Nghiên cứu: Nắng nóng gay gắt khiến con người lão hóa nhanh hơn
(CLO) Một nghiên cứu mới chỉ ra rằng việc tiếp xúc lâu dài với nhiệt độ khắc nghiệt làm suy yếu tế bào và mô, từ đó đẩy nhanh quá trình lão hóa sinh học.
Nếu tuổi theo thời gian chỉ là con số năm tháng, thì tuổi sinh học phản ánh tình trạng hoạt động thực tế của tế bào và mô. Đây là lý do tại sao có những người trông trẻ hoặc già hơn tuổi thật của họ.
Theo giáo sư Jennifer Ailshire, chuyên gia lão khoa và xã hội học tại Đại học Nam California, sự gia tăng tuổi sinh học là “dấu hiệu cảnh báo sớm” cho nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, tiểu đường, mất trí nhớ và tử vong sớm. Khi biến đổi khí hậu làm tăng tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng, việc hiểu rõ cơ chế nhiệt độ âm thầm phá hủy cơ thể ở cấp độ tế bào trở nên cấp thiết.
Tác động của nắng nóng đối với DNA
DNA là cố định cho mỗi cơ thể, nhưng cách nó được "kích hoạt" lại phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài. Những yếu tố này bao gồm lối sống như hút thuốc, ít vận động và môi trường như nhiệt độ.
Cái nóng khiến cơ thể phải hoạt động cật lực để hạ nhiệt, tạo áp lực lên tế bào. Một mức độ căng thẳng nhỏ có thể tốt cho cơ thể, nhưng tiếp xúc kéo dài sẽ để lại tổn thương và hậu quả lâu dài.
Các nghiên cứu trên động vật đã chứng minh mối liên hệ giữa nhiệt độ và lão hóa nhanh, nhưng nghiên cứu trên người mới chỉ bắt đầu được chú trọng. Ailshire cùng đồng nghiệp Eunyoung Choi đã công bố nghiên cứu đầu tiên trên quy mô lớn vào tháng 2.
Nhóm nghiên cứu phân tích mẫu máu và đo tuổi sinh học của hơn 3.600 người Hoa Kỳ trên 56 tuổi. Kết quả cho thấy những người phải chịu ít nhất 140 ngày nắng nóng khắc nghiệt mỗi năm có tuổi sinh học cao hơn đến 14 tháng so với người chỉ chịu ít hơn 10 ngày nóng trong năm.
Ngay cả khi tính đến các yếu tố như thu nhập và thói quen vận động, mối liên hệ này vẫn rõ rệt. Nhiệt độ cực đoan gây ra tác động đến lão hóa tương đương với hút thuốc hay uống nhiều rượu.
Một nghiên cứu khác ở Đức năm 2023 trên hơn 2.000 người cũng phát hiện nhiệt độ cao thúc đẩy quá trình lão hóa, đặc biệt rõ ở phụ nữ do họ khó thoát nhiệt hơn nam giới. Người bị tiểu đường hoặc béo phì càng dễ bị ảnh hưởng.
Một nghiên cứu năm 2024 cho thấy trẻ em Kenya bị ảnh hưởng bởi hạn hán và nóng bức ngay từ khi còn trong bụng mẹ có quá trình lão hóa sinh học nhanh hơn. Căng thẳng nhiệt, mất nước và áp lực tâm lý của người mẹ có thể gây tổn hại ở cấp độ tế bào, ảnh hưởng đến cân nặng khi sinh và sức khỏe lâu dài.
Chúng ta có thể làm gì để ngăn chặn quá trình lão hóa?
Theo Ailshire, những phát hiện này không có nghĩa là tất cả những người sống ở nơi nóng bức đều sẽ lão hóa nhanh hơn. Mỗi người có nguy cơ khác nhau và vẫn có cách để thích nghi.
Điều quan trọng là tìm được nơi mát mẻ và tránh hoạt động thể chất vào thời điểm nóng nhất trong ngày. Bà cho biết thêm rằng một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, tập thể dục vào những khung giờ mát mẻ và một số loại thuốc cũng có thể giúp ích. Nghiên cứu cho thấy một số thuốc như metformin dùng cho bệnh tiểu đường và thuốc Ozempic có khả năng làm chậm quá trình lão hóa.
Nếu chúng ta có thể giảm hay kiểm soát mức độ tiếp xúc với nhiệt độ cao, quá trình lão hóa nhanh này có thể được làm chậm hoặc thậm chí đảo ngược.
Khi nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng và kỷ lục bị phá vỡ, các nhà khoa học sẽ có thêm dữ liệu để hiểu rõ hơn những tác động của nhiệt độ lên cơ thể cũng như nhóm người dễ bị ảnh hưởng nhất.