“Nếu các nước phương Tây thực sự lo lắng về số phận người dân Afghanistan thì không nên gây thêm rắc rối cho họ bằng cách đóng băng dự trữ vàng và ngoại hối”, ông Zamir Kabulov, đặc phái viên của Điện Kremlin về Afghanistan, cho biết hôm 30/8.

Vị đặc phái viên của Điện Kremlin nhấn mạnh Mỹ cần khẩn trương giải phóng những tài sản này để hỗ trợ “đồng nội tệ đang sụp đổ” của Afghanistan, cảnh báo rằng chính quyền dưới thời Taliban có thể chuyển sang buôn bán thuốc phiện, cũng như tung vũ khí thu được của quân đội Mỹ và Afghanistan ra chợ đen.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tổng kho dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan đạt 9,4 tỷ USD tính đến tháng 4/2021. Song, theo nguồn tin của AFP, phần lớn số tiền này đều đã được chuyển ra nước ngoài.

Washington tuyên bố Taliban không có quyền tiếp cận số tài sản gửi ở Mỹ và không nói rõ cụ thể số tiền.

“Bất kỳ tài sản nào thuộc Ngân hàng Trung ương mà chính phủ Afghanistan sở hữu tại Mỹ sẽ không được cung cấp cho Taliban”, một quan chức trong chính quyền Mỹ nói với AFP vào hôm 16/8.

Hiện chưa rõ bao nhiêu trong số 9,4 tỷ USD khoản dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan cất giữ tại Mỹ là bao nhiêu.

Trước đó, theo hãng tin Quartz, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đóng băng một số tài sản do chính phủ Afghanistan gửi tại các ngân hàng ở Mỹ, nhằm ngăn lực lượng Taliban tiếp cận khối tài sản trị giá hàng tỷ USD – một phần trong số này được cho là dự trữ ngoại hối của Afghanistan.

Trong khối tài sản bị đóng băng lần này của Afghanistan có một kho vàng miếng đang được niêm phong ở Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York.

Theo số liệu do Ngân hàng Trung ương Afghanistan công bố, tính đến tháng 12/2020, khối tài sản được gửi tại đây bao gồm 22 tấn vàng. Theo tỷ giá hiện tại của Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi London (LBMA), số vàng này trị giá ước tính khoảng 1,25 tỷ USD.

Số vàng tại ngân hàng New York nói trên chiếm khoảng 1/10 khối tài sản dự trữ mà chính phủ Afghanistan nắm giữ, được chia nhỏ và gửi tại các ngân hàng trong nước cũng như ở các quốc gia khác, trong đó có Mỹ.

Theo AFP, Mỹ cũng có thể ngăn các tổ chức đa phương như IMF và Ngân hàng Thế giới (World Bank) cung cấp viện trợ cho Afghanistan, như những gì nước này đã làm với các chính quyền mà Wahington không công nhận như Venezuela.

Hồi tháng 6 vừa qua, IMF đã giải ngân khoản vay 370 triệu USD mới nhất cho Afghanistan, vốn được phê duyệt vào tháng 11 năm ngoái, để hỗ trợ nền kinh tế của nước này trong bối cảnh đại dịch Covid-19 có diễn biến phức tạp.

Tại thời điểm đó, IMF xác định chính phủ Afghanistan vẫn duy trì nền kinh tế đi đúng hướng, bất chấp “tình hình an ninh xấu đi và bất ổn gia tăng khi các cuộc đàm phán hòa giải giữa chính phủ Afghanistan và lực lượng Taliban bị đình trệ, trong bối cảnh quân đội Mỹ và NATO sẽ rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 9”.

Trong khi đó, Ngân hàng Thế giới có hơn 20 dự án phát triển đang thực hiện tại Afghanistan và tính đến nay đã cung cấp 5,3 tỷ USD cho Afghanistan, chủ yếu là viện trợ không hoàn lại.

Lực lượng Taliban đã khởi động chiến dịch tiến công để mở rộng quyền kiểm soát lãnh thổ Afghanistan từ cuối tháng 5 vừa qua khi Mỹ và các nước đồng minh bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan, kết thúc cuộc can thiệp kéo dài hai thập kỷ sau khi Mỹ lật đổ chính quyền Hồi giáo Taliban vào năm 2001.

Chỉ trong vài ngày, lực lượng Taliban đã liên tục chiếm quyền kiểm soát tại hàng loạt các thành phố lớn ở Afghanistan. Thậm chí, tại một số thành phố, Taliban đã tiến vào mà không gặp bất cứ sự kháng cự nào.

Tổng thống Ashraf Ghani cùng nhiều quan chức cấp cao của chính quyền Afghanistan đã vội vã rời khỏi đất nước. Truyền thông địa phương còn cho biết Tổng thống Ghani rời Afghanistan cùng với 4 ô tô chất đầy tiền. Số tiền này sau đó đã được chất lên trực thăng nhưng không vừa nên một phần đã bị bỏ lại ngay trên đường băng.

Vào hôm 16/8 vừa qua, Thống đốc Ngân hàng Trung ương ông Ajmal Ahmady đã đăng tải trên trang cá nhân Twitter và cho biết ông đã lên một phi cơ quân sự và rời khỏi thủ đô Kabul vào hôm 15/8 nhưng không nói rõ điểm đến.

Sau khi giành quyền kiểm soát, Taliban thu về nhiều “chiến lợi phẩm” như tài sản của các quan chức cấp cao Afghanistan để lại, nhiều vũ khí hiện đại của quân đội chính phủ, máy bay chiến đấu, xe bọc thép, đạn dược,..

Trong suốt 20 năm mở rộng lực lượng tại Afghanistan, Taliban được cho có nhiều nguồn thu khác nhau, trong đó bao gồm nguồn thu từ thuế tại những khu vực mà lực lượng này kiểm soát tại Afghanistan. Ngoài ra, Taliban cũng nhận được tài trợ từ những người ủng hộ.

Một quan chức của Liên Hợp Quốc giấu tên cho biết Taliban có nguồn thu chính từ sản xuất và buôn bán ma túy. Hoạt động này diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Afghanistan gặp nhiều khó khăn do chiến tranh tàn phá, cũng như tình hình chính trị rối ren trong suốt nhiều thập kỷ qua.