Từ ngày 19/4 đến nay ở Bắc Bộ và các tỉnh Trung Bộ đã xảy ra nắng nóng diện rộng, với nhiệt độ cao nhất trong ngày từ 36-39 độ C.

Ở các tỉnh miền Trung xảy ra nắng nóng gay gắt trên diện rộng với nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 37-40OC, một số nơi còn có nhiệt độ trên 41OC như: Mường La (Sơn La) 42,0OC, Phù Yên (Sơn La) 41,7OC, Hòa Bình 41,1OC (cao hơn mức kỷ lục cũ 40,5OC đã quan trắc được vào năm 2016), Con Cuông (Nghệ An) 42,0OC độ, Quỳ Châu (Nghệ An) 41,3OC, Tương Dương (Nghệ An) 42,0OC, Tây Hiếu (Nghệ An) 42,2OC, Đô Lương (Nghệ An) 41,5OC, Hương Khê (Hà Tĩnh) 43,4OC (cao nhất từ trước đến nay ở Việt Nam), Tuyên Hóa (Quảng Bình) 43,0OC (cao hơn mức kỷ lục cũ 41,4OC đã quan trắc được vào năm 2007).

Nắng nóng diện rộng vẫn đang xảy ra ở các khu vực trên phạm vi cả nước. Đợt nắng nóng này còn kéo dài đến khoảng ngày 26/4/2019 ở Bắc Bộ và đến khoảng ngày 28/4/2019 ở Trung Bộ, Nam Bộ.

Riêng khu Tây Bắc, vùng núi Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ có nắng nóng gay gắt với nhiệt độ cao nhất phổ biến 38-40OC, có nơi trên 40OC.

Đánh giá về đợt nắng nóng xảy ra trong tháng 4/2019, Tổng cục Khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, nhiệt độ trung bình từ đầu tháng 4/2019 đến nay ở hầu khắp Bắc Bộ cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) từ 2-3 độ C (trung bình nhiệt độ tháng 4 ở Bắc Bộ khoảng 23-24 độ C).

Các tỉnh từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế cao hơn TBNN từ 3-4 độ C (trung bình nhiệt độ tháng 4 ở Trung Bộ 24-25 độ C).

Nam Bộ và Tây Nguyên có nhiệt độ trung bình cao hơn TBNN từ 0.5-1,5 độ C (trung bình nhiệt độ tháng 4 ở Tây Nguyên 24.5-25.5 độ C, Nam Bộ 29.5-30.5 độ C).

Trong tháng 4/2019, nhiệt độ trung bình ở một số nơi tăng cao kỷ lục so với trung bình. Tại Hà Nội, nhiệt độ trung bình tháng 4 khoảng 24 độ C và một số năm nóng đáng kể trước đây như năm 2003 có nhiệt độ trung bình vượt TBNN 2,2 đôk C, năm 2012 vượt 2,4 độ C, năm 2015 vượt 3,1 độ C và năm nay đã vượt 3.3 độ C ở trạm Láng, 3,0 độ C ở trạm Hà Đông. Nhiệt độ trung bình ở Vinh đã vượt TBNN trong tháng 4 đến 4.1 độ C.

Như vậy có thể thấy nền nhiệt trên các khu vực trong tháng 4 đều có cao hơn so với TBNN, đặc biệt là ở Trung Bộ.

Trong đợt nắng nóng này có rất nhiều trạm ở Bắc Bộ và các tỉnh miền Trung có nhiệt độ cao nhất vượt mức đã từng quan trắc được trong tháng 4. Chẳng hạn, nhiệt độ cao nhất ngày 20/4/2019 ở Hà Nội là 38,9 độ C không phải là mức nhiệt cao nhất của năm nhưng nếu chỉ so sánh trong tháng 4 thì đây là kỷ lục mới, vượt mức 38,5 độ C vào tháng 4/1919 (cao nhất trong 100 năm qua số liệu quan trắc ở Hà Nội vào thời điểm tháng 4); tại Phù Yên (Sơn La) 41,7 độ C vượt mức kỷ lục đã xuất hiện vào tháng 4/1984; Yên Châu (Sơn La) 41,4 độ C, vượt mức kỷ lục 40,4 độ C vào tháng 4/1984.

Đặc biệt tại Hương Khê (Hà Tĩnh) nhiệt độ cao nhất ngày 20/4/2019 lên tới 43,4 độ C là mức nhiệt cao nhất trong lịch sử nhiệt độ đo được ở Việt Nam từ trước đến nay.

Nguyên nhân chính của sự kiện này là do kết hợp tác động của El Nino, xu thế nóng lên toàn cầu (trong đó có Việt Nam), nền nhiệt độ cao vào tháng 4/2019, kết hợp với hiệu ứng đô thị và thay đổi mặt đệm khu vực trạm quan trắc.

Về xu hướng nhiệt độ và nắng nóng trong thời gian sắp tới, Tổng cục Khí tượng thủy văn quốc gia dự báo, nhiệt độ mặt nước biển khu vực NINO3.4 tiếp tục cao hơn so với TBNN và đang có xu hướng tăng dần.

Theo đó, hiện tượng ENSO được dự báo sẽ duy trì trạng thái El Nino yếu từ nay đến khoảng tháng 7, tháng 8 năm 2019 với xác suất 60-70%, sau đó nhiệt độ mặt nước biển khu vực NINO3.4 có xu hướng giảm dần và ENSO có khả năng trở về trạng thái trung tính vào cuối năm 2020. Như vậy, có thể nhận định El Nino năm 2018-2019 có cường độ yếu và không kéo dài.

Tác động của El Nino chủ yếu rõ rệt vào nửa đầu năm và không rõ rệt vào nửa cuối năm. Do đó nền nhiệt độ trung bình các tháng mùa hè năm nay có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) từ khoảng 0,5-1,0 độ C.

Với nền nhiệt độ được dự báo cao hơn TBNN thì nhiệt độ trong các đợt nắng nóng cũng nhiều khả năng đạt mức cao (phổ biến 39-41 độ C và không ngoại trừ sẽ xuất hiện thêm các kỷ lục mới ở các trạm, tuy nhiên nhiệt độ 43 độ C khó có thể lặp lại).

Các đợt nắng nóng còn lại tập trung nhiều trong tháng 5 ở phía Tây Bắc Bộ, từ tháng 5 đến tháng 6 ở phía Đông Bắc Bộ, từ tháng 4-8 tại khu vực Bắc và Trung Trung Bộ.

Hoàng Thao