Nguy cơ mất thương hiệu gạo ST25: "Mất bò mới lo làm chuồng?"

Mới đây, ông Hồ Quang Cua, cha đẻ của thương hiệu gạo Việt ST25, ngon nhất thế giới cho biết có trên 4 doanh nghiệp ở Mỹ đã đăng ký thương hiệu gạo ST25 tại Mỹ.

Đây là thách thức để gạo Việt tiếp cận thị trường Mỹ hoặc ra các nước khác khi đã có nhiều năm gạo này được đánh giá là loại ngon nhất, nhì thế giới.

Theo GS.TS. Võ Tòng Xuân, chuyên gia lúa gạo, Hiệu trưởng trường Đại học Nam Cần Thơ: Đây là một thông tin rất đáng tiếc đối với ngành lúa gạo nói riêng, cũng như cả ngành nông nghiệp Việt Nam nói chung. 

"Tôi cho rằng một phần lỗi là do chính ở phía Việt Nam. Quay trở lại thời điểm trước đó khi gạo ST25 của "cha đẻ" Hồ Quang Cua đã đoạt giải gạo ngon nhất thế giới năm 2019 tại Philippines. Quốc tế công nhận vinh danh rồi, mình có thể nương theo để "phất cờ", để quảng bá gạo ST25, cũng như ngành lúa gạo Việt Nam tới toàn thế giới. Tuy nhiên, chúng ta lại không làm được điều đó", GS Xuân cho hay.

Theo ông Xuân, "cha đẻ" của gạo ST25 không đăng ký sở hữu thương hiệu là lỗi cá nhân. Nhưng ở đây, Bộ NN&PTNT cũng chưa công nhận giống này vì cho rằng chưa qua khảo nghiệm trong nước. Như vậy là rõ ràng "lợi ích cục bộ" đã đẩy một giống gạo ngon, nổi tiếng vào thế khó, thương hiệu của người Việt có nguy cơ bị mất vào tay nước ngoài.

Vị giáo sư hàng đầu của ngành lúa gạo Việt cho biết, nếu muốn đăng ký thương hiệu gạo Việt cho ST25 và xuất khẩu gạo với tư cách chính danh, ông Hồ Quang Cua - cha đẻ của loại gạo này phải đứng ra chứng minh sở hữu loại gạo này. Đồng thời, Chính phủ Việt Nam phải can thiệp, trao đổi với cơ quan cho đăng ký thương hiệu ở Mỹ về tính xác thực của vấn đề.

"Trong đó cần đưa ra các dẫn chứng chứng minh doanh nghiệp Mỹ không có lý do chính đáng để đăng ký thương hiệu ST25, bằng việc cung cấp các bằng chứng cho thấy Việt Nam là tác giả nghiên cứu ra gạo ST25, với các tài liệu về cách thức sản xuất, vùng sản xuất của loại gạo ST25 ra sao?", ông Xuân nói.

Theo ông Xuân, từ bài học của cà phê Trung Nguyên, bánh tráng Ba Cây Tre hay nước mắm Phú Quốc... cho thấy Việt Nam vẫn có thể lấy lại được thương hiệu này.

"Tất nhiên đã là kiện cáo thì rất phức tạp, tốn kém tiền của, công sức rất lớn. Như vậy, rõ ràng tự chúng ta đã đẩy mình vào thế khó. Trường hợp sản phẩm bánh tráng Ba Cây Tre của doanh nghiệp Thuận Phong ở Mỹ Tho cũng từng bị một ông bên Mỹ đăng ký thương hiệu Ba Cây Tre nhưng ở Mỹ Thọ. Mỹ Tho và Mỹ Thọ chỉ khác nhau một cái dấu nhưng đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền lợi của sản phẩm Việt Nam. Để rồi doanh nghiệp Thuận Phong đã tốn hàng trăm ngàn USD, đi kiện cáo riết mới lấy lại được sở hữu thương hiệu bánh tráng Ba Cây Tre", GS.TS Võ Tòng Xuân nói.

Cũng theo vị giáo sư này, ví dụ khác là sự việc nước mắm Phú Quốc bị Thái Lan mượn tên, cà phê Trung Nguyên từng bị công ty Rice Field đăng kí bảo hộ thương hiệu café Trung Nguyên tại Mỹ và WIPO... đã cho thấy một thực trạng nhức nhối về vấn đề bảo hộ sở hữu trí tuệ, xây dựng thương hiệu cho nông sản, hàng hóa Việt Nam trên thị trường thế giới.

"Thẳng thắn mà nói, đúng là những tác giả của Việt Nam đang rất không mặn mà với vấn đề làm thương hiệu, một phần vì thủ tục làm thương hiệu của Việt Nam cũng rất nhiêu khê, rất tốn kém. Đúng ra, chính chúng ta phải tạo điều kiện đảm bảo xây dựng, bảo vệ thương hiệu của sản phẩm Việt Nam", GS Xuân nhắc.

Xung quanh vụ gạo Việt ST25 bị doanh nghiệp Mỹ đăng ký thương hiệu, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết: Đang có ít nhất 5 doanh nghiệp đăng ký bảo hộ thương hiệu cho gạo ST25 tại Mỹ và đang chờ duyệt nên thương hiệu gạo của ông Hồ Quang Cua chưa thực sự mất. Nếu ông Hồ Quang Cua không sớm có động thái để bảo vệ thương hiệu ở thị trường nước ngoài thì gạo ST25 có nguy cơ bị mất thương hiệu tại thị trường Mỹ.

Ông Phú thông tin: "Hồ sơ đăng ký là bảo mật nên chúng tôi không biết doanh nghiệp này nộp hồ sơ từ bao giờ. Nhưng quy trình là 6 tháng, nếu sau thời gian quy định không có khiếu nại thì Chính phủ Mỹ sẽ cấp quyền bảo hộ".