Ngành Xuất bản đột phá: Lấy nhân lực, công nghệ và hợp tác quốc tế làm trọng tâm

Tại Hội nghị tổng kết 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản, các lãnh đạo đã phác thảo một bức tranh toàn cảnh về thành tựu và những định hướng đột phá cho tương lai của ngành.

Thoát khỏi lối mòn 'tiền kiểm'

Theo Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phan Tâm, ngành xuất bản, in và phát hành đã đạt đến một cột mốc quan trọng, khẳng định vai trò không thể thay thế trên mặt trận tư tưởng-văn hóa.

"Ngành đã vượt ra ngoài khuôn khổ truyền thống để trở thành động lực then chốt trong việc nâng cao dân trí và làm phong phú đời sống tinh thần, thúc đẩy sự phát triển của nền công nghiệp văn hóa", Thứ trưởng nhận định.

Tuy nhiên, chính sự bùng nổ của công nghệ và thương mại điện tử lại đặt ngành xuất bản vào một ngã rẽ đầy thách thức. Thứ trưởng Phan Tâm chỉ rõ, trong khi các nền tảng số đang định hình lại toàn bộ chuỗi giá trị của ngành, chúng cũng vô tình trở thành "kẽ hở cho sản phẩm lậu, xuyên tạc, độc hại. Đây là một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi phải có giải pháp cấp bách".

Để vượt qua thử thách này, ông đề xuất một sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy quản lý. Thay vì tiếp tục phương thức "tiền kiểm" đã lỗi thời và thiếu linh hoạt trong kỷ nguyên số, cần chuyển mạnh sang cơ chế "hậu kiểm" hiện đại, đảm bảo tốc độ và hiệu quả quản lý.

Đồng thời, cần thiết lập một khuôn khổ pháp lý vững chắc bằng cách "luật hóa trách nhiệm pháp lý của các nền tảng trung gian phát hành xuất bản phẩm điện tử".

Ông cũng kêu gọi mở rộng cửa cho khu vực tư nhân tham gia sâu hơn vào các khâu như khai thác bản thảo, biên tập, in ấn và phân phối số, nhưng luôn giữ vững vai trò chủ đạo của các nhà xuất bản để bảo vệ nội dung và định hướng chính trị-tư tưởng của đất nước.

Nhân lực chất lượng cao, xuất bản số và hợp tác quốc tế

Tại Hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa đã đưa ra những đánh giá sâu sắc về vai trò và định hướng của ngành xuất bản. Ông khẳng định vị trí đặc biệt của ngành xuất bản trong suốt quá trình xây dựng và phát triển của Đảng.

Ông nhấn mạnh rằng xuất bản là một trong những vũ khí tư tưởng và là một bộ phận rất quan trọng trong công tác tuyên giáo và văn hóa. Sự quan tâm lãnh đạo của Đảng, với việc ban hành nhiều chỉ thị, đặc biệt là Chỉ thị 42-CT/TW, đã giúp ngành đạt được nhiều thành tựu quan trọng sau 20 năm triển khai.

Theo ông Nghĩa, tiềm lực và vị thế của ngành đã được nâng lên, phát triển cả về quy mô công nghệ lẫn trình độ, sánh ngang với các nước trong khu vực. Nhiều nhà xuất bản đã xây dựng được thương hiệu vững mạnh trên thị trường và trong lòng bạn đọc. Ngoài sự đa dạng và phong phú của sách, hoạt động hợp tác bản quyền với các tổ chức quốc tế cũng đã khẳng định được tiềm lực to lớn của xuất bản Việt Nam, góp phần tạo nên “sức mạnh mềm của quốc gia".

Lĩnh vực phát hành cũng có nhiều đổi mới, thu hút đầu tư và bắt kịp trình độ phát triển của thế giới. Năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm không ngừng được nâng cao, phục vụ tốt các nhiệm vụ chính trị và phát triển kinh tế - xã hội, góp phần chăm lo cho văn hóa đọc của nhân dân.

Mặc dù đạt được những thành tựu đáng kể, ông Nghĩa cũng chỉ ra rằng ngành xuất bản vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức trong tình hình mới, đặc biệt là khi phát triển theo định hướng kinh tế thị trường.

Để tiếp tục nâng cao chất lượng toàn diện, ông đã đặt ra một lộ trình chiến lược. Trước hết, cần thống nhất nhận thức về vị trí và tầm quan trọng của xuất bản trong tình hình mới. Điều này đã được thể hiện trong dự thảo văn kiện Đại hội lần thứ XIV mới nhất, tiếp tục khẳng định mục tiêu xây dựng nền báo chí, xuất bản, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.

Tiếp theo, ngành phải xác định mục tiêu rõ ràng, cùng với việc đổi mới tư duy và cách làm, đặc biệt là nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước.

"Nhiệm vụ trọng tâm tiếp theo là công tác đào tạo đội ngũ nhân lực làm xuất bản, bởi hội nhập đòi hỏi phải có những mô hình, cách làm hay, và một môi trường thuận lợi để thúc đẩy sự sáng tạo", ông Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh.

Bên cạnh xuất bản truyền thống, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cũng xem việc tăng cường ứng dụng công nghệ là một khâu đột phá. Cụ thể, cần đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong xuất bản trên không gian mạng, phát triển sách điện tử, các sản phẩm văn hóa điện tử và thư viện số.

Đồng thời, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, cần tiếp tục phát huy các hoạt động liên kết văn hóa, đặc biệt là hợp tác giữa các nhà xuất bản Việt Nam với các đối tác quốc tế.