Theo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Tiến hóa Con người, cách một nhóm vượn lựa chọn đá để làm công cụ có những điểm tương đồng đáng chú ý với người Hominid - tổ tiên loài người thời kỳ đầu, những người được cho là đã tạo ra công cụ đá Oldowan.

Công cụ Oldowan, có niên đại từ 2,9/2,6 triệu đến 1,7 triệu năm trước, là một trong những công cụ đầu tiên được sử dụng bởi người Hominin sơ khai. Tuy nhiên, có bằng chứng cho thấy việc sử dụng công cụ thậm chí đã diễn ra sớm hơn. 

Nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng công cụ là một đặc điểm rất cơ bản của họ người. Tuy nhiên tinh tinh, loài họ hàng gần gũi nhất của chúng ta, không chỉ sử dụng công cụ mà còn thể hiện khả năng lựa chọn các công cụ dựa trên đặc tính vật lý như kích thước và trọng lượng.

Điều này cho thấy sự tương đồng thú vị với nghiên cứu về công cụ Oldowan, tổ tiên chúng ta cũng đã tỉ mỉ lựa chọn loại đá dựa trên những đặc điểm nhất định.

Trong nghiên cứu mới nhất, các nhà khoa học đã tập trung vào việc tìm hiểu cách loài tinh tinh tại Bossou, Guinea lựa chọn đá để làm công cụ bẻ hạt. Nhóm vượn này nổi tiếng với cách sử dụng công cụ độc đáo, đặc biệt là việc dùng đá làm búa và đe để bẻ vỏ quả cọ dầu.

"Chúng tôi muốn tìm hiểu cách loài tinh tinh lựa chọn đá để làm công cụ, đặc biệt là khi chúng gặp loại đá mới. Chúng tôi hy vọng điều này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách tổ tiên loài người đã phát triển khả năng sử dụng công cụ", tác giả nghiên cứu David Braun cho biết.

Để thực hiện điều này, nhóm nghiên cứu đã thu thập đá từ miền tây Kenya, nơi có sự đa dạng về loại đá, và vận chuyển chúng đến Guinea. "Chúng tôi đã tiến hành các thử nghiệm cơ học trên những viên đá này, vì vậy chúng tôi biết dù nhiều viên đá trông giống nhau nhưng lại có các đặc tính cơ học khác nhau", Braun cho biết.

Sau đó, các nhà nghiên cứu đặt ngẫu nhiên các viên đá và quan sát xem chúng chọn loại đá nào. "Chúng tôi đặc biệt chú ý đến việc so sánh tần suất sử dụng một loại đá nhất định với tần suất xuất hiện của nó. Ban đầu, chúng tôi chỉ sử dụng hai loại đá có đặc tính hoàn toàn khác nhau, sau đó dần dần thêm vào các loại đá khác để xem chúng có phân biệt được những sự khác biệt nhỏ hay không", Braun chia sẻ.

Họ phát hiện ra chúng không chỉ đơn thuần sử dụng bất kỳ viên đá nào mà còn có khả năng phân biệt độ cứng của đá để phù hợp với từng công việc. Ví dụ, chúng ưu tiên sử dụng đá mềm làm đe để giữ chặt hạt và đá cứng làm búa để tạo ra lực tác động mạnh mẽ, giúp bẻ vỡ hạt hiệu quả hơn.

Sau sáu tuần, chúng đã chọn những viên đá phù hợp nhất cho việc bẻ hạt, đôi khi bằng việc thử và chọn sai, đôi khi bằng cách bắt chước những con khác.

Cách loài tinh tinh lựa chọn rất giống với những gì được ghi lại trong các tài liệu khảo cổ cách đây hơn 2 triệu năm. Tổ tiên ta có thể cũng đã sử dụng phương pháp thử và sai tương tự để chọn loại đá phù hợp nhất.

Con người thời kỳ đầu có thể đã học cách sử dụng công cụ hiệu quả bằng cách quan sát và bắt chước lẫn nhau, không phải tất cả đều cần hiểu các đặc tính cơ học.

Khả năng học hỏi từ người khác này là một trong những "siêu năng lực" của con người và có vẻ loài tinh tinh cũng có khả năng này.

"Chúng ta thường nghĩ rằng công cụ là thứ phân biệt chúng ta với các loài động vật khác, nhưng trên thực tế, việc sử dụng công cụ và học hỏi từ những cá thể khác dường như là một đặc điểm chung của bộ linh trưởng”, theo tác giả David Braun.

Hà Trang (theo JHE, Newsweek, GI)