Nghệ nhân trẻ mang tò he 'có một không hai' vào phố cổ Hà Nội
(CLO) Mỗi dịp Trung thu, phố Hàng Mã (Hà Nội) lại bừng sáng sắc màu, rộn rã tiếng cười cùng vô vàn đồ chơi hiện đại. Giữa khung cảnh sầm uất ấy, sạp tò he truyền thống của nghệ nhân trẻ Đặng Văn Hậu vẫn nổi bật, níu chân du khách dừng lại chiêm ngưỡng.
Sinh năm 1985, lớn lên trong làng nghề tò he Xuân La (Phú Xuyên, Hà Nội), từ nhỏ Hậu đã quen thuộc với mùi bột, sắc màu tự nhiên và dáng hình con giống. “Cả làng tôi đều làm tò he, tôi lớn lên cũng làm theo để giữ gìn và phát triển nghề truyền thống. Hơn 20 năm làm nghề, tôi càng thấy yêu và gắn bó hơn”, nghệ nhân Hậu chia sẻ.
Nghệ nhân Hậu kể, tò he xưa vốn làm từ gạo tẻ, về sau mới chuyển sang gạo nếp để dễ nặn tạo hình và thuận tiện mang theo. Bột gạo được nhuộm màu từ gấc, nghệ, lá cây hay nhọ nồi, tạo nên những gam màu dân gian giản dị mà bền lâu.
Trải qua hơn 2 thập kỷ, nghệ nhân Hậu không chỉ kế thừa kỹ thuật truyền thống mà còn chủ động học hỏi, sáng tạo. Dưới bàn tay khéo léo, những cục bột nhỏ biến thành đủ hình dáng gắn với truyện dân gian, nhân vật lịch sử, con vật linh thiêng. Đặc biệt, anh còn hồi sinh nhiều mẫu con giống cổ từng bị mai một, thất truyền.
Hàng năm, vào dịp Trung thu, gian hàng của anh Hậu ở khu Phố cổ Hà Nội lại trở nên cuốn hút với bộ sưu tập mới: cảnh rước đèn, chú Cuội, chị Hằng, đầu lân, mâm ngũ quả… “Các sản phẩm dịp này thường cầu kỳ và tỉ mỉ hơn. Tôi luôn cố gắng vừa giữ được nét dân gian, vừa tạo sự gần gũi với đời sống hôm nay”, anh Hậu nói.
Không đơn thuần là đồ chơi, những con tò he của nghệ nhân trẻ còn chứa đựng thông điệp văn hóa sâu sắc. Bộ rước đèn gợi nhớ ký ức đoàn viên, tinh thần gắn kết cộng đồng; hình tượng nghê, sư tử, tứ linh… lại hàm chứa những lớp nghĩa biểu tượng về tín ngưỡng và lịch sử.
Khách hàng của anh Hậu không chỉ là các em nhỏ, mà còn có nhiều người lớn tuổi muốn tìm lại ký ức tuổi thơ, hay khách nước ngoài tò mò trước sự tinh xảo của nghệ thuật dân gian này.
Những năm gần đây, nhờ mạng xã hội, hình ảnh gian hàng tò he của anh Hậu được lan truyền rộng rãi. Không ít bạn trẻ, thậm chí cả thế hệ Gen Z, tìm đến để chiêm ngưỡng và trải nghiệm. “Tôi khá bất ngờ nhưng cũng rất vui. Điều đó cho thấy tình yêu văn hóa và niềm tự hào dân tộc đang được khơi dậy, hồi sinh”, anh Hậu phấn khởi.
Chính sự đón nhận ấy trở thành động lực để anh tiếp tục sáng tạo, đưa nghề truyền thống đến gần hơn với cộng đồng. “Tôi mong tò he không chỉ là ký ức, mà còn là niềm tự hào sống động, đồng hành cùng thế hệ hôm nay và mai sau”, anh Hậu bày tỏ.