Giải tỏa “ùn tắc”

Theo nghị quyết của Quốc hội, 11 dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông phải hoàn thành xây dựng cơ bản vào năm 2021 để có thêm 654km cao tốc. Thế nhưng đến nay mới chỉ có 3 dự án đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước đã khởi công, còn 8 dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) mới hoàn thành công tác thẩm định thiết kế kỹ thuật, đánh giá sơ tuyển, chưa thể khởi công.

Nguyên nhân của sự chậm trễ này là do các vướng mắc trong huy động nguồn vốn tín dụng cho các dự án PPP và công tác giải phóng mặt bằng. Mới đây, Bộ Giao thông Vận tải đã đề xuất chuyển đổi sang hình thức đầu tư công đối với 3/8 dự án, tuy nhiên, tiến độ triển khai của các dự án vẫn rất chậm chạp. Bởi vậy, thay vì chỉ chuyển 3 dự án từ PPP sang đầu tư công, Chính phủ đã xem xét chuyển đổi sang đầu tư công với tất cả 8 dự án này.

Việc chuyển đổi 8 dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông sang hình thức đầu tư công còn nhằm đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư công, một kênh quan trọng góp phần cho tăng trưởng của năm 2020. Vấn đề này cũng đã được Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị tại phiên họp ngày 20/3/2020.

Để hoàn thiện cơ sở pháp lý, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thực hiện thủ tục trình Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án theo đúng quy định của Luật Đầu tư công.

Thủ tướng Chính phủ cũng nhấn mạnh, trong trường hợp việc thực hiện đúng trình tự điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án không bảo đảm tiến độ trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 5/2020, Bộ Giao thông Vận tải đề xuất cụ thể các giải pháp để xin ý kiến Quốc hội.

Nhằm có sự chuẩn bị tốt nhất để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải phối hợp với các địa phương đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, bảo đảm đến thời điểm khởi công phải cơ bản hoàn thành công tác này; chỉ đạo các cơ quan liên quan thực hiện song song các thủ tục cần thiết theo quy định để sau khi được cấp có thẩm quyền thông qua có thể triển khai ngay.

Chuyển động quyết liệt

Việc chậm trễ của dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông đã khiến lãnh đạo Chính phủ rất sốt ruột. Được Thủ tướng Chính phủ giao chỉ đạo thực hiện các dự án này, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã quyết liệt đốc thúc giải quyết những khó khăn vướng mắc, và hồi tháng 2/2020, Phó Thủ tướng đã yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải nêu rõ những thuận lợi, khó khăn và kiến nghị các giải pháp cụ thể để báo cáo Thủ tướng.

Đầu tháng 3/2020, Bộ Giao thông Vận tải đã đề xuất hai phương án chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án. Phương án 1 là đầu tư công đối với 3 dự án cấp bách, bao gồm đoạn Mai Sơn - quốc lộ 45 dài 63 km, quốc lộ 45 - Nghi Sơn dài 43km và Phan Thiết - Dầu Giây dài 99 km, với kinh phí hơn 29.490 tỷ đồng.

Phương án 2 là chuyển đổi sang đầu tư công tất cả 8 dự án, sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền khai thác để thu hồi vốn nộp ngân sách nhà nước. Trong đó, Chính phủ sẽ sử dụng nguồn vốn 29.490 tỷ đồng để đầu tư trước 3 dự án cấp bách. 5 dự án còn lại cần 44.490 tỷ đồng sẽ được cân đối trong kế hoạch vốn giai đoạn 2021- 2025.

Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông là dự án quan trọng quốc gia, đã được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 52/2017/QH14 ngày 22/11/2017, trong đó 3 dự án đầu tư công sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước, 8 dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư, loại Hợp đồng BOT. Bộ Giao thông vận tải đã tổ chức triển khai phê duyệt thiết kế kỹ thuật và sơ tuyển lựa chọn nhà đầu tư, tuy nhiên tiến độ bị chậm so với yêu cầu.

Song song với đó, ngày 4/3/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 11/CT-TTg về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội ứng phó với dịch COVID-19.

Trong đó, có nội dung đáng chú ý, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Giao thông Vận tải chủ trì, phối hợp với các Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất chuyển đổi từ đầu tư theo hình thức đối tác công tư sang đầu tư công đối với các dự án thành phần của dự án đầu tư xây dựng một số đoạn trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020; xem xét việc áp dụng hình thức chỉ định nhà đầu tư, chỉ định thầu để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Sau cuộc họp chiều ngày 3/3, với tinh thần quyết liệt hơn nữa thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công trung hạn 2016 - 2020, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo lấy thêm ý kiến một số bộ, ngành về phương án đề xuất của Bộ Giao thông Vận tải.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, ngày 13/3/2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có văn bản số 1620/BKHĐT-KCHTĐT đề nghị chuyển toàn bộ 8 dự án PPP sang đầu tư công.

Ngày 16/3/2020, Thủ tướng Chính phủ đã tiếp tục có buổi làm việc trực tiếp với Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể và lãnh đạo Văn phòng Chính phủ để thống nhất thêm về chủ trương. Các vấn đề này cũng đã được báo cáo Bộ Chính trị.

Trên cơ sở ý kiến của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại văn bản số 1620/BKHĐT-KCHTĐT ngày 13/3/2020, Thủ tướng Chính phủ quyết định thống nhất với đề xuất chuyển toàn bộ 8 dự án PPP sang đầu tư công. Thủ tướng giao Bộ Giao thông Vận tải đề xuất các giải pháp cần thiết để đẩy nhanh tiến độ với mục tiêu khởi công toàn bộ 8 dự án muộn nhất là tháng 8/2020, trong đó, lựa chọn các nhà thầu phải có đủ năng lực, kinh nghiệm, bảo đảm chất lượng, tiến độ.

T.Toàn