Ngày Tết viếng mộ Công tử Bạc Liêu

( congluan.vn ) - Từ Sài Gòn, chúng tôi cưỡi "ngựa sắt" và "phi nước đại" vượt trên 300 km về Bạc Liêu... viếng mộ vị công tử "lừng danh" thuở nào...

 Công tử Bạc Liêu - Trần Trinh Huy

Nén hương nhớ người

Chiều 30 Tết, vùng quê ấp Cái Dầy (thị trấn Châu Hưng - Vĩnh Lợi - Bạc Liêu) nhạt nắng và lộng gió. Cái nắng gió phương Nam thật nhiều "tình tứ", xúc cảm. Khu mộ gia đình "quý tộc" họ Trần Trinh chiều cuối năm hoang lạnh, hương tàn và... hiu hắt!

Ông Phan Anh Tuấn vốn là cháu họ Công tử Bạc Liêu - người trông coi mộ, vừa mở cổng rào vừa bảo: "Lâu rồi không có người viếng. Tôi thì lo buôn bán phế liệu nên cũng ít săn sóc... Khóa vậy chứ tụi nhỏ cứ trèo rào vào rồi tổ chức ăn nhậu trong này suốt".

Hoàng hôn trên ấp Cái Dầy

Thoáng nghĩ: "Chắc họ muốn làm "học trò" cậu Ba Huy nên vào khu mộ "học đòi" ăn chơi cho xứng danh trai tráng xứ Công tử Bạc Liêu ấy mà"!

Nghĩ là nghĩ vậy thôi, chứ khi vào khu mộ rồi thấy nhóm trai tráng cũng "lịch sự" lắm! Họ dạt ra hết cho khách vào thắp hương. Không ai hé nửa lời, cứ nhìn trân trân vào khách vẻ trang nghiêm, như thể đang rất đồng cảm với người viếng bậc "tiền bối" đáng kính của mình vậy. 

Ông Phan Anh Tuấn - người trông coi khu mộ Công tử Bạc Liêu

Trên hơn mười phần mộ gia tộc họ Trần Trinh không nhiều chân hương lắm. Những chân hương ngả màu, héo hon, nhợt nhạt. Có lẽ lâu rồi không có ai vào đây thăm!

Lại nhớ khi Trần Trinh Huy còn tại thế, mỹ danh "Hắc công tử" khắp Nam kỳ không ai không biết. Sinh năm 1900 nhưng đến tuổi "tam thập nhi lập" ông đã "xưng danh" một cõi. Những "Bạch công tử" Lê Công Phước - xứ Mỹ Tho, Công tử Châu Văn Sanh (còn gọi "Công tử Lời") - xứ Vĩnh Long, Công tử Dương Văn Quảng - xứ Cần Thơ,... không ai nổi tiếng bằng ông. Chỉ một việc, ở Việt Nam thời bấy giờ chỉ có 2 chiếc máy bay: Một, vua Bảo Đại dùng đi săn thú, còn một Trần Trinh Huy dùng... "thăm ruộng" thì còn ngạo nghễ nào bằng!

Đất Bạc Liêu xưa đa phần trồng lúa và ruộng muối, nhà ông Hội đồng Trần Trinh Trạch (cha Trần Trinh Huy) là "bá chủ" khi sở hữu đến hơn 200.000 ha đất. Vì thế mặc sức cho "Hắc công tử" tiêu pha phóng túng: Đánh một lá bài có giá bằng lương tháng của ngài Toàn quyền Đông Dương, thuê hẳn người Pháp làm công, đốt tiền nấu đậu, là cá nhân đầu tiên tổ chức các cuộc thi sắc đẹp (tương đương thi hoa hậu bây giờ),... "Chịu chơi" đến thế thì mấy ai dám so bì! Thế mới được người đời gán cho ông danh từ "Công tử Bạc Liêu" và nó hiển nhiên trở thành hẳn một thành ngữ.

Mộ chỉ Công tử Bạc Liêu - Trần Trinh Huy 

Xưa đất nhiều đến thế, vậy mà khu mộ dòng họ của Công tử ngày nào nay chỉ vỏn vẹn chưa đầy một công đất! Những phần mộ bạc màu sơn, cỏ cây hiu hắt, hương lạnh, khói tàn... Thì hỡi ôi "ai giàu ba họ ai khó ba đời" là phải!

Có một Công tử Bạc Liêu rất khác

Quá nhiều giai thoại về Công tử Bạc Liêu, nổi bật nhất là giai thoại về thú ăn chơi của ông. Nhưng ít ai biết, Công tử Bạc Liêu cũng đóng góp rất nhiều cho cách mạng. Mùng 3 Tết tôi được nghe câu chuyện thú vị ấy. Xin lược trích bài viết của một nhà văn viết trong Tuần san Sài Gòn Giải Phóng như sau:

Ông Trần Văn Sớm (Hai Sớm), nguyên Ủy viên Trung ương Đảng - Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu, kể về cuộc gặp gỡ thú vị giữa ông và “Công tử Bạc Liêu” trong những ngày thu lịch sử năm 1945 như sau: “Trong thời gian làm Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu, có hai sự kiện mà tôi vô cùng tâm đắc. Một là vận động được cụ Cao Triều Phát, người đứng đầu phái Minh Chơn Đạo của Cao Đài gia nhập Việt Minh (Sau đó ông Cao là một trong ba người Bạc Liêu trở thành đại biểu Quốc hội đầu tiên của Chính phủ Cụ Hồ); hai là thuyết phục được “Công tử Bạc Liêu” giảm tô, không cộng tác với Tây”.

Hồi ấy vào khoảng cuối năm 1947, đầu năm 1948, ông Trần Văn Sớm được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu. Còn Ba Huy "thân Pháp" nên chính quyền địa phương bắt giam 2 tháng vì tội “làm dân Tây”. Biết chuyện, ông quyết định gặp Ba Huy thuyết phục giảm tô và không nên "thân Tây" nữa.

Khu mộ dòng họ Công tử Bạc Liêu chỉ vỏn vẹn chưa đầy một công đất

Với sự góp sức của Phan Kim Cân (em rể Ba Huy) một người vốn có tình cảm với cách mạng và là Ủy viên tài chính tỉnh Bạc Liêu, Ba Huy đã được giác ngộ cách mạng. Chuyện là khi nghe ông Trần Văn Sớm và Phan Kim Cân giải thích phải trái, Ba Huy đã khẳng khái nói: "Thưa ngài Bí thư, hồi học ở bên Tây, tôi đã biết nhà yêu nước Nguyễn Ái Quốc. Tôi rất vui mừng khi biết thêm, Nguyễn Ái Quốc chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đứng đầu Chính phủ kháng chiến. Gia đình tôi hứa sẽ đi cùng kháng chiến. Lấy danh dự gia đình Trần Trinh Trạch, tôi hứa không làm tay sai cho giặc. Ba Cân, em rể tôi là Việt Minh. Gia đình tôi hãnh diện vì sự đóng góp đó của dượng Sáu. Sau buổi nói chuyện hôm nay, nhờ ngài báo lại với Tỉnh ủy là Ba Huy rất hoan nghênh chính sách của Chính phủ kháng chiến. Việc này cần thông báo rộng rãi để không chỉ riêng gia đình tôi mà nhiều điền chủ khác cũng yên tâm".

Nhà Công tử Bạc Liêu nay trở thành khách sạn

Sau cuộc nói chuyện ấy, nghe cách mạng đang rất cần thuốc men và vải vóc, Ba Huy đã nhiệt tình gởi rất nhiều cho kháng chiến (có cả tiền vàng). Từ đó về sau Công tử Bạc Liêu không hợp tác với giặc cho đến hết đời.

Tết Giáp Ngọ 2014 là đúng 40 năm sau ngày ông mất (Công tử Bạc Liêu mất ngày 13/1/1974). Nếu xưa Bạc Liêu nổi tiếng nhờ có ông Công tử ăn chơi thì nay nghệ thuật Đờn ca Tài tử cũng đã làm rạng danh một tỉnh thuộc "vùng sâu vùng xa" của miền Tây Nam Bộ.

Tháng tư năm này, Bạc Liêu sẽ tổ chức Festival Đờn ca Tài tử. Mong rằng có một Cao Văn Lầu luôn sống mãi trong tim mọi người vì bản "Dạ cổ hoài lang" bất hủ thì cũng đừng quên một Trần Trinh Huy, dù rằng chỉ nổi tiếng nhờ ăn chơi nhưng Công tử Bạc Liêu cũng đã đóng góp cho cách mạng không phải không nhiều...

                                                                                       Nguyễn Võ Nguyên Pháp