Nguồn thu bền vững của báo chí phải đến từ sự chi trả của bạn đọc

Sáng 20/6, trong Chương trình Diễn đàn báo chí toàn quốc 2025 (khuôn khổ Hội Báo toàn quốc năm 2025) đã diễn ra Phiên số 5 với chủ đề: Nguồn thu trong thời đại số: Không chỉ quảng cáo, báo chí phải bán được nhiều thứ hơn.

Tiềm năng về nguồn thu của cơ quan báo chí là rất lớn nhưng quan trọng là sự ‘đối xử’

Chia sẻ tại phiên thảo luận, ông Mai Ngọc Phước, Tổng biên tập Báo Pháp Luật TP HCM cho biết, khi mạng xã hội lên ngôi thì báo chí gặp rất nhiều khó khăn, báo Pháp luật TP HCM xuất phát từ báo in và đến nay báo in cực kỳ khó khăn về nguồn thu. Do đó, toà soạn đã phải tính toán từ nguồn thu khác.

Trong đó, nguồn thu chủ yếu đến từ báo điện tử và mạng xã hội. Báo điện tử Pháp Luật TP.HCM khoảng chừng 1 triệu cho đến 1,2 triệu lượt view/ngày và xuất hiện trên 12 cái nền tảng mạng xã hội. Từ đó, cộng chung lại khoảng được 5 triệu view/ngày. Chính nhờ lượt view, uy tín của báo đã thu hút được quảng cáo truyền thông. Và nguồn thu thứ nhất chính là quảng cáo truyền thông trên báo điện tử, mạng xã hội. Từ mạng xã hội có nguồn thu lớn từ YouTube, Zalo.

Nguồn thu tiếp theo là từ tổ chức sự kiện. Theo ông Phước, hiện nay, báo Pháp luật TP HCM là một tờ báo thời sự - chính thị - pháp lý chuyên ngành về về pháp luật; do đó việc tổ chức sự kiện bám theo tôn chỉ mục đích này. Toà soạn tổ chức hội thảo, toạ đàm có liên quan đến tôn chỉ mục đích của báo như: tháo gỡ cho kinh tế tư nhân, về quyền sử dụng đất và sắp tới là về Nghị quyết 66.

Báo Pháp luật TP HCM cũng tổ chức những sự kiện liên quan tới pháp luật. Ví dụ như chương trình hỗ trợ pháp lý, cung cấp pháp luật miễn phí cho người dân. Gần đây là chương trình cùng người dân phát sáng đèn trên biển - đây là một chương trình toà soạn đi tới 28 tỉnh thành ven biển để tuyên truyền pháp luật cho ngư dân nhằm gỡ thẻ vàng, chống IUU. Qua đó, báo Pháp luật TP HCM mời các doanh nghiệp tài trợ, tặng quà cho bà con ngư dân.

Nguồn thu thứ ba của báo Pháp luật TP HCM là phối hợp với các công ty công nghệ để cùng nhau liên kết.

Tuy nhiên, ông Phước cho biết, việc đau đầu nhất của mỗi toà soạn là đổi mới công nghệ - đổi mới để phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp, khách hàng, độc giả phải tốn nhiều chi phí do đó phải ‘liệu cơm gắp mắm’.

Theo Tổng Biên tập báo Pháp luật TP HCM, tiềm năng về nguồn thu của cơ quan báo chí là rất lớn nhưng điều quan trọng là sự đối xử. Báo Pháp luật TP HCM yêu cầu phải định vị được nội dung liên quan đến pháp luật và phải chuyên sâu về pháp luật.

Thứ hai phải đổi mới công nghệ, đổi mới cách làm báo để phù hợp với nhu cầu của người đọc. Nhưng lớn nhất đó là đổi mới cái tư duy, đây là điều khó nhất nhưng nhất định phải đổi mới bằng được.

Bán tài nguyên bằng sự sáng tạo

Tham gia thảo luận, bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp - Ủy viên Hội đồng biên tập, Phó Tổng Giám đốc kinh doanh Tạp chí kinh tế Việt Nam - VnEconomy cho rằng, vấn đề kinh tế báo chí chưa bao giờ cấp thiết như bây giờ, nhất là đối với cơ quan báo chí tự chủ.

Về câu chuyện báo chí không thiếu nội dung để xuất bản, chỉ thiếu sản phẩm để bán, bà Diệp cho biết, tòa soạn đã thấm thía điều này từ rất sớm. Và theo bà Diệp, chỉ có làm việc và trả giá bằng xương máu thì mới hiểu ra việc đấy chính là đổi mới sáng tạo. Đổi mới sáng tạo nếu chỉ coi đối tác như một đối tác về thương mại và bán quảng cáo thôi thì chưa đủ.

Bà Diệp cũng cho rằng, báo điện tử khác với báo giấy mà khi đã muốn sống là phải làm ngày đêm hoặc hôm nay khác - ngày mai phải khác, ngay hôm nay và giờ này phải khác giờ trước; nhất là trong thời đại AI đã vào đến tận gầm bàn của mỗi biên tập viên, phóng viên. Hiện nay, không phải là sản phẩm báo chí nữa mà là những sản phẩm phái sinh từ báo chí rất hiệu quả.

Mỗi cơ quan báo chí đang đứng trên một kho dữ liệu, một kho tài nguyên vô cùng khổng lồ mà có thể cũng chưa biết sẽ làm gì từ đó. Do đó, tòa soạn phải khai thác tài nguyên có thể bán được, sản phẩm từ những kho dữ liệu. “Chúng ta có nhiều tài nguyên và hãy bán nó bằng tất cả những gì mà mình sáng tạo và phát huy tối đa sáng tạo của anh em trong cơ quan. Mỗi một sản phẩm báo chí đưa ra đều là mồ hôi, nước mắt, đánh đổi bằng máu của rất nhiều các bạn trẻ thì hãy trân trọng những cái giá trị sáng tạo đấy”.

Bà Diệp cũng cho biết, hai năm vừa qua, toà soạn bắt đầu phải khai khác tối đa các nền tảng có sẵn để tăng nguồn thu. Đồng thời, xây dựng các câu lạc bộ kết nối doanh nhân, kết nối cộng đồng. Khi mà tất cả các diễn đàn lớn đã đi vào thoái trào thì toà soạn bắt đầu đi sâu vào những hội nhóm nhỏ để có thể kết nối sâu hơn và có thêm khách hàng.

Về tổ chức sự kiện, bà Diệp cho biết, từ những giải thưởng khởi đầu trong ngành du lịch từ những năm 1999 và đến bây giờ toà soạn sở hữu bốn hệ thống giải thưởng và nhiều diễn đàn ở cấp quốc gia. “Nếu như làm sự kiện thường xuyên thì dòng tiền của sự kiện đưa về sẽ bền bỉ, lúc giáp hạt sẽ có dòng tiền trôi qua, cái cái quý là như vậy. Chưa nói những giá trị tiếp theo thì toà soạn vẫn phát huy tối đa các hoạt động sự kiện”, bà Diệp chia sẻ.

Nguồn thu báo chí phát triển bền vững phải đến từ sự chi trả của bạn đọc

Tham gia thảo luận, ông Trần Xuân Toàn - Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi trẻ cho rằng, nguồn thu bền vững của báo chí phải đến từ sự chi trả của bạn đọc. Theo ông Toàn, trước kia đã làm với báo giấy thì với báo online và nền tảng số phải làm được điều đó và việc đó chỉ có thể làm được với sự vào cuộc chung tay của rất nhiều các cơ quan khác nhau.

“Một mình báo Tuổi trẻ học hay một mình báo Pháp luật TP HCM, Thời báo Ngân hàng… không thể làm. Chúng ta thấy rõ ràng hiện nay rất nhiều các cơ quan báo chí nước ngoài họ đã sống được nhờ bạn đọc. Doanh thu chi trả của bạn đọc theo hàng tháng lên được số hàng triệu đô”, ông Toàn nói.

Đặt vấn đề báo chí nước ngoài làm được mà báo chí trong nước không làm được? Theo ông Trần Xuân Toàn, thứ nhất, đó là vấn đề vi phạm bản quyền. “Chúng ta không thể chấp nhận chuyện một phóng viên làm cả một tuần lễ được một bài điều tra nhưng chưa đầy 5 giây sau AI lấy lại toàn bộ nội dung đó điều đó là vô lý.

Chúng ta phải làm rất kỹ các vụ ăn cắp mà bản quyền trên nền tảng số, anh em báo chí rất chán không quyết liệt việc này. Và chúng ta có kêu gào chăng nữa không ai cứu, cái đó tôi thấy gọi là đau xót. Nếu chúng ta không tuyên chiến bằng một cuộc cách mạng ngay trong anh em làm báo thì sẽ mất ngay”, ông Toàn nêu rõ.

Điều thứ hai đó là tin giả. Theo Phó Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ, hiện nay có đến mười mấy triệu tài khoản mà xã hội cho tất cả TikTok, Facebook, YouTube và họ đang nhởn nhơ sản xuất tin giả và kiếm tiền từ cái đó.

“Bộ TT&TT trước đây đã đưa ra black list. Tôi đề xuất Hội Nhà báo có kiến nghị để làm việc lại với các nền tảng OTT xuyên biên giới, việc này để buộc các nền tảng phải xuất hiện những tin chính thống từ các cơ quan chính thống. Đã xuất hiện, hiển thị và lên những trang mạng thì phải theo luật pháp của chúng ta chứ không phải của họ và không phải để xuất hiện những tin giả ở những vị trí hàng đầu”, ông Toàn nhấn mạnh và khẳng định, báo Tuổi trẻ kiên định một điều đó là nguồn thu phải đến từ sự chi trả của bạn đọc. Sự chi trả của bạn đọc ngoài câu chuyện mua và trả tiền báo thì còn đến từ từ truyền thông quảng cáo, đó mới là sự phát triển bền vững trong bối cảnh mạng xã hội đang lên ngôi.