Khí hậu mùa đông tương đối ôn hòa ở châu Âu đã giúp ngăn chặn cuộc khủng hoảng năng lượng, tuy nhiên chính nó đang đe dọa hệ thống năng lượng theo những cách khác nhau.

"Hiện tại, chúng tôi đang ở một vị thế thoải mái hơn so với dự kiến vào đầu mùa đông 2022: giá khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) giảm hơn 80% so với mức cao nhất trong tháng 8 và kho lưu trữ cao hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái", Gergely Molnar, Nhà phân tích Khí đốt tại Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nói với DW.

Thị trường khí đốt châu Âu và toàn cầu vẫn còn mong manh. "Bất kỳ rủi ro ngoại sinh nào cũng có thể khiến chúng mất ổn định. Năm nay, hệ thống không còn nhiều sự linh hoạt", Molnar giải thích.

Giảm thủy điện, tăng nhiên liệu hóa thạch

Nhu cầu khí đốt ở Liên minh châu Âu đã giảm 13% so với cùng kỳ năm 2022, mức cao nhất được ghi nhận. Trong khi đó, điện được sản xuất bởi thủy điện đã giảm 18% vào năm 2022, theo một phân tích của IEA.

Nếu không có sự sụt giảm này, châu Âu thậm chí có thể tiết kiệm được nhiều khí đốt hơn, một điều cần thiết sau khi nhà sản xuất lớn Nga cắt nguồn cung cấp khí đốt cho khối này vào năm ngoái.

Sụt giảm sản lượng thủy điện có thể đẩy lượng tiêu thụ khí đốt tăng cao. Trong lịch sử, thủy điện là nguồn điện tái tạo lớn thứ hai của châu Âu. Loại nhiên liệu này cung cấp 17% điện năng của EU vào năm 2020, theo Eurostat.

Hiện tại, lượng nước trong các hồ chứa ở châu Âu cao hơn gần 15% so với mức ghi nhận vào năm 2022, bất chấp mùa đông khô hạn ở Pháp và ít tuyết ở dãy Alps. Nhưng mực nước hồ chứa có thể dao động đáng kể, ông giải thích. "Có rất nhiều điều không chắc chắn xung quanh sản lượng thủy điện."

Hiệp hội Thủy điện Quốc tế (IHA) cho biết cần đầu tư đáng kể cho các công trình nước để hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng, đồng thời đóng vai trò như các công cụ giảm thiểu và điều chỉnh khí hậu.

Alex Campbell, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu và chính sách của IHA, nói với DW: “Nhu cầu về tính linh hoạt ở cấp độ lưới điện sẽ chỉ tăng lên cùng với sự phát triển của công nghệ năng lượng mặt trời và gió”. Ông nói thêm rằng cơ sở hạ tầng mới có thể giúp kiểm soát lũ lụt và hạn hán vào mùa hè.

Mực nước thấp đe dọa năng lượng hạt nhân

Mực nước thấp và nhiệt độ hơn trong mùa hè cũng có thể ảnh hưởng đến sản xuất điện hạt nhân, vì nước sông thường được sử dụng để xử lý quá trình thải nhiệt hạt nhân.

"Nếu lưu lượng của các con sông vượt quá một số mức nhất định, nó có thể ảnh hưởng đến ngành sản xuất hạt nhân. Chúng tôi đã thấy điều đó vào năm ngoái và cả những năm trước, cả ở Pháp và Bỉ," Molnar nói.

Sông cũng là nơi chủ yếu giúp các nhà nhập khẩu vận chuyển than. Nhà phân tích của IEA cho hay: “Một khi mực nước sông Rhine giảm xuống, nó có thể gây ra các vấn đề hậu cần cho các nhà máy than, nhưng các nhà khai thác than thường có hàng dự trữ, vì vậy mực nước thấp không ngay lập tức trở thành vấn đề”.

Băng tan khó đoán

Carlo Buontempo, Giám đốc Dịch vụ Thay đổi Khí hậu Copernicus (C3S) cho biết, những xu hướng dài hạn này đòi hỏi sự chú ý và suy nghĩ lại sâu sắc về các hệ thống năng lượng. Tháng 1/2023 là tháng nóng thứ ba được ghi nhận ở châu Âu, nhưng điều này không có ý nghĩa nhiều như vậy, Buontempo nói với DW.

"Năm 2022 là một trong tám năm nóng nhất. Mùa đông ở châu Âu đang trở nên ấm hơn và kéo theo những hậu quả."

Trong trường năng lượng, việc tính toán tỷ lệ băng tan đòi hỏi nhiều yếu tố. Nhưng trong 30 năm qua, độ dày băng của các sông băng ở châu Âu đã giảm trung bình 30m. Lượng tuyết, bao gồm tuyết ở sông băng và các phần núi khác, cũng đáng báo động không kém đối với mực nước trong tương lai.

Năm nay, chúng ta không ở trong một tình huống khác với năm ngoái. So với năm ngoái, có thêm một thách thức: chúng ta đang đến từ một năm khá khô hạn, nhiều khu vực của châu Âu vẫn đang trong tình trạng cận hạn hán.

Cần thêm năng lượng để làm mát trong mùa hè

Thời tiết mùa hè, cùng với lượng mưa mùa xuân, là một yếu tố quan trọng khác sẽ ảnh hưởng đến mực nước sông. Nhiệt độ cao vào mùa hè làm tăng nhiệt độ nước và bốc hơi đồng thời đẩy nhu cầu điện tăng cao, đặc biệt là ở Bắc Âu.

Buôntempo cho biết: “Nhiệt độ tăng cao kéo thu nhu cầu sử dụng điều hòa không khí ở các thành phố và khu vực địa lý mới. "Nhu cầu năng lượng trong nước cao nhất ở Bắc Âu xảy ra vào mùa đông, nhưng chúng ta hiện đang chứng kiến mức cao thứ hai vào mùa hè."

Các sự kiện khí hậu bất ngờ là rủi ro bổ sung đối với an ninh năng lượng của EU. Buontempo nhớ lại cách châu Âu trải qua đợt hạn hán do gió vào năm 2021. “Chúng ta có thể tìm hiểu sâu về những rủi ro của mình, sử dụng tình huống xấu nhất và bắt đầu từ đó làm điểm tham chiếu,” ông nói.

Theo giám đốc C3S: "Chúng tôi phải tận dụng thông tin có được về những gì có thể xảy ra trong năm nay, một trong số đó là tuyết trên dãy Alps. "Các dự báo từ tháng 4 đến tháng 5 sau đó có thể đưa ra hướng đi tốt hơn cho mùa hè. "

Lê Na (Theo DW)