Dịch chuyển vì lo ngại quyền riêng tư bị xâm phạm

Một chủ đề đang thịnh hành trên mạng xã hội trong tuần qua ở Hong Kong, nơi bị Bắc Kinh giám sát chặt chẽ sau khi luật an ninh quốc gia được áp dụng tại đây vào năm ngoái.

'Chúng tôi đã dịch chuyển từ ICQ thành MSN, từ MSN đến WhatsApp. Không khó để chuyển sang một ứng dụng khác!', một người dân Hong Kong chia sẻ sẵn sàng từ bỏ ứng dụng phổ biến này để chuyển sang sử dụng một ứng dụng khác.

Đây là một dấu hiệu cho thấy người dân trong thành phố đã cùng người dùng mạng xã hội trên toàn cầu chuyển sang các nền tảng nhắn tin khác vì lo ngại về quyền riêng tư, sau khi WhatsApp viết lại các điều khoản sử dụng vào ngày 6 tháng 1.

Các điều khoản mới về cơ bản sẽ cho phép Facebook, chủ sở hữu của WhatsApp, có quyền truy cập vào một số thông tin cá nhân nhất định, chẳng hạn như danh sách liên hệ, vị trí, thông tin tài chính và dữ liệu sử dụng.

Kể từ đó, các đối thủ của WhatsApp đã chứng kiến ​​lượng tải xuống kỷ lục.

Signal, một ứng dụng nhắn tin riêng tư, đã ghi nhận 7,5 triệu lượt tải xuống trên toàn cầu từ ngày 6 tháng 1 đến ngày 10 tháng 1 sau khi CEO Tesla Elon Musk và cựu nhà thầu Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Edward Snowden bày tỏ sự ủng hộ. Theo Sensor Tower, một công ty phân tích ứng dụng, con số này đánh dấu mức tăng gấp 43 lần so với tuần trước.

Một ứng dụng nhắn tin khác, Telegram, cho biết họ đã thu hút được hơn 25 triệu người dùng mới trên khắp thế giới từ ngày 10 tháng 1 đến ngày 12 tháng 1, giúp nó vượt qua 500 triệu người dùng hoạt động - so với 2 tỷ người dùng hoạt động hàng tháng của WhatsApp tính đến tháng 2 năm ngoái.

Bất chấp những cam đoan từ WhatsApp rằng công ty không có ý định và không thể truy cập các cuộc trò chuyện riêng tư vì chúng được mã hóa tự động từ đầu đến cuối, điều này đã không thể ngăn chặn việc người dùng từ bỏ hàng loạt.

Signal và Telegram đã đứng đầu cả hai cửa hàng ứng dụng của Apple và Google ở ​​một số quốc gia trong tuần qua, bao gồm Hoa Kỳ, một số quốc gia châu Âu và các quốc gia châu Á, nơi WhatsApp là kẻ thống trị.

"Sau khi xem danh sách dài các khai báo dữ liệu cá nhân từ WhatsApp, tôi đã quyết định chuyển sang Signal để bảo vệ quyền riêng tư của mình", Kwok Ka-wing, Chủ tịch Liên đoàn Nhân viên Công nghiệp Tài chính Hong Kong, cho biết thêm rằng ông cảnh giác với sự kiểm soát quá mức của các công ty Big Tech.

Kwok nằm trong số những nhà hoạt động, học giả và người nổi tiếng ở Hong Kong, những người đã kêu gọi mọi người từ bỏ WhatsApp, ứng dụng được gần 80% dân số thành phố sử dụng.

Nhận thức về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu đã tăng lên ở trung tâm tài chính này sau các cuộc biểu tình chống chính phủ lan rộng vào năm 2019, khi những người biểu tình sử dụng các ứng dụng nhắn tin ẩn danh để tránh sự giám sát của cảnh sát.

Lokman Tsui, trợ lý giáo sư tại Đại học Trung Quốc Hong Kong, người chuyên về quyền riêng tư và truyền thông trực tuyến, cho biết: "Việc chuyển sang Signal phản ánh mối quan tâm ngày càng tăng về quyền riêng tư và bảo mật nói chung và mất niềm tin vào WhatsApp, và cụ thể là Facebook". 

Ông nói: "Facebook đã hứa sẽ không buộc WhatsApp chia sẻ dữ liệu với họ khi họ mua WhatsApp. Họ đã phá vỡ lời hứa đó". 

Tsui nói thêm rằng Signal, một ứng dụng phi lợi nhuận chỉ thu thập siêu dữ liệu thực sự cần thiết, đã khiến nó trở nên nổi bật trong một lĩnh vực ứng dụng ngày càng đông đúc. Signal được hỗ trợ bởi các khoản đóng góp, bao gồm khoản vay 50 triệu đô la từ người đồng sáng lập Brian Acton, người cũng đã giúp tạo ra WhatsApp và từ lâu đã là người ủng hộ quyền riêng tư dữ liệu.

Ý thức về quyền riêng tư mỗi nơi một khác

Để thu hút nhiều người hơn đến với Signal, Fiona Wong, 26 tuổi, một nhà thiết kế đồ họa ở Hong Kong, đã đóng góp vào cơ sở dữ liệu công khai giúp các bộ sticker WhatsApp có thể sử dụng được trên Signal.

“Tôi hy vọng điều này sẽ tạo thêm động lực cho bạn bè tôi và những người khác di cư”, cô nói. "Cuối cùng, thành công của một ứng dụng nhắn tin chỉ phụ thuộc vào việc những người xung quanh bạn có tích cực sử dụng nó hay không".

Các quy tắc bảo mật mới của WhatsApp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc đặt quảng cáo trên các nền tảng khác do Facebook sở hữu. Điều này cho phép Facebook kiếm tiền từ dịch vụ nhắn tin miễn phí mà họ mua lại với giá 19 tỷ đô la vào năm 2014. Những người dùng từ chối đồng ý với các điều khoản mới, bắt đầu từ ngày 8 tháng 2 chỉ có thể sử dụng các chức năng hạn chế sau đó.

Cơ quan giám sát quyền riêng tư của Hong Kong đã thúc giục WhatsApp trì hoãn thời hạn và "cung cấp các giải pháp thay thế thiết thực" để những người không đồng ý với các điều khoản mới tiếp tục sử dụng dịch vụ.

Hiện tại, châu Âu là khu vực duy nhất trên thế giới không áp dụng các điều khoản quyền riêng tư mới của WhatsApp, vì luật bảo mật nghiêm ngặt của Liên minh châu Âu trao quyền cho các nhà chức trách phạt các công ty tới 4% doanh thu hàng năm toàn cầu nếu họ vi phạm các quy định.

Tuy nhiên, tại Ấn Độ, thị trường đơn lẻ lớn nhất của WhatsApp với 400 triệu người dùng. Một số nhà phân tích tin rằng nó sẽ không bị ảnh hưởng một cách nghiêm trọng mặc dù việc thay đổi ứng dụng đã được báo cáo ở những nơi khác.

'Rõ ràng sẽ luôn có nhóm người được giáo dục về quyền riêng tư hơn sẽ chuyển sang các ứng dụng khác, nhưng chúng tôi không nói về hai triệu người dùng ở đây", Sanchit Vir Gogia, nhà phân tích trưởng, người sáng lập và Giám đốc điều hành của Greyhound Research, nói với Nikkei.

Gogia nói: "WhatsApp đã thiết lập hệ sinh thái gồm những người chơi nội dung, những người chơi thương mại xung quanh nó, điều này cho phép nó phát triển mạnh mẽ ở quốc gia này. Cả Signal và Telegram đều không đưa ra bất kỳ cam kết rõ ràng nào đối với đất nước đông dân thứ 2 thế giới này". 

Thật vậy, WhatsApp thường được các doanh nghiệp ở châu Á sử dụng để giao tiếp với khách hàng với nhiều đơn vị có chatbot phù hợp với ứng dụng. Công ty đã ra mắt WhatsApp Business vào đầu năm 2018 và đã bước vào lĩnh vực thanh toán tại hai thị trường lớn nhất là Ấn Độ và Brazil.

Neha Bhatnagar, 40 tuổi, một chuyên gia truyền thông công ty ở thủ đô Ấn Độ, cho biết những người trong danh sách liên hệ của cô đã bắt đầu tải xuống Signal và Telegram trong vài ngày qua trong khi vẫn hoạt động trên WhatsApp.

'Bản thân tôi đã tham gia Signal vào thứ Hai chỉ để xem có bao nhiêu người tôi biết hiện đang ở trên đó và nhận thấy rằng khoảng 100 trong số hơn 1.050 địa chỉ liên hệ trong điện thoại của tôi đã thêm Signal. Nhưng tất cả các nhóm cá nhân và chính thức của tôi vẫn ở trên WhatsApp và tôi dự định tiếp tục sử dụng ứng dụng này', cô ấy nói  thêm. "Tại sao tôi nên chuyển sang? Dữ liệu trên điện thoại và máy tính xách tay của bạn đã bị xâm phạm [hoặc] bị rò rỉ cho dù bạn đang sử dụng ứng dụng nào. Không có gì được gọi là 'quyền riêng tư.'

Gogia cho biết quyền riêng tư là một khái niệm rất cá nhân. 'Điều gì có thể rất riêng tư với bạn, có thể không riêng tư với tôi.' Gogia cũng lưu ý rằng mức độ nhạy cảm với quyền riêng tư ở Ấn Độ thấp hơn so với các nước châu Á khác.

Người dùng nhắn tin kỹ thuật số ở Singapore cũng ngày càng chấp nhận các nền tảng đối thủ của WhatsApp, chẳng hạn như Telegram, ngay cả trước khi WhatsApp công bố các điều khoản dịch vụ cập nhật của mình. Nhưng WhatsApp vẫn được sử dụng rộng rãi. Trong một báo cáo được công bố vào tháng 2 năm ngoái, nền tảng phân tích dữ liệu DataReportal lưu ý rằng 81% người dùng internet từ 16 đến 64 tuổi trong một cuộc khảo sát cho biết họ đã sử dụng WhatsApp.

Su Lian Jye, nhà phân tích chính của công ty phân tích công nghệ ABI Research, cho biết ông chưa quan sát thấy một cuộc di cư nào từ WhatsApp ở Singapore.

Ông nói: “Tôi nghĩ những thái độ phổ biến khiến WhatsApp trở nên hấp dẫn ở Singapore là nhờ vào sức mạnh của thương hiệu WhatsApp, tính dễ sử dụng và đơn giản. 'Ở phương Tây, quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu cá nhân là những mối quan tâm chính. Mọi người đang tích cực tìm kiếm các công cụ và giải pháp ưu tiên những khía cạnh này. '

Tuy nhiên, có những người ở Singapore đang muốn rời khỏi WhatsApp.

Justin Kan, 37 tuổi, một cố vấn tài chính, đã tải xuống Telegram và Signal nhưng Kan thừa nhận rằng anh ấy đã không thể từ bỏ hoàn toàn WhatsApp vì hầu hết các liên hệ của anh ấy vẫn đang sử dụng nền tảng này, với ít hơn 30 liên hệ trên Signal.

"Tôi vẫn phải sử dụng WhatsApp", Kan nói. 'Nhưng gần đây, tôi thấy ngày càng nhiều người tham gia Signal và Telegram, điều này thật đáng khích lệ. Điều này có nghĩa là nhiều người cũng bắt đầu thấy tác động của các ứng dụng như WhatsApp đối với quyền riêng tư của mình.'

Tương tự, Wong ở Hong Kong thừa nhận rằng cô không thể thoát khỏi tất cả các nền tảng do Facebook sở hữu trong một sớm một chiều bất chấp những lo ngại về quyền riêng tư, do thiếu các giải pháp thay thế tốt.

"Nhưng nếu việc di chuyển WhatsApp có thể duy trì, nó sẽ thúc đẩy nhiều công ty có ý thức về quyền riêng tư cạnh tranh với Facebook và Instagram và cung cấp cho người dùng nhiều lựa chọn hơn," cô nói.