Nghị quyết 71 – Cú hích “khoán 10” đưa giáo dục Việt Nam cất cánh
(CLO) Nghị quyết 71-NQ/TW không chỉ là một văn kiện chính trị, mà là bản thiết kế tương lai, một cuộc cải tổ toàn diện, mở đường để giáo dục Việt Nam bứt phá, sánh vai cùng cường quốc năm châu.
Theo GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, nguyên Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội), Nghị quyết 71-NQ/TW chính là cột mốc chiến lược, đánh dấu bước đột phá về tư duy và thể chế, hứa hẹn đưa giáo dục Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới.
Trước đó, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Đây được coi là cột mốc chiến lược, lần đầu tiên xác định rõ: giáo dục không chỉ là “quốc sách hàng đầu” mà còn là nhân tố quyết định vận mệnh và tương lai dân tộc.
GS Nguyễn Đình Đức cho rằng, điểm mới quan trọng nhất của Nghị quyết 71 là sự thay đổi về tư duy và thể chế. Nếu trước đây, giáo dục nhiều khi bị coi là lĩnh vực đầu tư dài hạn, khó nhìn thấy kết quả ngay, thì nay, giáo dục được đặt ngang tầm với phát triển kinh tế – chính trị – quốc phòng, trở thành trụ cột chiến lược cho công cuộc phát triển đất nước.
“Đổi mới giáo dục lần này không chỉ dừng ở quản lý hành chính, mà chuyển hẳn sang giai đoạn kiến tạo và đột phá, với cơ chế đặc thù, vượt trội. Đây chính là nền móng để đưa giáo dục Việt Nam hội nhập và bứt phá trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số”, ông nhận định.
“Khoán 10” trong giáo dục đại học
Một trong những điểm được giới học thuật quan tâm là Nghị quyết khẳng định quyền tự chủ toàn diện của các cơ sở giáo dục đại học, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính. Điều này được ví như “cởi trói” cho các trường, tạo điều kiện để phát huy tối đa trí tuệ, sáng tạo và bản lĩnh của đội ngũ trí thức.
GS Nguyễn Đình Đức phân tích: “Tự chủ đại học trong những năm qua giống như một làn gió mới, nhưng vẫn còn nhiều điểm nghẽn, nhiều khi ‘nửa vời’, chưa phát huy hết tiềm năng. Với Nghị quyết 71, tôi tin đây sẽ là ‘khoán 10’ trong giáo dục đại học – một cuộc cải cách thể chế tương tự như đổi mới kinh tế nông nghiệp trước đây, tạo cú hích mạnh mẽ cho sự bứt phá”.
Theo đó, các trường đại học sẽ có quyền quyết định chiến lược phát triển, tổ chức bộ máy, tuyển dụng – đãi ngộ nhân sự, xây dựng chương trình đào tạo và hợp tác quốc tế. Nhà nước giữ vai trò định hướng, giám sát chất lượng, nhưng không can thiệp hành chính vào hoạt động học thuật và chuyên môn.
“Đây chính là chìa khóa để đại học Việt Nam vươn tầm quốc tế, đào tạo ra những thế hệ nhân tài thực sự cho đất nước”, GS Đức nhấn mạnh.
Mục tiêu vươn ra thế giới
Nghị quyết 71 đặt ra mục tiêu đầy tham vọng: đến năm 2035, Việt Nam có ít nhất 5 đại học lọt vào top 100 thế giới; đến 2045, hệ thống giáo dục Việt Nam nằm trong nhóm 20 nền giáo dục công bằng, hiện đại hàng đầu toàn cầu.
Theo GS Đức, mục tiêu này “không hề viển vông”. Ông chỉ ra, trong những năm qua, Việt Nam đã có những bước tiến đáng ghi nhận: lần đầu tiên có trường đại học lọt top 500 thế giới, nhiều ngành học vươn lên top 100 – 150, số lượng công bố quốc tế và hợp tác nghiên cứu tăng trưởng mạnh mẽ.
“Nếu có cơ chế thực sự đột phá, tôi tin chúng ta hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu này. Người Việt Nam có trí tuệ, có khát vọng, chỉ cần được trao niềm tin và môi trường thuận lợi, chúng ta sẽ làm nên kỳ tích”, ông khẳng định.
Một điểm sáng trong Nghị quyết là cam kết dành tối thiểu 20% ngân sách Nhà nước cho giáo dục, đồng thời cải thiện mạnh mẽ chính sách đãi ngộ cho nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục.
Theo GS Đức, đây là quyết định thể hiện sự trân trọng đối với đội ngũ “người gieo chữ”. Ông chia sẻ: “Có thực mới vực được đạo. Khi thầy cô yên tâm với nghề, được trả công xứng đáng với công sức và cống hiến, khi nhà trường được trang bị hiện đại, giáo dục mới thực sự ‘cất cánh’. Nếu không đầu tư đúng mức cho con người, mọi chiến lược đều khó thành công".
Song song với đó, Nghị quyết cũng nhấn mạnh xây dựng các đại học đổi mới sáng tạo, đại học công nghệ thế hệ mới, trở thành trung tâm nghiên cứu, sáng chế, dẫn dắt hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.
Một trong những điểm nhấn của Nghị quyết 71 là đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, đồng thời phổ cập kỹ năng số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) có trách nhiệm trong giảng dạy – học tập.
Theo GS Nguyễn Đình Đức, đây là quyết định mang tính “đón đầu thời đại”: “Trong bối cảnh AI đang làm thay đổi toàn cầu, việc trang bị cho học sinh – sinh viên năng lực số, tư duy AI, cùng ngoại ngữ quốc tế là điều cấp thiết và chín muồi. Đây chính là chìa khóa giúp thế hệ trẻ Việt Nam cạnh tranh bình đẳng với thanh niên thế giới, đồng thời khẳng định vị thế Việt Nam trong bản đồ tri thức toàn cầu".
Đích cuối cùng của giáo dục, theo GS Đức, không chỉ là xếp hạng hay chỉ số quốc tế, mà là đào tạo ra những con người “học thật – nhân tài thật”.
“Chúng ta cần những thế hệ công dân vừa giỏi chuyên môn, ngoại ngữ, AI, vừa có bản lĩnh, khát vọng, trách nhiệm xã hội và tinh thần cống hiến cho Tổ quốc. Đó mới chính là nguyên khí quốc gia, là sức mạnh đưa Việt Nam trở thành nước phát triển vào năm 2045”, ông chia sẻ.
Kết lại, GS Nguyễn Đình Đức khẳng định: “Nghị quyết 71 không chỉ là định hướng, mà là mệnh lệnh chính trị và khát vọng của dân tộc. Đây là cuộc cải tổ toàn diện, có thể so sánh với những dấu mốc lớn trong lịch sử đổi mới. Tôi tin rằng, nếu quyết tâm cao, triển khai hiệu quả, chúng ta sẽ chứng kiến một kỷ nguyên mới của giáo dục Việt Nam – kỷ nguyên hội nhập, sáng tạo và vươn tầm quốc tế".
Với Nghị quyết 71, giáo dục Việt Nam không chỉ đứng trước một cơ hội đổi mới, mà là một cuộc “lột xác” để bứt phá, để thế hệ trẻ Việt Nam có đủ hành trang trí tuệ và bản lĩnh, viết tiếp khát vọng đưa đất nước hùng cường, thịnh vượng vào giữa thế kỷ XXI.