Nguy cơ xe điện cháy nổ thực tế thấp hơn bạn nghĩ

Những vụ việc liên quan đến xe điện, đặc biệt là Tesla, luôn thu hút sự chú ý của truyền thông, nhất là khi có yếu tố cháy nổ hoặc thương vong. Trường hợp gần đây tại Texas là ví dụ điển hình: Michael Sheehan tử vong sau khi chiếc Tesla Cybertruck bốc cháy sau va chạm.

Theo thông tin ban đầu, cửa điện tử của xe không mở được, có thể do mất nguồn sau cú đâm, khiến nạn nhân mắc kẹt khi ngọn lửa lan nhanh. Gia đình Sheehan đã khởi kiện Tesla, cho rằng lỗi thiết kế đã biến một vụ tai nạn có thể sống sót thành thảm kịch.

Đây không phải lần đầu xe điện xuất hiện trên mặt báo vì sự cố, và chắc chắn chưa phải lần cuối. Tuy nhiên, những tiêu đề giật gân thường không phản ánh đầy đủ thực tế. Để hiểu rõ hơn, cần xem xét dữ liệu về cháy xe điện, nguyên nhân và so sánh với xe động cơ đốt trong.

Nguy cơ cháy xe điện thực sự thế nào?

Nếu ai đó ngày nay đề xuất chế tạo một phương tiện chạy bằng chất lỏng dễ cháy, đặt động cơ hoạt động bằng những vụ nổ nhỏ ở đầu xe và chứa khoảng 70 lít xăng ngay dưới ghế ngồi, ý tưởng này sẽ bị bác bỏ ngay lập tức.

Thế nhưng, đó chính là cách xe động cơ đốt trong vận hành suốt hơn một thế kỷ qua. Chúng ta chấp nhận điều này vì đã quá quen thuộc.

Ngược lại, với xe điện, nhiều người đặt câu hỏi: “Liệu có an toàn khi ngồi trên một bộ pin 100 kWh?” “Điều gì xảy ra nếu nó cháy?” Cháy pin là hiện tượng mới mẻ, gây ấn tượng mạnh và khó dự đoán. Nhưng số liệu cho thấy câu chuyện không đáng sợ như tưởng tượng.

Theo EV FireSafe, chỉ khoảng 0,0012% xe điện chở khách gặp sự cố cháy pin trong giai đoạn 2010-2022. Một số nghiên cứu khác đưa ra tỷ lệ cao hơn, khoảng 0,025%, vẫn thấp hơn nhiều so với xe xăng với nguy cơ cháy lên tới 1,5%.

Tính trung bình, xe động cơ đốt trong xảy ra khoảng 1.530 vụ cháy trên mỗi 100.000 xe, trong khi xe điện chỉ khoảng 25 vụ. Chênh lệch này là rất lớn.

Nguyên nhân cháy xe điện

Xe điện không cháy do rò rỉ nhiên liệu hay dầu máy như xe xăng. Nguy cơ chủ yếu nằm ở bộ pin lithium-ion. Đây là hệ thống điện áp cao, công suất lớn, thường rất an toàn nhưng có thể gặp sự cố hiếm hoi.

Hiện tượng nguy hiểm nhất là “thermal runaway” (quá nhiệt dây chuyền). Khi một cell pin quá nóng, nó có thể kích hoạt phản ứng dây chuyền sang các cell lân cận, tạo ra nhiệt độ cực cao và khí dễ cháy.

Nguyên nhân có thể từ va chạm mạnh, chập điện bên trong, lỗi sản xuất hoặc tác động nhiệt bên ngoài. Khi quá nhiệt xảy ra, đám cháy rất khó dập và có thể bùng phát trở lại nhiều giờ sau khi tưởng đã tắt.

Công nghệ hiện nay đang cải thiện đáng kể. Hệ thống quản lý pin (BMS) có khả năng phát hiện sớm và ngắt nguồn trước khi sự cố lan rộng. Nhiều hãng xe chuyển sang dùng pin LFP (Lithium Iron Phosphate) ít nguy cơ cháy hơn, đồng thời bổ sung vỏ chống cháy và cơ chế ngắt tự động.

Trong vụ Cybertruck ở Texas, nguyên nhân cháy vẫn chưa được xác định. Xe chỉ va chạm ở tốc độ thấp nhưng hậu quả nghiêm trọng. Điều đáng lo ngại hơn là việc tài xế không thể thoát ra ngoài.

Theo đơn kiện, xe mất điện sau va chạm khiến cửa điện tử không mở được, không có cơ chế mở cơ học dự phòng, khiến nạn nhân mắc kẹt. Đây là vấn đề an toàn cần được các hãng xe xem xét nghiêm túc.

Dập cháy xe điện khó hơn xe xăng

Khi xe điện cháy, việc xử lý không đơn giản như dùng bình cứu hỏa thông thường. Cháy pin lithium-ion có thể kéo dài, nhiệt độ cao, phát thải khí độc và dễ tái bùng phát.

Nhiều đội cứu hỏa trên thế giới đang được đào tạo chuyên biệt, sử dụng camera nhiệt, bể ngâm hoặc chăn chống cháy pin. Trong một số trường hợp, giải pháp an toàn nhất là để xe cháy có kiểm soát, tránh nguy hiểm cho người và tài sản.

Người dùng cần lưu ý gì?

Nếu phát hiện khói, tia lửa hoặc nghi ngờ cháy, hãy dừng xe và rời khỏi ngay, giữ khoảng cách ít nhất 30 mét.

Không mở nắp capo hay cố gắng dập lửa vì có thể tiếp xúc khí độc hoặc làm cháy lan. Gọi ngay 114 và thông báo xe điện để lực lượng cứu hỏa chuẩn bị phương án phù hợp.

Sau va chạm, dù xe không cháy ngay, vẫn cần cảnh giác vì pin có thể phát hỏa muộn.

Thống kê cho thấy xe điện ít cháy hơn xe xăng, nhưng khi cháy, mức độ nguy hiểm cao hơn và cách xử lý hoàn toàn khác. Hiểu rõ đặc thù này sẽ giúp người dùng chủ động phòng ngừa và ứng phó an toàn.