Lần đầu tiên quan sát được hai thiên hà va chạm và hợp nhất
(CLO) Các nhà thiên văn học vừa quan sát được hai thiên hà xa xôi đang lao vào nhau với tốc độ cao trước khi sáp nhập để tạo ra một thiên hà mới.
Hai thiên hà này được phát hiện nhờ hai kính thiên văn đặt tại Chile, và chúng tồn tại cách đây khoảng 11,4 tỷ năm – tức chỉ 2,4 tỷ năm sau vụ nổ Big Bang.
Tại trung tâm của một trong hai thiên hà là một chuẩn tinh (quasar) – vật thể cực sáng do khí và vật chất bị hút vào một hố đen siêu lớn. Bức xạ mạnh phát ra từ chuẩn tinh này phá vỡ các mây phân tử trong thiên hà còn lại.
"Đây là lần đầu tiên hiện tượng này được quan sát trực tiếp," nhà vật lý thiên văn Sergei Balashev cho biết.
Thông thường, sao hình thành khi các đám mây khí co lại dưới tác động của lực hấp dẫn. Nhưng do ảnh hưởng của bức xạ từ quasar, thiên hà bị chiếu gần như không còn vùng nào thích hợp để tạo sao mới, khiến quá trình sinh sao bị chậm lại rõ rệt.
Hố đen siêu lớn điều khiển chuẩn tinh này có khối lượng gấp khoảng 200 triệu lần Mặt trời. Khi vật chất bị hút vào lỗ đen với tốc độ cao, nó tạo ra ma sát và sinh nhiệt, phát ra hai chùm bức xạ mạnh theo hai hướng đối lập, gọi là chùm tia hai nón. Ánh sáng cực tím từ một trong hai chùm tia này chính là nguyên nhân phá hủy mây khí trong thiên hà bên cạnh.
Để quan sát hiện tượng này, các nhà khoa học đã sử dụng hai kính thiên văn hiện đại: ALMA để nhìn rõ hai thiên hà, và VLT để nghiên cứu quasar và khí trong thiên hà bị ảnh hưởng. Nhờ vị trí “đúng lúc đúng chỗ” từ Trái đất, họ có thể quan sát được toàn bộ quá trình này.
Thông thường, các vụ hợp nhất thiên hà xảy ra muộn hơn trong lịch sử vũ trụ. Noterdaeme cho biết: “Các thiên hà thường tụ lại thành cụm và bị lực hấp dẫn kéo lại gần nhau, rồi dần dần hợp nhất. Trong trường hợp này, hai thiên hà sẽ cuối cùng nhập lại thành một thiên hà lớn hơn, còn chuẩn tinh sẽ mờ dần khi không còn vật chất để ‘ăn’ nữa”.