Đẩy mạnh hợp tác an ninh quân sự Mỹ-Bangladesh

Trong một lần tiếp cận hiếm hoi, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper hồi đầu tháng đã gọi điện cho Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina, người cũng giám sát Bộ Quốc phòng, đề xuất giúp quốc gia Nam Á hiện đại hóa quân đội vào năm 2030.

Hai nước đã mở cuộc đàm phán về việc bán các thiết bị quân sự tiên tiến như trực thăng và tên lửa Apache vào năm ngoái. Một thỏa thuận được cho là nằm trong các tính toán của Mỹ.

Mặc dù không có chi tiết nào được tiết lộ, khi phó trợ lý thư ký của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Laura Stone, nói rằng Quốc hội vẫn chưa được "thông báo chính thức", nhưng bất kỳ thỏa thuận nào cũng sẽ khiến Trung Quốc - nước hiện là nhà cung cấp thiết bị quốc phòng rẻ và lớn nhất - cảm thấy khó chịu.

“Chúng tôi đang tìm cách tăng cường hợp tác an ninh với Bangladesh, hai bên cùng quan tâm, tôn trọng hoàn toàn chủ quyền và độc lập hành động của Bangladesh”, Stone viết trong một email trả lời các câu hỏi được Nikkei Asian Review đưa ra gần đây.

“Chúng tôi sẵn sàng trở thành đối tác được lựa chọn của Bangladesh về việc bán các mặt hàng quốc phòng”, Stone, người giám sát Ấn Độ, Bangladesh, Nepal, Sri Lanka, Bhutan và Maldives tại Phòng phụ trách các vấn đề Nam và Trung Á của Bộ Ngoại giao Mỹ, cho biết.

Bangladesh bắt đầu mua nhiều vũ khí từ Mỹ hơn kể từ những năm 1990, với lượng mua lên tới 110 triệu USD trong 10 năm, tính đến năm 2019. Nhưng con số đó thấp hơn nhiều so với 2,59 tỷ USD mà nước này chi cho thiết bị quân sự từ Trung Quốc kể từ năm 2010, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm.

Ali Riaz, giáo sư xuất sắc về khoa học chính trị tại Đại học Bang Illinois, nói rằng thời điểm của cuộc điện đàm giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Thủ tướng Bangladesh là "rất quan trọng", vì mối quan hệ đang ấm lên của Dhaka với Bắc Kinh.

Thật vậy, ảnh hưởng của Trung Quốc ở Bangladesh vượt ra ngoài thương mại và đầu tư cơ sở hạ tầng. Sau khi đại dịch COVID-19 diễn ra, Trung Quốc đã gửi vật tư, chẳng hạn như khẩu trang và áo choàng, cùng một đội y tế đến Bangladesh, tiến hành thử nghiệm Giai đoạn 3 của một loại vắc-xin do công ty tư nhân Trung Quốc Sinovac Biotech phát triển.

Bắc Kinh gần đây đã dỡ bỏ thuế quan đối với 97% hàng nhập khẩu của Bangladesh sau khi họ bảo đảm hợp đồng xây dựng nhà ga sân bay trị giá 250 triệu USD ở thành phố Sylhet, đông bắc giáp với Ấn Độ.

Bangladesh hiện đang cố gắng huy động một khoản tín dụng trị giá 1 tỷ USD của Trung Quốc để quản lý sông Teesta, sau khi thỏa thuận chia sẻ nguồn nước với Ấn Độ bị thất bại trong nhiều năm, chủ yếu do sự phản đối của bang Tây Bengal bên phía Ấn Độ.

Bangladesh trong chính sách Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ

Bangladesh đã xâm phạm ranh giới tốt đẹp giữa Ấn Độ và Trung Quốc, nhưng giờ đây Washington đã chủ động tiếp cận.

"Chính phủ Bangladesh sẽ phải cân bằng những kỳ vọng trái ngược nhau. Bangladesh có thể làm điều đó nếu lợi ích quốc gia vẫn là yếu tố chính", Riaz nhận định.

Ngoại giao quốc phòng là một phần trong chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương rộng lớn hơn của Washington. Vào tháng 6 năm 2019, Bộ Quốc phòng đã công bố báo cáo đầu tiên về chiến lược, trong đó Bộ Quốc phòng công nhận Bangladesh là "đối tác mới nổi", cùng với Sri Lanka, Nepal và Maldives ở Nam Á.

“Tầm nhìn Ấn Độ - Thái Bình Dương của chúng tôi bắt nguồn từ thực tế rằng Hoa Kỳ, giống như Bangladesh, là một quốc gia Ấn Độ - Thái Bình Dương”, Stone nói.

"An ninh hàng hải và khu vực ở Nam Á đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, cởi mở, hòa bình và thịnh vượng vì lợi ích của tất cả các quốc gia, đó là lý do tại sao chúng tôi ưu tiên các nỗ lực thúc đẩy an ninh".

Ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực và sự tham gia của Bangladesh vào Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường đã khiến Mỹ bắt buộc phải theo đuổi mạnh mẽ chương trình nghị sự Ấn Độ - Thái Bình Dương của mình, giáo sư Riaz nói, người cũng là thành viên cấp cao của Hội đồng Đại Tây Dương, một tổ chức tư vấn của Washington.

Mỹ và Bangladesh đã hợp tác về an ninh trong nhiều lĩnh vực, từ chống khủng bố đến gìn giữ hòa bình, theo một kế hoạch tài trợ quân sự nước ngoài bắt đầu vào năm 2005. Kể từ năm 2018, họ đã phân bổ thêm 60 triệu đô la để giúp chi trả cho an ninh hàng hải của Bangladesh và giải quyết các vấn đề khác những vấn đề cần quan tâm.

Theo Amena Mohsin, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Dhaka, chính quyền Hoa Kỳ đang "tích cực thúc đẩy" chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương để chống lại BRI của Trung Quốc, trong đó Bangladesh là một phần từ năm 2016.

“Hoa Kỳ muốn có quan hệ đối tác trong cuộc chiến chống khủng bố [và] đối tác về mua bán vũ khí”, Bà nói. "Bangladesh có tầm quan trọng chiến lược".

M. Humayun Kabir, cựu đại sứ tại Hoa Kỳ hiện là quyền chủ tịch của Viện Doanh nghiệp Bangladesh, một tổ chức tư vấn của Dhaka, cho biết điều này đặt Bangladesh vào một tình thế khó khăn. Ông Kabir nói: “Điều này sẽ khó khăn đối với Bangladesh, vì nước này là bạn của cả Hoa Kỳ và Trung Quốc”.

Theo một dữ liệu chính thức, Mỹ là điểm đến xuất khẩu lớn nhất của nước này khi mức thặng dư thương mại của Bangladesh đạt gần 7 tỷ USD trong năm 2019. Trong khi đó, nền kinh tế Nam Á với 170 triệu dân có thâm hụt thương mại kinh niên - tổng cộng 12 tỷ USD. 2019 - với Trung Quốc, nguồn nhập khẩu lớn nhất của nước này.

Giáo sư Riaz thuộc Đại học Bang Illinois dự đoán, Hoa Kỳ sẽ thay đổi chính sách của đối với Nam Á, với sự tham gia nhiều hơn, nếu Joe Biden được bầu làm tổng thống vào tháng 11. Nhưng ông tin rằng nó "sẽ không dễ chịu đối với ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc".