Mưa sao băng rực rỡ có thể quan sát từ Việt Nam

Sau nhiều tháng vắng bóng các trận mưa sao băng đáng chú ý, người yêu bầu trời đêm nay đã có lý do để ngẩng đầu chờ đợi.

Theo Hiệp hội Thiên thạch Mỹ (American Meteor Society), mưa sao băng Lyrids đã bắt đầu xuất hiện từ ngày 17/4 và sẽ kéo dài đến ngày 26/4.

Thời điểm cực đại rơi vào đêm 22 rạng sáng 23/4, khi người quan sát có thể nhìn thấy khoảng 10 – 18 sao băng mỗi giờ trong điều kiện bầu trời tối hoàn toàn, không có mây và ánh sáng nhân tạo.

Tại Việt Nam, các tỉnh thành có bầu trời ít mây và mức ô nhiễm ánh sáng thấp như vùng núi phía Bắc, Tây Nguyên hoặc các khu vực ven biển sẽ là những nơi lý tưởng để quan sát hiện tượng này.

Tuy nhiên, ánh trăng lưỡi liềm đang trong giai đoạn tàn có thể làm giảm độ rõ của các vệt sao băng nhỏ, theo cảnh báo của Tiến sĩ Bill Cooke, trưởng nhóm Văn phòng Môi trường Thiên thạch NASA.

"Phần lớn các thiên thạch trong mưa sao băng Lyrids là những vệt sáng mờ, không phải quả cầu lửa rực rỡ", ông Cooke nói. "Càng nhiều ánh trăng, khả năng nhìn thấy những vệt sáng mờ nhạt ấy càng thấp".

Để có trải nghiệm quan sát tốt nhất, các chuyên gia khuyến cáo người xem nên di chuyển đến khu vực xa ánh đèn thành phố, nằm ngửa trên mặt đất, để mắt nghỉ khoảng 30 phút trong bóng tối trước khi quan sát và tránh sử dụng điện thoại di động, vì ánh sáng từ màn hình có thể làm giảm thị lực ban đêm đáng kể.

Mưa sao băng Lyrids bắt nguồn từ sao chổi C/1861 G1 (Thatcher), với quỹ đạo quanh Mặt trời kéo dài khoảng 415 năm. Dù sao chổi này chỉ được phát hiện vào năm 1861, mưa sao băng Lyrids đã được ghi nhận trong lịch sử nhân loại từ hơn 2.700 năm trước, khiến nó trở thành một trong những trận mưa sao băng lâu đời nhất từng được con người quan sát.

Khi Trái đất đi vào quỹ đạo mà sao chổi Thatcher để lại – đầy các mảnh vụn băng và bụi – các mảnh này lao vào khí quyển ở tốc độ cực cao, ma sát với không khí và phát sáng, tạo thành những vệt sao băng xẹt ngang bầu trời. Hầu hết các mảnh vụn chỉ nhỏ bằng hạt cát, nhưng lại tạo nên cảnh tượng ngoạn mục trong đêm tối.

Cũng theo các nhà thiên văn, mưa sao băng Lyrids đôi khi có thể bùng nổ bất ngờ, đạt đến mật độ 100 sao băng mỗi giờ, dù hiện tượng này khá hiếm và thường chỉ xảy ra khoảng 60 năm một lần. Lần bùng nổ tiếp theo được dự đoán có thể diễn ra vào năm 2042.

Những trận mưa sao băng đáng chú ý tiếp theo trong năm 2025

Nếu lỡ hẹn với Lyrids, người yêu thiên văn vẫn còn nhiều cơ hội để chiêm ngưỡng sao băng trong năm nay. Dưới đây là danh sách các trận mưa sao băng đáng chú ý sẽ diễn ra trong những tháng tới.

• Eta Aquariids: 5–6/5
• Nam Delta Aquariids: 29–30/7
• Alpha Capricornids: 29–30/7
• Perseids: 12–13/8
• Draconids: 8–9/10
• Orionids: 22–23/10
• Taurids phương Nam: 3–4/11
• Taurids phương Bắc: 8–9/11
• Leonids: 16–17/11
• Geminids: 12–13/12
• Ursids: 21–22/12

Nhật thực, nguyệt thực và trăng tròn

Ngoài các trận mưa sao băng, năm 2025 cũng sẽ ghi nhận hai hiện tượng nhật thực và nhiều kỳ trăng tròn đáng theo dõi. Trong đó, nhật thực toàn phần sẽ diễn ra vào ngày 7–8/9, có thể quan sát từ các khu vực như châu Âu, châu Phi, châu Á (bao gồm một số vùng ở Việt Nam nếu điều kiện cho phép).

Ngoài ra, một đợt nhật thực một phần khác sẽ diễn ra vào ngày 21/9, chủ yếu quan sát được tại Nam bán cầu.

Danh sách các kỳ trăng tròn còn lại trong năm 2025:

• 12/5: Trăng hoa
• 11/6: Trăng dâu tây
• 10/7: Trăng non
• 9/8: Trăng cá tầm
• 7/9: Trăng ngô
• 6/10: Trăng rằm
• 5/11: Trăng hải ly
• 4/12: Trăng lạnh

Với hàng loạt hiện tượng thiên văn hấp dẫn đang chờ đợi, năm 2025 hứa hẹn sẽ là một năm rực rỡ trên bầu trời đêm cho những ai không ngừng ngước nhìn và mơ mộng giữa các vì sao.

(theo CNN, Space, NASA)