Một nguồn tin trong Bộ Kinh tế Đức và một lãnh đạo doanh nghiệp (DN) nước này nói với Reuters.

Cứng rắn hơn về thương mại?

Bức xúc này là bởi họ không được tham vấn đầy đủ về các khả năng khiến cho hoạt động kinh doanh với Trung Quốc trở nên kém hấp dẫn hơn và có thể gây ra hậu quả lớn cho các công ty Đức. Các lãnh đạo DN cấp cao sau đó đã lên tiếng phản đối việc tham dự cuộc họp với Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck.

Trong khi không có kết luận nào được đưa ra trong cuộc họp online vào ngày 21/9, hai nguồn tin trong số những người tham gia cuộc họp đã kể lại sự phẫn nộ của các giám đốc kinh doanh Đức về nỗ lực của Chính phủ trong việc điều chỉnh lại mối quan hệ với Trung Quốc.

Các giám đốc điều hành tham dự cuộc họp bao gồm Giám đốc điều hành của tập đoàn hóa chất khổng lồ BASF, Deutsche Bank và tập đoàn công nghiệp Siemens, hai nguồn tin cho biết. Các công ty này đều từ chối bình luận.

Bộ Kinh tế Đức từ chối bình luận khi được hỏi về cuộc họp. Đảng Xanh, một cơ quan điều hành Bộ Kinh tế Đức, từ lâu đã ủng hộ có đường lối cứng rắn hơn đối với Trung Quốc và Bộ trưởng Kinh tế Đức, ông Robert Habeck hồi tháng trước cho biết nước này sẽ áp dụng cách tiếp cận cứng rắn hơn về thương mại.

Đề xuất sàng lọc đầu tư được Bộ này đưa ra là do mong muốn hạn chế chuyển giao một số công nghệ và tránh sự phụ thuộc Trung Quốc ngày càng tăng trong một số lĩnh vực, một trong những người có mặt tại cuộc họp và một nguồn tin Chính phủ cho biết.

Ông Markus Jerger, người đứng đầu Hiệp hội Mittelstand, một phần của liên minh đại diện cho hơn 900.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) hình thành trụ cột của nền kinh tế lớn nhất châu Âu, cho biết: “Chúng tôi chỉ có thể cảnh báo chống lại việc Đức quay lưng lại với Trung Quốc”.

Ông Jerger, người cũng tham dự cuộc họp với Bộ trưởng Habeck, cho biết: “Làm gián đoạn các hoạt động của nền kinh tế Đức tại Trung Quốc như Bộ Kinh tế muốn hoặc đang cố gắng làm, là một sai lầm”.

Các chính trị gia và giám đốc điều hành ở Đức nhìn chung đã đồng ý rằng nước này cần giảm bớt sự phụ thuộc kinh tế vào Trung Quốc, vì lo ngại của họ về gián điệp công nghiệp, cạnh tranh không lành mạnh hoặc vi phạm nhân quyền - những lo ngại mà Bắc Kinh bác bỏ là vô căn cứ.

Việc Nga xung đột Ukraine cũng là một đòn giáng mạnh vào châm ngôn lâu nay của người Đức rằng sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế sẽ giúp mở ra các quốc gia độc tài và củng cố vị trí trọng tâm của Berlin về cách cân nhắc lợi nhuận so với rủi ro trong quan hệ với họ.

Nhưng khi nói đến Trung Quốc, các DN cho rằng điểm mấu chốt là làm thế nào Đức có thể giảm bớt sự phụ thuộc mà không gây tổn hại nhiều hơn đến nền kinh tế đang đối mặt với suy thoái vào năm tới - và không gây ra phản ứng dữ dội từ Bắc Kinh.

Địa phương hoá

"Tách biệt là không đúng. Chúng tôi không cần phải tách khỏi một số quốc gia. Tôi nói dứt khoát rằng nước Đức phải tiếp tục làm ăn với Trung Quốc”, Thủ tướng Đức - ông Olaf Scholz, người có kế hoạch đến thăm Trung Quốc vào cuối năm nay cho biết hôm 11/10.

Đầu tư và thương mại của Đức vào Trung Quốc đạt mức kỷ lục trong nửa đầu năm 2022 và các DN lớn cho rằng không có vấn đề gì về việc rút lui khỏi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Thay vào đó, các tập đoàn khổng lồ như BASF và các nhà sản xuất ô tô như BMW, Mercedes-Benz và Volkswagen đang đổ thêm tiền vào Trung Quốc để tạo ra các chuỗi cung ứng địa phương độc lập, một phần là để tiếp tục hoạt động kinh doanh của họ bất chấp các tranh chấp địa chính trị và chiến tranh thương mại.

Người phát ngôn của BASF cho biết: “Với chiến lược địa phương hoá, chúng tôi ổn định danh mục đầu tư trong khu vực chống lại các tác động bên ngoài theo cách tốt nhất có thể”.

Theo một nghiên cứu của Rhodium Group, một công ty nghiên cứu có trụ sở tại New York, Mercedes-Benz, Volkswagen, BMW và BASF cùng chịu trách nhiệm về 1/3 tổng vốn đầu tư của châu Âu vào Trung Quốc trong giai đoạn 2018 - 2021.

Ông Tobias Just, phát ngôn viên của Mercedes-Benz, công ty bán xe ở Trung Quốc nhiều gấp 3 lần so với Mỹ và coi hai công ty Trung Quốc là cổ đông lớn nhất cho biết: “Không thể hoàn toàn tách rời Trung Quốc và châu Âu”.

Ông Just nói: “Chiến lược của chúng tôi mang tính địa phương hoá, không chỉ vì lý do địa chính trị, mà còn vì bảo hiểm rủi ro tự nhiên, sự thân thuộc với các thị trường cốt lõi và lợi ích về chi phí”.

BMW và Volkswagen cũng nói với Reuters rằng họ đang có kế hoạch đầu tư nhiều hơn vào các hoạt động dài hơi của họ ở Trung Quốc.

Tuy nhiên, nghiên cứu của Rhodium cho biết các công ty châu Âu nhỏ hơn đang trở nên miễn cưỡng hơn trong việc chấp nhận những rủi ro ngày càng tăng khi đầu tư vào Trung Quốc.

Người phát ngôn của Bộ Kinh tế Đức cho biết họ đang theo dõi chặt chẽ hành vi đầu tư của các công ty nước này như một phần trong các cân nhắc chiến lược về cách đối phó với Trung Quốc.

Rủi ro cho DN Đức

Trong cuộc gặp với Bộ trưởng Habeck, các nhà lãnh đạo DN lớn đã cố gắng nói rõ rằng họ không hề “ngây thơ” về Trung Quốc và đang tìm cách đa dạng hóa, đồng thời tăng gấp đôi các hoạt động hiện có, hai nguồn tin giấu tên cho biết.

Thêm nữa, ông Habeck hứa sẽ tiếp tục đối thoại với cộng đồng DN và một cuộc gặp khác đã được sắp xếp vào quý I năm sau.

Bộ Kinh tế Đức từ chối bình luận khi được hỏi về cuộc họp vào năm tới.

Các công ty thuộc khối Mittelstand - khối DNNVV của Đức cảnh báo điều này sẽ ảnh hưởng nặng nề đến họ, và họ sẽ gặp khó khăn hơn nhiều so với các tập đoàn khổng lồ có tiềm lực tài chính mạnh hơn.

"Nếu sự hỗ trợ của Chính phủ đối với xuất khẩu bị hủy bỏ, thì tôi ước tính rằng 50% đến 70% thành viên của chúng tôi có thể sẽ không còn đủ mạnh để tham gia thị trường", ông Jerger đại diện Hiệp hội Mittelstand cho biết.

Các nhà lãnh đạo DN cho biết Berlin nên liên lạc chặt chẽ hơn với họ về bất kỳ biện pháp nào của Trung Quốc và họ cảm thấy nhẹ nhõm khi cuối cùng cũng được thảo luận vấn đề này với Bộ trưởng Habeck.

Một số giám đốc điều hành cho biết họ đang vận động Berlin để khuyến khích các công ty tìm kiếm thị trường mới, chẳng hạn như thông qua các thỏa thuận thương mại tự do mới, thay vì tìm cách hạn chế hoạt động kinh doanh của họ ở Trung Quốc.

Ulrich Ackermann, người đứng đầu bộ phận thương mại tại hiệp hội kỹ thuật VDMA của Đức, cho biết: “Thay vì trừng phạt các công ty làm ăn với Trung Quốc, cách tiếp cận đúng đắn sẽ là khuyến khích kinh doanh với các nước khác”.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo DN Đức cho biết họ lo ngại rằng, ngay cả cuộc tranh luận về những thay đổi chính sách chưa xảy ra cũng đã ảnh hưởng đến quan hệ của họ với Trung Quốc, và điều này đã thúc giục Berlin không chính trị hóa thương mại.

Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Đức vào năm 2016 và chiếm gần 10% trong tổng số 2,6 nghìn tỷ euro (2,5 nghìn tỷ USD) thương mại của nước này vào năm ngoái.

Nhưng ngay cả dưới thời cựu Thủ tướng Angela Merkel, người đã đưa các đoàn DN lớn đến Trung Quốc trong nhiều chuyến công du, thì thiên đường này đang dần tàn lụi khi Đảng cầm quyền siết chặt hơn đối với xã hội và nền kinh tế dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình.

Sự gia tăng căng thẳng Trung - Mỹ đối với Đài Loan là một lời cảnh tỉnh khác đối với Berlin trong năm nay.

Hồng Vân (Theo Reuters)