Mọi thứ về Covid-19 đều quá đỗi choáng ngợp, khó tin và mới mẻ, nhưng đồng thời lại mang lại cho chúng ta cảm giác như đã từng thấy điều đó trong các bộ phim truyền hình.

Đối với người Mỹ, trải nghiệm lần này đã vượt qua cuộc khủng bố hôm 11/9 và tất nhiên, sau mỗi sự kiến chấn động là một lần xã hội chuyển mình: Từ cách thức đi du lịch, tới mức độ giám sát an ninh, thậm chí tới cả ngôn ngữ nữa. 

Thay đổi tính cách con người

Deborah Tannen, giáo sư ngôn ngữ học tại Georgetown nhận định rằng giờ đây, ai cũng đều có tâm lý ám ảnh rằng chạm vào vật dụng nào đó, ở cạnh một ai đó, hít thở chung bầu không khí có thể khiến bản thân bị nguy hiểm.

Tâm lý này sẽ mất bao lâu để thay đổi còn tuỳ thuộc vào từng người, nhưng chắc chắn đó vẫn sẽ là một "vết đen" trong ký ức của những ai may mắn sống sót qua năm nay.

Văn hoá bắt tay, ôm hôn có thể sẽ khiến nhiều người ngượng ngùng một khi đại dịch qua đi, và thậm chí có thể trong vô thức chúng ta chẳng thể ngừng rửa tay.

Việc làm online có thể sẽ tiếp tục trở nên thịnh hành hơn. Điều này được minh chứng rõ ràng nhất qua việc Twitter cho phép nhân viên làm tại nhà trọn đời.

Tâm lý nhiều người có lẽ sẽ muốn hạn chế tiếp xúc với loài người, đặc biệt với những ai không thân thích. Nhiều người có lẽ sẽ cảm thấy dễ chịu hơn khi ở nhà thay vì ra đường như trước đây.

Những cuộc nói chuyện qua Skype có lẽ sẽ lại trở nên thịnh hành hơn. Con người sẽ liên lạc thường xuyên hơn với những người bạn ở xa, đơn giản chỉ vì khoảng cách xa xôi đó khiến họ cảm thấy an tâm.

Yêu nước theo một định nghĩa mới

Mark Lawrence, giáo sư chính trị học cho biết, nước Mỹ từ lâu đã luôn tự hào về một lực lượng quân đội vũ trang hùng hậu. Tuy nhiên, chẳng ai có thể bắn hạ một con virus với vũ khí hạt nhân cả.

Những người đứng ở đầu chiến tuyến không còn là những quân nhân, những lực lượng phản ứng nhanh hay lính đánh thuê nữa, mà họ là các bác sĩ, các y tá, dược sĩ, những giáo viên, nhân viên các siêu thị, cửa hàng tiện lợi, những kỹ sư điện, nước đang gồng mình để duy trì nhịp sống cho cả đất nước giữa mùa dịch.

Khi mọi thứ đã qua đi, có lẽ người dân sẽ thay đổi quan điểm của mình, nhận ra rằng những sự hy sinh của những "binh lính" này mới là đáng quý, đáng trân trọng và cho họ được sự tôn trọng cần có như những gì người Mỹ đang làm với những quân nhân.

Có thể những điều thay đổi đơn giản chỉ là những chính sách xã hội ưu đãi cho tầng lớp này, các doanh nghiệp bắt đầu cho ra những ưu đãi cho những bác sĩ, dựng tượng của họ, thậm chí là có một ngày lễ riêng cho những người đang hy sinh sức khoẻ và tính mạng của mình cho cộng đồng.

Có lẽ, đây lại là một khởi đầu mới tốt đẹp hơn khi mọi người sẽ biết trân trọng sức khoẻ và những gì mình đang có hơn là đi ganh đua với một xã hội khác.

Biến động dẫn tới thay đổi chính trị, xã hội

Peter T. Coleman, giáo sư tâm lý học tại đại học Colombia đưa ra lập luận rằng xã hội nước Mỹ nói riêng chắc chắn sẽ trải qua một kỳ biến động, thay đổi thói quen trong 50 năm qua về việc phân chia xã hội và chính trị đất nước thành lưỡng cực, hướng tới một đất nước đoàn kết hơn.

Có hai lý do để tin tưởng vào điều đó.

Thứ nhất, khi đối diện chung với một "kẻ thù chung" người dân sẽ gạt bỏ mọi sự khác biệt của mình để chống địch. Covid-19 là một kẻ thù đáng gờm, không phân biệt chủng tộc, tư tưởng chính trị, và có thể sẽ mang lại được một luồng gió mới cần thiết để hàn gắn đất nước. Nước Anh từng trải qua điều tương tự dưới thời của Winston Churchill.

Hoàn cảnh thứ hai là "cú sốc chính trị". Các nghiên cứu cho thấy rằng các mối quan hệ vững chắc, lâu dài thường có xu hướng thay đổi sau khi có một cú sốc lớn làm thay đổi nhận thức quan.

Điều này có thể không diễn ra ngay lập tức, nhưng một nghiên cứu về 850 cuộc xung đột giữa các bang tại Mỹ từ năm 1816 tới 1992 cho thấy 75% trong số đó đều chấm dứt sau khoảng 10 năm từ khi diễn ra một biến cố lớn.

Tất nhiên, mọi thứ có thể diễn biến theo chiều hướng tốt cũng như theo chiều hướng xấu. Nhưng xem xét hoàn cảnh hiện này, có lẽ thế giới sẽ bắt đầu hướng tới việc xây dựng một xã hội và nền chính trị đoàn kết hơn. 

Lòng tin vào các chuyên gia

Tom Nichols, giáo sư tại U.S. Naval War College cho biết trong nhiều năm qua, nước Mỹ gần như mất đi sự nghiêm túc cần thiết. Đó là sự xa xỉ tới từ hoà bình và đất nước đứng ở vị trí cao trong xã hội. Người dân không cần nghĩ về những điều từng khiến chúng ta bận tâm như: chiến tranh hạt nhân, thiếu dầu, tỷ lệ thất nghiệp cao... Khủng bố chỉ xuất hiện ở những nước bất ổn chứ không phải ở nước Mỹ.

Cuộc khủng hoảng Covid-19 sẽ thay đổi mọi thứ theo 2 hướng. Đầu tiên, con người sẽ quay trở lại tin tưởng vào các chuyên gia. Rất dễ để sao nhãng vị trí của họ cho tới khi đại dịch bùng phát. Vai trò của ông Anthony Fauci là ví dụ điển hình trong lần đại dịch này.

Điều thứ 2, nước Mỹ có thể phải xem xét lại sự nghiêm túc của mình, đặc biệt sau khi chính quyền của ông Trump không thể khống chế nhanh chóng đại dịch và chần chừ trong việc bảo vệ kinh tế.

Con người sẽ bớt ích kỷ

Eric Klinenberg, giáo sư xã hội học tại NYU nhận định rằng đại dịch sẽ chấm dứt xã hội cá nhân. Chính trị các nước phương Tây sẽ chuyển hướng sang tăng cường đầu tư vào các dịch vụ công, đặc biệt là y tế.

Con người sẽ nhận thấy rằng số phận của họ đều gắn kết với nhau. Người dân đã nhận ra được rằng mọi thứ đều có mối liên quan.

Rằng những người từ chối ở nhà trong đại dịch là vì ngành giáo dục đã không thể dạy họ khoa học hay cách suy nghĩ đúng đắn.

Rằng nền kinh tế sẽ sụp đổ nếu chính phủ không can thiệp, và rằng những sinh viên trẻ sẽ không thể bước ra đời nếu những món nợ đi học của họ không được giúp chi trả.

Đại dịch sẽ buộc chúng ta phải suy nghĩ lại những giá trị cốt lõi. Chưa nói đến việc tốt hay xấu nhưng chắc chắn, thế giới quan mà chúng ta từng biết đang xoay chuyển.

Công nghệ là cốt lõi của cuộc sống mới

Katherine Mangu-Ward, Tổng biên tập tờ Reason nhận định rằng Covid-19 sẽ là tiền đề để thúc đẩy một "cuộc sống 4.0". Từ lâu, các công cụ online đã luôn bị hạn chế. Thế nhưng giờ đây, Quốc hội cũng có thể sẽ chuyển sang họp trực tuyến dài hạn.

Việc khám bệnh từ xa có thể trở thành một tiện ích mới trong xã hội hiện đại. Việc học online từng bị phản đối có lẽ sẽ được đan xen với phương pháp học truyền thống.

Thực tế ảo và thực tế tăng cường từng vang bóng một thời có thể sẽ tìm lại đỉnh cao của mình. Người dân có thể tìm kiếm sự chân thật trong thế giới ảo, phù hợp với tâm lý sợ chốn đông người hậu đại dịch.

Với những người đang tự cách ly, đây có thể là biện pháp để hòa nhập lại với cộng đồng.

Điều đó giúp chúng ta nhớ rằng đã từng có thời điểm CEO của Facebook Mark Zuckerberg bước vào phòng họp báo với tất cả các phóng viên được trang bị kính thực tế ảo Occulus Rift. Cảnh tượng đó giống như trong phim viễn tưởng vậy.

Khủng hoảng sức khỏe tâm thần

Thống đốc bang New York Andrew Cuomo từng cảnh báo rằng nước Mỹ có thể sẽ phải đối diện với một đại dịch tâm thần hậu Covid-19. Việc liên tục bị "dội bom" bởi các tin tức, từ báo đài tới mạng xã hội sẽ khiến người dùng bị stress trong thời gian dài. 

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres từng nói rằng ngay cả khi đại dịch đã được kiểm soát, trạng thái tâm lý đau buồn, lo lắng và trầm cảm vẫn sẽ ảnh hưởng tới người dân trong cộng đồng

Ông cho biết những người có nguy cơ dễ bị tổn thương về sức khỏe tâm thần là các nhân viên y tế ở tuyến đầu chống dịch, người cao tuổi, thanh thiếu niên và những người đã có sẵn vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Những nhân viên y tế phải đối mặt với áp lực hàng ngày trong thời gian dài, kèm theo lo sợ về khả năng nhiễm bệnh. Trẻ em bị áp lực vì không được tới trường và vui đùa với bạn bè. Phụ nữ có nguy cơ bị ngược đãi cao hơn. 

Khả năng suy thoái kinh tế cao

Khủng hoảng dịch bệnh khiến nền kinh tế lớn nhất thế giới lần đầu tiên bị "đóng băng" trong suốt 10 năm tăng trưởng đều đặn. Tỷ lệ thất nghiệp tăng cao trở lại sau khi giảm xuống mức thấp trong năm 2019

Theo một báo cáo của Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ, dự kiến tăng trưởng GDP Mỹ sẽ lao dốc 11% vào cuối năm nay, mức giảm kỷ lục kể từ năm 1946. 

Các ngành sản xuất tại nước này có thể thiệt hại tới 1.500 tỷ USD. 

Các chuyên gia kinh tế đều nhận định, một cuộc suy thoái đã bắt đầu và sự suy thoái kinh tế lần này của Mỹ sẽ rất sâu, thậm chí vượt qua cả cuộc đại suy thoái năm 1929 và năm 2009.

Thậm chí, lần suy thoái này sẽ "đau đớn" hơn nhiều so với cách đây 10 năm. Suy thoái lần này sẽ theo biểu đồ hình W, có nghĩa rằng nền kinh tế Mỹ sẽ hồi phục được một thời gian trước khi sẽ lại tụt dốc.