Lịch sử can thiệp của Mỹ tại Iran
(CLO) Khi Mỹ và Israel úp mở ý định “thay đổi chế độ” ở Iran, người dân nước này không quên ký ức cay đắng từ cuộc đảo chính do CIA hậu thuẫn năm 1953.
Năm 1953, Thủ tướng Iran khi đó là Mohammad Mossadegh – người được dân bầu nên – đã quyết định quốc hữu hóa ngành dầu mỏ của Iran. Ông muốn đưa quyền kiểm soát dầu về tay người Iran thay vì để các công ty Anh nắm giữ.
.png)
Động thái này khiến Mỹ và Anh lo ngại mất nguồn dầu và Iran sẽ ngả về phía Liên Xô trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh. Vì thế, CIA và cơ quan tình báo Anh đã âm thầm phối hợp để tổ chức một cuộc đảo chính.
Bằng cách tuyên truyền, tổ chức biểu tình, họ đã lật đổ Mossadegh và đưa Quốc vương Mohammad Reza Pahlavi – tức Shah – trở lại nắm quyền.
Sau cuộc đảo chính, Shah trở thành đồng minh thân cận của Mỹ. Nhưng ông ngày càng bị người dân phản đối vì cai trị độc đoán, tham nhũng và dựa dẫm vào nước ngoài.
Cuối những năm 1970, hàng triệu người Iran đã xuống đường biểu tình. Năm 1979, Shah bị lật đổ trong cuộc Cách mạng Hồi giáo. Iran trở thành một nước cộng hòa do các giáo sĩ Hồi giáo lãnh đạo, bắt đầu thời kỳ căng thẳng kéo dài với phương Tây, đặc biệt là Mỹ.
Phải đến năm 2013, CIA mới chính thức công bố tài liệu thừa nhận vai trò của họ trong cuộc đảo chính năm 1953. Trước đó, Tổng thống Barack Obama cũng từng thừa nhận điều này vào năm 2009.
Bây giờ, khi các nhà lãnh đạo Mỹ và Israel lại nhắc đến việc “thay đổi chế độ” ở Iran, nhiều người dân nước này không khỏi lo lắng. Họ từng chứng kiến việc một chính phủ dân cử bị lật đổ bởi thế lực bên ngoài và hậu quả kéo dài suốt nhiều thế hệ.