Nghịch lý thị trường ô tô nhập khẩu ở Việt Nam

Thống kê của Cục Hải quan cho biết, đã có 45.584 ô tô nguyên chiếc (CBU) được nhập khẩu về nước trong quý 1/2025, đạt tổng giá trị kim ngạch hơn 940 triệu USD.

Trong đó, các loại xe nhập khẩu từ Indonesia dẫn đầu về số lượng với 18.350 chiếc. Tiếp đó là Thái Lan với lượng xe hoàn thành thủ tục thông quan đạt 16.084 chiếc. Đứng thứ 3 là ô tô CBU nhập khẩu từ Trung Quốc với 9.907 chiếc.

Dù đứng đầu về số lượng song nếu xét trên giá trị kim ngạch, các loại ô tô nhập khẩu từ Indonesia lại tụt xuống phía dưới xe Thái Lan và Trung Quốc.

Cụ thể, tổng giá trị kim ngạch nhập khẩu ô tô CBU từ Indonesia lũy kế 3 tháng đầu năm đạt gần 259 triệu USD. Các loại ô tô Trung Quốc có số lượng chỉ tương đương một nửa số xe có xuất xứ đất nước vạn đảo song vẫn đạt giá trị kim ngạch xấp xỉ 307 triệu USD, cao hơn 18,5%. Ô tô nhập khẩu từ Thái Lan vẫn đang đứng đầu bảng về giá trị với hơn 313 triệu USD.

Như vậy, chỉ riêng các loại xe có xuất xứ từ Indonesia, Thái Lan và Trung Quốc đã chiếm đến 97,3% thị phần ô tô nhập khẩu tại Việt Nam trong quý 1/2025. “Miếng bánh” vô cùng nhỏ bé 2,7% còn lại thuộc về 6 xuất xứ khác gồm Anh, Đức, Hàn Quốc, Mỹ, Nga và Nhật Bản.

Điểm nghịch lý là trong 3 xuất xứ đang hoàn toàn áp đảo thị trường ô tô nhập khẩu Việt Nam, chỉ có Trung Quốc đang là một cường quốc công nghiệp ô tô mới nổi. Trong khi đó, cả Indonesia và Thái Lan trên thực tế chỉ được xem là “công xưởng” lắp ráp của các thương hiệu ô tô toàn cầu.

Ở giai đoạn nửa đầu thập niên 2010, các loại xe đến từ Hàn Quốc và Nhật Bản luôn nắm giữa vị thế áp đảo tại thị trường ô tô Việt Nam. Tuy nhiên, khi lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) bắt đầu tăng tốc, các tập đoàn ô tô lớn trên thế giới lập tức tập trung quy mô sản xuất tại các nhà máy đặt ở Thái Lan và Indonesia.

Bước ngoặt bắt đầu diễn ra kể từ ngày 1/1/2018, khi thuế nhập khẩu ô tô CBU từ các nước nội khối ASEAN giảm về 0%. Việc không phải chịu thuế nhập khẩu (đối với xe có tỷ lệ nội địa hóa nội khối từ 40%) giúp giá thành ô tô nhập khẩu từ Thái Lan và Indonesia giảm mạnh, qua đó gia tăng sức cạnh tranh trên thị trường ngay cả với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước.

Đây cũng là lý do khiến đa số các liên doanh ô tô như Mitsubishi, Toyota, Ford, Honda… chuyển đa số mẫu xe sang nhập khẩu từ Thái Lan và Indonesia thay vì tiếp tục lắp ráp tại Việt Nam. Việc các liên doanh này chuyển sang nhập khẩu xe từ khu vưc Đông Nam Á cũng khiến ô tô nhập khẩu từ Nhật Bản liên tục sụt giảm.

Trong khi đó, 2 thương hiệu ô tô lớn của Hàn Quốc là Hyundai và Kia hiện đang có nhà máy sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam bởi 2 tập đoàn lớn là Thành Công (TC Group) và Trường Hải (Thaco). Đáng chú ý là đa số xe mang 2 thương hiệu ô tô Hàn Quốc bán ra thị trường Việt Nam hiện đều là xe “nội” do cả TC Group và Thaco đều tập trung sản xuất, lắp ráp trong nước thay vì nhập khẩu.

Anh, Đức hay Mỹ cũng đều là các cường quốc công nghiệp ô tô hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, đa số các thương hiệu ô tô của các cường quốc này đều là xe hạng sang hoặc siêu xe nên lượng xe nhập khẩu ít ỏi cũng là điều dễ hiểu. Ngay cả một số thương hiệu phổ thông của Mỹ như Jeep, RAM cũng đều thuộc diện kén chọn khách hàng và giá bán đắt đỏ.

Trở lại với các con số, cũng theo báo cáo của Cục Hải quan, mặt hàng ô tô CBU nhập khẩu quý 1/2025 đã đạt tỷ lệ tăng trưởng 44,2% về số lượng và tăng 45,9% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.

Cú tăng tốc mạnh mẽ này có sự đóng góp đáng kể của tháng 3/2025 với số lượng 21.426 chiếc và trên 437 triệu USD giá trị kim ngạch. So với tháng liền trước, ô tô nhập khẩu tháng 3/2025 tăng 22,5% về số lượng và tăng 17,9% về giá trị.