Vị trí của Papua New Guinea ngay phía Bắc nước Úc khiến nó có ý nghĩa chiến lược. Đây là nơi diễn ra những trận chiến khốc liệt trong Thế chiến thứ hai. Và với dân số gần 10 triệu người, đây là quốc đảo đông dân nhất Thái Bình Dương.

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết thỏa thuận mới cung cấp một khuôn khổ giúp cải thiện hợp tác an ninh, nâng cao năng lực của lực lượng quốc phòng Papua New Guinea và tăng cường ổn định khu vực. Thỏa thuận đầy đủ sẽ được công khai sau khi các chính trị gia ở cả hai quốc gia đóng góp ý kiến, có thể là trong vài tháng nữa.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói với các phóng viên: “Chúng tôi đầu tư sâu vào Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vì tương lai của hành tinh chúng ta đang được viết nên ở đây. Papua New Guinea đang đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai đó”.

Thủ tướng Papua New Guinea, James Marape, cho biết hiệp ước này có lợi cho cả hai bên và “đảm bảo lợi ích quốc gia của chúng tôi” trong việc “trở thành một nền kinh tế vững mạnh ở khu vực này của thế giới”.

Nhưng thỏa thuận đã gây ra các cuộc biểu tình của sinh viên ở thành phố lớn thứ hai đất nước là Lae. Và nhiều người ở Thái Bình Dương lo ngại về việc quân sự hóa ngày càng tăng trong khu vực.

Năm ngoái, quần đảo Solomon gần đó đã ký hiệp ước an ninh riêng với Trung Quốc, một động thái gây báo động khắp Thái Bình Dương. Mỹ đã tăng cường tập trung vào Thái Bình Dương, mở các đại sứ quán ở Quần đảo Solomon và Tonga, khôi phục các nỗ lực tình nguyện của Tổ chức Hòa bình và khuyến khích đầu tư kinh doanh nhiều hơn.

Nhưng một số người đã đặt câu hỏi về mức độ đáng tin cậy của Mỹ đối với một đối tác ở Thái Bình Dương, đặc biệt là sau khi Tổng thống Joe Biden hủy bỏ kế hoạch dừng chân lịch sử ở Papua New Guinea để ký hiệp ước. Ông Biden lẽ ra sẽ là tổng thống Mỹ đương nhiệm đầu tiên đến thăm bất kỳ quốc đảo Thái Bình Dương nào, nhưng cuối cùng ông đã hủy bỏ để tập trung vào các cuộc đàm phán về giới hạn trần nợ công ở quê nhà.

Ngoại trưởng Blinken đã đi thay cho ông Biden đến Papua New Guinea vào đầu ngày thứ Hai. Đáp lại tin tức về chuyến thăm sắp tới của Blinken, Trung Quốc đã cảnh báo chống lại việc đưa “trò chơi địa chính trị” vào khu vực.

Ngoài hiệp ước quốc phòng, Mỹ cũng đã ký một thỏa thuận hàng hải với Papua New Guinea, cho phép Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Mỹ hợp tác với quốc gia Thái Bình Dương này để chống lại nạn đánh cá bất hợp pháp và buôn lậu ma túy.

Chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ trùng với chuyến đi của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, người đang tổ chức một cuộc họp với các nhà lãnh đạo Đảo Thái Bình Dương để thảo luận về các cách hợp tác tốt hơn.

Mai Anh (theo AP)