020 trước 2 năm; đã có 12 tỉnh, thành phố đã có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng cho biết, khu vực nông thôn còn đứng trước nhiều thách thức đòi hỏi tiếp tục có sự quan tâm đầu tư, vừa duy trì, phát huy các thành quả đã đạt được, vừa hỗ trợ các xã còn lại đạt chuẩn nông thôn mới. Do đó, Ủy ban Kinh tế cho rằng việc tiếp tục thực hiện Chương trình này là cần thiết, phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đồng thời có nhiều thuận lợi, trong đó, bộ máy, nguồn nhân lực thực hiện Chương trình đã được vận hành trong nhiều năm qua, nhận thức người dân về lợi ích của Chương trình có nhiều chuyển biến, tích cực hưởng ứng tham gia.

Bố trí tối thiểu 39.632 tỷ đồng cho xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, theo Tờ trình của Chính phủ, nguồn vốn ngân sách Trung ương (NSTW) giai đoạn 2021-2025 cần bố trí tối thiểu cho Chương trình khoảng 39.632 tỷ đồng (trong đó vốn đầu tư phát triển: 30.000 tỷ đồng, vốn sự nghiệp: 9.632 tỷ đồng), bằng 62,7% số vốn dành cho Chương trình trong giai đoạn 2016-2020.

Ủy ban Kinh tế cho rằng giai đoạn tới, diễn biến phức tạp, khó lường của đại dịch Covid-19 sẽ còn tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội của nước ta, dự kiến thu NSNN khó khăn và không có yếu tố tăng đột biến trong khi phải thực hiện nhiều mục tiêu quan trọng khác như đầu tư cơ sở hạ tầng, an sinh xã hội, cải cách tiền lương, bảo hiểm xã hội, quốc phòng, an ninh… Do vậy, Ủy ban Kinh tế tán thành phương án bố trí vốn NSTW cho Chương trình là 39.632 tỷ đồng và đề nghị trong quá trình điều hành, căn cứ điều kiện thực tế, Chính phủ tiếp tục cân đối vốn NSTW để có thể hỗ trợ thêm cho Chương trình.

Về nguyên tắc phân bổ vốn NSTW, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ rà soát, tính toán lại số liệu để bảo đảm nguồn lực NSTW được bố trí hợp lý trên cơ sở chú trọng một số nguyên tắc chính và thứ tự ưu tiên như sau: 1. Địa phương có tỷ lệ điều tiết ngân sách về Trung ương thì tự bảo đảm vốn từ NSĐP để thực hiện; Địa phương thuộc khu vực miền núi, Tây Nguyên khó khăn thì NSTW hỗ trợ tối đa 70%; địa phương ngân sách trung ương còn phải hỗ trợ trên 60% thì NSTW hỗ trợ tối đa 50%; địa phương đảm bảo ngân sách từ 60% trở lên thì NSTW hỗ trợ tối đa 30%.

 2. Ưu tiên bố trí vốn đầu tư cho các xã đạt dưới 15 tiêu chí và số vốn còn thiếu để các xã đạt trên 15 tiêu chí hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới; bố trí vốn thanh toán các nội dung nợ tiêu chí; hoàn thành dứt điểm các nội dung dở dang của giai đoạn 2016-2020; thực hiện duy tu, bảo dưỡng các công trình sau đầu tư, hoàn thiện các tiêu chí đã đạt chuẩn nhưng chỉ tiêu vẫn còn thấp, các mục tiêu về nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu.

3. Số vốn còn lại thực hiện các nội dung mới trong đó ưu tiên bố trí hoàn thành các tiêu chí về hỗ trợ phát triển sản xuất, tạo sinh kế cho người dân, xử lý môi trường nông thôn, an toàn thực phẩm, nước sạch nông thôn.

Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, một số ý kiến đề nghị cho phép tỉnh Quảng Nam và tỉnh Quảng Ngãi được NSTW tiếp tục hỗ trợ để thực hiện Chương trình.

Về nguồn vốn ngân sách địa phương, dự kiến khoảng 156.700 tỷ đồng (cao hơn khoảng 3,95 lần so với vốn NSTW hỗ trợ), đề nghị Chính phủ rà soát nguồn vốn này để bảo đảm tính khả thi trong triển khai thực hiện, tránh phát sinh nợ xây dựng cơ bản.

Đối với các nguồn lực khác, Ủy ban Kinh tế đề nghị: "Chính phủ cần làm rõ cơ sở xác định, tính khả thi của việc huy động nguồn lực do yếu tố dịch bệnh tác động đến sản xuất, kinh doanh và các xã phấn đấu đạt nông thôn mới đến năm 2025 là các xã còn nhiều khó khăn, khả năng tham gia đóng góp kinh phí khó khăn hơn".

Cân nhắc điều chỉnh mục tiêu số tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn

Về mục tiêu cụ thể của Chương trình đến năm 2025, ông Vũ Hồng Thanh cho biết, có ý kiến cho rằng, mục tiêu phấn đấu có ít nhất 60% số thôn, bản, ấp thuộc các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi, bãi ngang ven biển và hải đảo được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới khó khả thi, đề nghị điều chỉnh mục tiêu xuống còn 40%.

Cùng với đó, đề nghị Chính phủ cân nhắc điều chỉnh mục tiêu số tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới tăng từ 15 lên 20 tỉnh, thành phố.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng cho biết, có ý kiến đề nghị nghiên cứu đưa mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống của cư dân nông thôn, tăng thu nhập bình quân ít nhất 1,8 lần so với năm 2020 vào các mục tiêu, tiêu chí của chương trình giai đoạn 2021-2025. Do đó, đề nghị quy định cụ thể nguồn hỗ trợ để đạt mục tiêu cấp tỉnh và cấp thôn.

Về ý kiến đề nghị bổ sung mục tiêu lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong quá trình xây dựng và tổ chức thực hiện Chương trình, ông Vũ Hồng Thanh đề nghị nghiên cứu cụ thể hóa trong các tiêu chí về nông thôn mới để bảo đảm vai trò của phụ nữ trong tham gia Chương trìn. Tiếp tục quan tâm đến vấn đề cải thiện tình trạng dinh dưỡng phụ nữ, trẻ em tại vùng nông thôn.

Quốc Trần