Dù Trung Quốc đã giảm nhập khẩu từ Nga trong bối cảnh quốc gia này đối mặt với các lệnh trừng phạt quốc tế về thanh toán, xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga trong tháng 9 vẫn và đã đạt mức cao kỷ lục khi các công ty Trung Quốc nhanh chóng lấp đầy khoảng trống mà các công ty phương Tây để lại.

Theo số liệu hải quan, xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga trong tháng 9 đạt 11,25 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay trong một tháng. Tăng trưởng xuất khẩu đạt 16,6% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng trưởng nhanh nhất trong năm 2024. Tuy nhiên, nhập khẩu của Trung Quốc từ Nga lại giảm 9,2% so với cùng kỳ, đánh dấu mức giảm sâu hơn sau khi đã giảm 1,1% vào tháng 8.

Các lệnh trừng phạt của Mỹ và Liên minh châu Âu đối với Nga liên quan đến xung đột ở Ukraine dường như đã gây phức tạp cho các khoản thanh toán quốc tế của Moskva, kể cả với các quốc gia không tham gia trừng phạt như Trung Quốc. Vào tháng 8, Reuters cho biết, các ngân hàng nhà nước Trung Quốc đã tạm dừng các giao dịch quy mô lớn với Nga, khiến hàng tỷ nhân dân tệ bị "treo" trong các khoản thanh toán.

Từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, Mỹ và các đồng minh đã đóng băng tài sản của Nga ở nước ngoài và loại các ngân hàng Nga ra khỏi hệ thống nhắn tin tài chính Swift, dẫn đến sự chậm trễ trong các khoản thanh toán xuyên biên giới.

Ông Chong Jia-ian, Phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, nhận định: "Các nhà xuất khẩu Trung Quốc cũng muốn được thanh toán. Tôi cho rằng có thể thực hiện một số hình thức trao đổi hàng hóa hoặc sử dụng các cơ chế thanh toán khác, chẳng hạn như tiền điện tử, để lách qua hệ thống tài chính truyền thống."

Tại Hội chợ Canton – triển lãm thương mại lớn nhất của Trung Quốc – ông Wu Changming, Giám đốc kinh doanh của công ty sản xuất thiết bị nhà bếp Zhuhai Kelitong Electronic, cho biết công ty hiện yêu cầu thanh toán trước khi giao hàng đến Nga. Ông nói: “Mặc dù các khách hàng Nga sẵn sàng đặt hàng với biên độ lợi nhuận tốt, nhưng chúng tôi cẩn trọng hơn trước các rủi ro về thanh toán.”

Ivanov, một người mua hàng Nga tại hội chợ, cho biết hiện nay phải mất ba tháng hoặc lâu hơn để hoàn tất một giao dịch. “Chúng tôi sẵn sàng mua hàng và đã chuẩn bị để thanh toán. Nhưng vào lúc này, hầu hết các giao dịch đều thông qua bên thứ ba. Tất cả chúng tôi đều hy vọng tình hình sẽ tốt hơn trong tương lai. Chúng tôi lạc quan,” ông chia sẻ.

Tại hội nghị thượng đỉnh BRICS sắp diễn ra – dự kiến từ thứ Ba đến thứ Năm – Nga có thể sẽ kêu gọi khối các nền kinh tế mới nổi này tạo ra một hệ thống thanh toán xuyên biên giới mới.

Theo một báo cáo của Bloomberg, hệ thống tiềm năng này có thể bao gồm nhiều giải pháp thay thế các hạn chế thanh toán, như một mạng lưới các ngân hàng thương mại hỗ trợ giao dịch bằng đồng nội tệ, thiết lập liên kết trực tiếp giữa các ngân hàng trung ương và tạo ra các trung tâm giao dịch hàng hóa.

Ông Chong cũng cho rằng: "Tôi không loại trừ khả năng Nga sẽ tạo ra một hệ thống thanh toán mới, nhưng điều này cần thời gian để xây dựng và phát triển.”

Quan hệ giữa Trung Quốc và Nga đã được thắt chặt đáng kể trong những năm gần đây khi cả hai bên đều muốn giảm bớt áp lực địa chính trị từ phương Tây. Năm ngoái, kim ngạch thương mại giữa hai nước đã đạt mức cao kỷ lục 240 tỷ USD, tăng 26,3% so với năm trước.

Nga đã chuyển hướng sang đối tác phía Nam của mình để thay thế nguồn cung ô tô sau khi các hãng xe phương Tây rút khỏi thị trường Nga. Dữ liệu hải quan cho thấy ô tô nằm trong số sáu mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc trong tám tháng đầu năm nay. Trước chiến tranh, xuất khẩu chính của Trung Quốc sang Nga thường là các sản phẩm có giá trị gia tăng thấp như giày dép và quần áo.

Trong mối quan hệ này, Trung Quốc cũng hưởng lợi khi tiếp cận nguồn năng lượng giá rẻ từ Nga. Là nước mua năng lượng lớn nhất của Nga, Trung Quốc đã mua 45% lượng than xuất khẩu và 47% dầu thô của Nga trong giai đoạn từ tháng 12/2022 đến tháng 9/2024, theo số liệu từ Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch công bố tuần trước.

Với các diễn biến mới trong thương mại và quan hệ kinh tế giữa hai nước, tương lai hợp tác Trung-Nga dự báo sẽ tiếp tục phát triển, nhưng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh căng thẳng chính trị và các biện pháp trừng phạt quốc tế vẫn còn kéo dài.

Dũng Phan (Theo SMCP)