Lào Cai kiến tạo mô hình nông thôn 'xanh - số - hiện đại' giai đoạn 2026 - 2030

Trên nền tảng những kết quả đạt được giai đoạn 2021 - 2025, địa phương xác định ba trụ cột chiến lược cho giai đoạn tiếp theo là: phát triển xanh, chuyển đổi số sâu rộng và hiện đại hóa hạ tầng - con người. Từ đó, Lào Cai hướng tới mô hình nông thôn bền vững, thích ứng và có khả năng cạnh tranh cao trong bối cảnh kinh tế - xã hội mới.

Đặt môi trường, tài nguyên và nông nghiệp bền vững làm nền tảng

Sau sáp nhập, Lào Cai trở thành tỉnh có quy mô lớn, địa hình đa dạng và giàu tiềm năng nông - lâm nghiệp. Tỉnh xác định phát triển “xanh” là trụ cột đầu tiên bởi đây không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn là con đường phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương. Với diện tích rừng rộng, tài nguyên sinh thái phong phú, nhiều tiểu vùng khí hậu và độ che phủ rừng cao, Lào Cai có lợi thế để phát triển nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn và hữu cơ.

Trong giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh Lào Cai định hướng thúc đẩy các mô hình trồng rừng bền vững, rừng gỗ lớn, rừng dược liệu và nông - lâm kết hợp.

Các địa phương như: Bắc Hà, Văn Yên, Mù Cang Chải, Trạm Tấu và Si Ma Cai được lựa chọn làm vùng trọng điểm phát triển sản phẩm xanh gắn với lợi thế khí hậu và thổ nhưỡng. Lào Cai tiếp tục duy trì độ che phủ rừng trên 62%, đẩy mạnh trồng rừng phân tán và phục hồi rừng tự nhiên, kết hợp bảo tồn hệ sinh thái.

Trong sản xuất nông nghiệp, tỉnh Lào Cai chủ trương giảm phụ thuộc vào hóa chất, tăng ứng dụng chế phẩm sinh học, phân bón hữu cơ và kỹ thuật canh tác xanh nhằm giảm phát thải và phục hồi đất. Các mô hình canh tác tuần hoàn như tái chế phụ phẩm nông nghiệp thành phân bón, khí sinh học hay sản xuất thức ăn chăn nuôi được khuyến khích nhân rộng.

Bảo vệ môi trường nông thôn là trọng tâm quan trọng. Lào Cai đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh phân loại rác tại nguồn, 100% xã có điểm thu gom rác tập trung đạt chuẩn, hệ thống thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt được đầu tư đồng bộ, đặc biệt tại các xã có mật độ dân cư cao. Điều này nhằm giải quyết các vấn đề môi trường lâu nay tại khu vực miền núi, nơi thói quen xử lý chất thải còn hạn chế và điều kiện hạ tầng chưa đồng bộ.

Phát triển xanh còn đi kèm phát triển sinh kế cộng đồng. Tỉnh Lào Cai khuyến khích phát triển du lịch sinh thái, du lịch văn hóa tại các bản làng dân tộc như Tả Van, Tả Phìn, Bản Lác, Nậm Có…

Các mô hình này vừa góp phần bảo tồn văn hóa bản địa vừa mang lại thu nhập bền vững cho người dân. Đặc biệt, nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số đang được hỗ trợ xây dựng homestay xanh, nhà sạch, vườn đẹp, phát triển sản phẩm OCOP gắn với đặc sản địa phương.

Trong lĩnh vực năng lượng, tỉnh đang thúc đẩy mô hình điện mặt trời áp mái, các hệ thống chiếu sáng năng lượng mặt trời và năng lượng tái tạo quy mô nhỏ cho vùng cao, vùng sâu, nhằm giảm áp lực lên lưới điện, đồng thời hướng tới mục tiêu phát thải thấp.

Từng bước, Lào Cai đang chuyển từ mô hình nông thôn tự cung tự cấp sang mô hình nông thôn xanh, kinh tế tuần hoàn, dựa trên hệ sinh thái tự nhiên và công nghệ quản lý hiện đại.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng nông thôn thông minh, nâng cao năng lực cạnh tranh

Cùng với phát triển xanh, chuyển đổi số được xác định là động lực mang tính quyết định đối với mục tiêu xây dựng nông thôn mới (NTM) hiện đại. Trong bối cảnh vận hành theo mô hình chính quyền hai cấp (tỉnh - xã), công tác quản lý đòi hỏi tính chính xác, kịp thời và minh bạch cao hơn. Do đó, Lào Cai đặt nhiệm vụ xây dựng cơ sở dữ liệu chung về xây dựng NTM với hệ thống giám sát, đánh giá và cập nhật tự động, cho phép quản lý đồng bộ từ tỉnh đến xã.

Các xã sẽ được triển khai mô hình “nông thôn thông minh” với hệ thống truyền thanh số đa điểm, camera an ninh, hệ thống cảnh báo thiên tai, ứng dụng phản ánh hiện trường và dịch vụ công trực tuyến. Nhờ đó, người dân có thể tiếp cận thông tin nhanh chóng, giảm thủ tục hành chính và tăng khả năng tương tác với chính quyền. Đây là bước tiến quan trọng nhằm thay đổi cách thức vận hành của bộ máy ở cấp cơ sở.

Trong sản xuất, chuyển đổi số mang đến cách làm mới. Các hợp tác xã nông nghiệp được hỗ trợ áp dụng phần mềm quản lý mùa vụ, quản lý vật tư, quản lý truy xuất nguồn gốc và điều khiển hệ thống tưới tiêu tự động. Nhiều mô hình sử dụng cảm biến thời tiết, máy bay không người lái (drone) phun thuốc, giám sát diện tích canh tác bằng bản đồ số đang được thử nghiệm.

Tỉnh Lào Cai đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử nông thôn, hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp đưa sản phẩm lên các sàn lớn như Postmart, Voso, Shopee, Tiki… Lào Cai đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ sản phẩm OCOP có mã định danh điện tử, được truy xuất nguồn gốc và liên kết với chuỗi bán lẻ hiện đại. Nhờ đó, nông sản Lào Cai có thể tiếp cận thị trường rộng hơn, giảm phụ thuộc vào thương lái và tăng giá trị gia tăng.

Hiện đại hóa hạ tầng đóng vai trò quan trọng trong chiến lược số. Lào Cai sẽ tập trung hoàn thiện các tuyến đường liên xã, liên huyện, đầu tư trung tâm logistics nông nghiệp, hệ thống kho lạnh và chợ đầu mối nhằm giảm chi phí sản xuất - vận chuyển. Đồng thời, hạ tầng điện - viễn thông - Internet tốc độ cao sẽ được đưa về các thôn, bản để đảm bảo người dân tiếp cận bình đẳng với công nghệ.

Song song với hạ tầng, yếu tố con người được coi là then chốt. Lào Cai tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng công nghệ, quản lý sản xuất, thương mại điện tử cho nông dân, thanh niên, phụ nữ. Các trung tâm học tập cộng đồng được định hướng trở thành “trạm chuyển đổi số” nông thôn, nơi cung cấp dịch vụ đào tạo miễn phí hoặc chi phí thấp về kỹ năng số. Tỉnh khuyến khích mô hình “thanh niên số về bản”, phát huy lực lượng trẻ trong hỗ trợ chuyển đổi số cho cộng đồng.

Giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh Lào Cai dự kiến huy động 38.700 tỷ đồng cho chương trình, tập trung vào hạ tầng số, môi trường, năng lượng sạch và sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Tỉnh đặt mục tiêu đạt 80% xã NTM, 35% xã NTM nâng cao và có từ 2 - 3 xã NTM hiện đại - mô hình nông thôn thông minh đạt chuẩn cao nhất.

Với định hướng chiến lược rõ ràng dựa trên ba trụ cột “xanh - số - hiện đại”, Lào Cai đang đặt nền móng cho một mô hình NTM không chỉ đáp ứng mục tiêu phát triển của tỉnh mà còn phù hợp xu thế phát triển bền vững của đất nước.

Từ việc bảo vệ môi trường, đổi mới sinh kế đến ứng dụng công nghệ và hoàn thiện hạ tầng, nông thôn Lào Cai đang chuyển mình mạnh mẽ để trở thành hình mẫu phát triển của vùng Tây Bắc trong giai đoạn tới.