Nền kinh tế Ấn Độ có thực sự 'vượt mặt' Nhật Bản không?

Một quan chức cấp cao của Ấn Độ mới đây tuyên bố rằng nước này đã vượt qua Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới.

Nếu điều này được xác nhận, đây sẽ là một cột mốc mang tính biểu tượng quan trọng đối với quốc gia Nam Á. Tuy nhiên, trong khi tuyên bố trên khiến nhiều người ở Ấn Độ phấn khởi, các chuyên gia nhận định rằng niềm vui này có thể chưa thực sự đến lúc.

Tuyên bố được đưa ra bởi ông BVR Subrahmanyam, người đứng đầu cơ quan tư vấn chính sách công Niti Aayog của chính phủ Ấn Độ. Phát biểu trong một cuộc họp báo được truyền hình trực tiếp vào ngày Chủ nhật, ông Subrahmanyam khẳng định:

"Hiện tại, chúng tôi là nền kinh tế lớn thứ tư trên thế giới. Quy mô kinh tế của Ấn Độ đã đạt 4 nghìn tỷ USD, và đây không phải số liệu do tôi tự đưa ra mà là dữ liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Hôm nay, Ấn Độ đã lớn hơn Nhật Bản".

Ông Subrahmanyam còn cho rằng Ấn Độ đang trên đà vượt qua Đức trong vòng ba năm tới để trở thành nền kinh tế lớn thứ ba toàn cầu, chỉ đứng sau Mỹ và Trung Quốc.

Ông nhấn mạnh: "Hiện chỉ có Mỹ, Trung Quốc và Đức vượt trội hơn Ấn Độ. Nếu chúng ta tiếp tục thực hiện đúng các kế hoạch và chiến lược đã đề ra, trong khoảng 2,5 đến 3 năm nữa, Ấn Độ sẽ vươn lên vị trí thứ ba thế giới về quy mô kinh tế".

Tại Ấn Độ, nhiều bản tin đã nhanh chóng đón nhận thông tin này mà không đặt nhiều nghi vấn. Tuy nhiên, các nhà phân tích trả lời phỏng vấn của tờ The Independent kêu gọi sự thận trọng. Họ chỉ ra rằng những tuyên bố trên dường như dựa vào dự báo của IMF chứ không phải dữ liệu thực tế hiện tại.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, ngay cả khi Ấn Độ đạt được cột mốc này, điều đó không nên làm lu mờ thực tế rằng quốc gia này vẫn đang đối mặt với nhiều vấn đề kinh tế - xã hội sâu sắc cùng khoảng cách giàu nghèo đáng kể.

Với tham vọng trở thành siêu cường vào năm 2050, Ấn Độ được IMF dự báo sẽ vượt qua Nhật Bản vào năm 2026 và Đức vào năm sau đó.

Tuy nhiên, theo số liệu hiện tại của IMF, tuyên bố của ông Subrahmanyam rằng Ấn Độ đã là nền kinh tế lớn thứ tư chưa chính xác. Hiện nay, Ấn Độ vẫn đứng ở vị trí thứ năm trên bảng xếp hạng các nền kinh tế lớn nhất thế giới tính theo tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Một ngày sau buổi họp báo, nhà kinh tế học Arvind Virmani, thành viên của Niti Aayog, đã lên tiếng điều chỉnh lại phát ngôn trên. Ông giải thích rằng Ấn Độ đang hướng tới việc trở thành nền kinh tế lớn thứ tư trong năm tài chính 2025-2026.

"Nhiều chuyên gia dự đoán rằng khi dữ liệu năm 2025 được công bố, GDP của Ấn Độ sẽ vượt qua Nhật Bản, giúp chúng ta vươn lên vị trí thứ tư toàn cầu", ông nói. "Vì vậy, có thể khẳng định rằng đến năm 2025, Ấn Độ sẽ đạt được vị trí này, và đến năm 2027 hoặc 2028, chúng ta sẽ trở thành quốc gia lớn thứ ba về GDP".

Theo báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới 2025 của IMF, GDP của Ấn Độ hiện đạt khoảng 3,9 nghìn tỷ USD, trong khi Nhật Bản là 4,02 nghìn tỷ USD.

Bà Alicia Garcia-Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại ngân hàng đầu tư Natixis ở Hong Kong, chia sẻ với The Independent rằng dữ liệu của IMF cho thấy Ấn Độ vẫn chưa vượt qua Nhật Bản tính đến tháng 5 năm 2025.

Bà nhận định: "Sự nhầm lẫn có thể bắt nguồn từ việc ông Subrahmanyam nhắc đến dự báo của IMF cho giai đoạn 2025-2026, nhưng điều này bị hiểu sai thành tình hình hiện tại".

Dự báo của IMF cũng cho thấy GDP của Ấn Độ sẽ đạt 4,187 nghìn tỷ USD trong năm tài chính 2026, nhỉnh hơn chút ít so với con số 4,186 nghìn tỷ USD của Nhật Bản trong năm dương lịch 2025.

Điều này đồng nghĩa rằng Ấn Độ có thể vượt qua Nhật Bản vào cuối năm 2025, nhưng phải đợi đến tháng 5 năm 2026, khi số liệu GDP chính thức của năm tài chính 2025-26 được công bố, mới có thể xác nhận điều này. Đây là ý kiến của bà Rajeswari Sengupta, Phó Giáo sư Kinh tế tại Viện Nghiên cứu Phát triển Indira Gandhi ở Mumbai, khi trả lời The Independent.

Bà Garcia-Herrero lưu ý rằng nếu Ấn Độ vượt qua Nhật Bản, mức chênh lệch chỉ khoảng 0,001 nghìn tỷ USD, một con số rất nhỏ trong bối cảnh GDP quốc gia. Bà nhấn mạnh: "Quy mô GDP không phải là thước đo duy nhất để đánh giá tình hình của Ấn Độ. Chúng ta cần chú trọng hơn vào GDP bình quân đầu người và vấn đề phân phối thu nhập".

Ngoài ra, vẫn còn những yếu tố cần cân nhắc. Nhà kinh tế cấp cao Rafiq Dossani chỉ ra rằng Ấn Độ kiểm soát đồng tiền chặt chẽ hơn Nhật Bản.

Nếu đồng yen tăng giá 1% so với đồng rupee từ nay đến ngày 31 tháng 3 năm 2026, trong khi các yếu tố khác không đổi, GDP của Nhật Bản vẫn sẽ cao hơn.

Ông Dossani nói với The Independent: "Có lẽ nên nhìn nhận thành tựu của Ấn Độ theo hướng rằng nước này đang tiến gần đến cường quốc công nghiệp Nhật Bản, nhưng vẫn còn một chặng đường dài để đạt được mức sống tương đương với người dân Nhật Bản".

Theo dự báo của IMF, kinh tế Ấn Độ sẽ tăng trưởng 6,2% vào năm 2026 và 6,3% vào năm 2027. Trong khi đó, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ dự đoán mức tăng trưởng GDP năm 2026 là 6,5%, giảm so với kỳ vọng trước đó là 6,7%.

Bà Sengupta đánh giá rằng việc Ấn Độ duy trì tốc độ tăng trưởng GDP trung bình 6-6,5% trong ba thập kỷ qua là điều đáng ghi nhận. Tuy nhiên, bà cũng lưu ý rằng việc Ấn Độ vượt qua Nhật Bản không chỉ nhờ sự phát triển của mình mà còn do kinh tế Nhật Bản đang chậm lại.

"Trong 10-15 năm qua, nền kinh tế Nhật Bản suy giảm do năng suất lao động giảm và dân số già hóa nhanh chóng", bà giải thích Sengupta.

"Từ giữa thập niên 1990 đến năm 2023, GDP danh nghĩa của Nhật Bản giảm từ 5,3 nghìn tỷ USD xuống còn 4,2 nghìn tỷ USD. Trong cùng khoảng thời gian, kinh tế Ấn Độ tăng trưởng mạnh mẽ, với GDP danh nghĩa tăng hơn gấp đôi. Vì vậy, đây không phải là cuộc so sánh giữa hai nền kinh tế cùng phát triển, mà là giữa một nền kinh tế đang tăng trưởng và một nền kinh tế đình trệ".

Hồi thập niên 1980, Nhật Bản từng được kỳ vọng sẽ trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới nhờ giai đoạn bùng nổ kinh tế ấn tượng.

Tuy nhiên, thay vì vươn lên đỉnh cao, nước này rơi vào thời kỳ đình trệ kéo dài, được gọi là "thập kỷ mất mát" trong những năm 1990, với tăng trưởng chậm, giảm phát và dân số già hóa nhanh. Sau đó, Nhật Bản bị Trung Quốc, một cường quốc kinh tế mới nổi, vượt mặt.

Với Ấn Độ, quốc gia đã vượt qua Vương quốc Anh để trở thành nền kinh tế lớn thứ năm vào năm 2023, bức tranh kinh tế - xã hội vẫn còn nhiều thách thức. Phần lớn dân số vẫn đang sống trong điều kiện khó khăn, gần mức sinh tồn.

Bà Garcia-Herrero thẳng thắn: "Thực tế là Ấn Độ vẫn còn nghèo". GDP danh nghĩa bình quân đầu người của Ấn Độ được dự báo đạt 2.880 USD vào năm 2025, trong khi con số này ở Nhật Bản là 33.960 USD.

GDP bình quân đầu người là chỉ số đo lường sản lượng kinh tế quốc gia trên mỗi cá nhân. Khi điều chỉnh theo sức mua tương đương, khoảng cách giữa hai nước thu hẹp đôi chút.

Theo ước tính của IMF, thu nhập bình quân đầu người của Ấn Độ theo thước đo này sẽ đạt 11.228 USD vào năm 2025. Dù vậy, con số này vẫn thua xa 52.712 USD của Nhật Bản. Thậm chí, Trung Quốc, với dân số tương đương Ấn Độ, cũng có thu nhập bình quân đầu người cao hơn nhiều, đạt 27.093 USD.

"Điều này cho thấy Nhật Bản vẫn vượt trội về mức sống, dù quy mô kinh tế tổng thể của hai nước hiện nay gần tương đương", bà Sengupta nhận định.

Bà Garcia-Herrero bổ sung: "Các chỉ số phát triển con người của Ấn Độ vẫn còn thấp, với nhiều thách thức trong giáo dục, y tế và giảm nghèo. Bất bình đẳng cũng là vấn đề lớn, đặc biệt khi so sánh với Nhật Bản".

Theo bà Sengupta, Ấn Độ cần tập trung hơn vào chất lượng tăng trưởng và nâng cao mức sống cho phần lớn trong số 1,4 tỷ dân. Bà lập luận rằng việc chỉ chú trọng vào quy mô GDP tổng thể cuối cùng không mang lại nhiều giá trị thực tiễn.