Ảnh hưởng sâu rộng

Các lệnh cấm xuất khẩu sâu rộng do Hoa Kỳ áp đặt vào mùa thu năm ngoái đã cản trở kế hoạch mở rộng hoạt động của các nhà sản xuất chip lớn của Trung Quốc, gây trở ngại cho tham vọng của Chính phủ nhằm biến nước này thành một cường quốc bán dẫn.

Sự không chắc chắn là tâm trạng phổ biến trong chuyến thăm địa điểm sản xuất khổng lồ của Yangtze Memory Technologies (YMTC), cách trung tâm Vũ Hán khoảng 40 km về phía đông. Cả kỹ sư và kỹ thuật viên của YMTC tại địa điểm cung cấp thiết bị sản xuất đều không biết khi nào nhà máy thứ hai của họ, ban đầu dự kiến khởi động vào cuối năm 2022, sẽ thực sự đi vào hoạt động.

“Những thứ như thiết bị điện đã được lắp đặt, nhưng việc lắp đặt thiết bị sản xuất chip vẫn chưa bắt đầu”, một người thuộc YMTC nói.

YMTC được Tsinghua Unigroup thành lập vào năm 2016 với sự hợp tác của Quỹ đầu tư công nghiệp mạch tích hợp quốc gia, thường được gọi là Big Fund. Công ty đã bắt đầu sản xuất hàng loạt chip bộ nhớ flash NAND vào năm 2019.

Sau khi Unigroup phá sản, YMTC chịu sự quản lý của Big Fund và chính quyền địa phương. Công ty tập trung vào việc rèn luyện khả năng cạnh tranh trên thị trường NAND toàn cầu, đến mức Apple được cho là đã thiết lập để sử dụng chip của YMTC trong iPhone.

Công ty đã khởi công xây dựng nhà máy thứ hai vào năm 2020 – ước tính trị giá khoảng 100 tỷ nhân dân tệ (khoảng 15 tỷ USD theo tỷ giá hiện tại) – để tăng gấp 3 công suất sản xuất.

Nhưng sự phát triển của công ty đã bị đình trệ kể từ khi Washington tuyên bố hạn chế nghiêm ngặt, rộng rãi đối với việc xuất khẩu công nghệ và thiết bị để sản xuất chất bán dẫn tiên tiến, cũng như hạn chế đối với các công dân Hoa Kỳ hỗ trợ cho các nhà sản xuất chip Trung Quốc.

Tháng 9 năm đó, không lâu trước khi lệnh trừng phạt được công bố, Simon Yang - người được cho là có hộ chiếu Hoa Kỳ - đã từ chức Giám đốc điều hành của YMTC. Tháng tiếp theo chứng kiến sự ra đi của các kỹ sư người Mỹ khỏi các công ty thiết bị sản xuất chip có trụ sở tại Hoa Kỳ, những người đã hỗ trợ các kế hoạch mở rộng của YMTC.

Sự đình trệ buộc các công ty phải cắt giảm việc làm

“Bộ phận của chúng tôi bắt đầu sa thải khoảng 10% nhân viên vào tháng 1. Họ cũng đã ngừng hẳn việc thuê sinh viên tốt nghiệp”, một kỹ sư đã làm việc tại công ty được khoảng ba năm cho biết.

Người kỹ sư này cho biết bầu không khí tại công ty thật ảm đạm, với tương lai có vẻ không chắc chắn.

ChangXin Memory Technologies (CXMT) – công ty sản xuất chip DRAM sử dụng công nghệ tiên tiến nằm trong lệnh trừng phạt, cũng gặp khó khăn trong kế hoạch phát triển của mình.

CXMT đã xây dựng xong tòa văn phòng mới cho nhà máy thứ hai đã được lên kế hoạch nằm gần trụ sở chính của công ty tại thành phố Hợp Phì. Nhưng việc xây dựng cơ sở sản xuất lại đang phải đối mặt với sự chậm trễ kéo dài.

"Chúng tôi đã lên kế hoạch bắt đầu hoạt động vào năm 2023, nhưng điều đó sẽ không xảy ra sớm nhất là đến năm 2024 hoặc 2025", một kỹ sư của CXMT cho biết.

Việc xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển mới của CXMT dường như cũng không có nhiều tiến triển.

“Việc tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp đã tạm thời bị đình chỉ”, kỹ sư này cho biết, đồng thời nói thêm rằng công ty đang cắt giảm 5% đến 7% nhân viên, tùy thuộc vào mỗi bộ phận.

Cả YMTC và CXMT đều không trả lời các câu hỏi hoặc yêu cầu bình luận.

Hậu quả nghiêm trọng

Chính phủ dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình đã công bố sáng kiến "Made in China 2025" vào năm 2015, trong đó định vị chất bán dẫn là một ngành công nghiệp quan trọng. Big Fund được thành lập như một phần của sáng kiến và đã hỗ trợ mạnh mẽ cho sự phát triển của ngành công nghiệp chip. Đầu tư giai đoạn đầu đạt khoảng 140 tỷ nhân dân tệ.

Nhờ quỹ đó, ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc đã đạt được tốc độ tăng trưởng nhanh chóng, dẫn đầu là ba công ty được chính phủ hậu thuẫn là YMTC, CXMT và Fujian Jinhua Integrated Circuit.

Nhưng khi căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc bùng lên, Washington đã thắt chặt các hạn chế xuất khẩu sang lĩnh vực chip của Trung Quốc, công nghệ của lĩnh vực này tụt hậu so với ngành công nghiệp của Hoa Kỳ.

Huawei Technologies, công ty sản xuất thiết bị viễn thông hạng nặng, đã rơi vào tầm ngắm trừng phạt vào năm 2019. Công ty sản xuất chip bán dẫn quốc tế lớn nhất Trung Quốc cũng sớm bị nhắm mục tiêu.

Tỷ lệ tự cung tự cấp chất bán dẫn của Trung Quốc đã tăng từ 10% vào năm 2015 lên 24% vào năm 2021, theo International Business Strategies. Công ty nghiên cứu của Hoa Kỳ đã đưa ra một báo cáo vào tháng 6 năm ngoái dự đoán tỷ lệ này sẽ vượt quá 50% vào năm 2030. Nhưng sau đó, khi Hoa Kỳ siết chặt các biện pháp trừng phạt thương mại, Giám đốc điều hành của IBS, Handel Jones, đã cảnh báo tỷ lệ tự cung tự cấp có thể chững lại ở mức 30% vào năm 2030.

Thị trường chất bán dẫn gần đây trở nên mờ nhạt, với việc các công ty Trung Quốc - khách hàng chính của YMTC và các nhà cung cấp chip khác - giảm bớt đơn đặt hàng. Xem xét những động lực đó, việc mở rộng sản xuất bị trì hoãn sẽ không có khả năng giáng một đòn chí mạng vào tham vọng xây dựng chuỗi cung ứng tự duy trì của Chính phủ Trung Quốc.

Đồng thời, chiến dịch gây áp lực của Hoa Kỳ đối với ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc rõ ràng đang gây ra hậu quả nghiêm trọng, đẩy quốc gia này vào con đường khó khăn hơn để hiện thực hóa giấc mơ chip của mình.

Hồng Vân (Theo Nikkei Asia)