Nhiều hộ kinh doanh chưa hiểu chính sách thuế mới, VCCI đề xuất ‘miễn phạt’ trong thời gian đầu

Đề xuất không phạt hộ kinh doanh vi phạm hóa đơn trong 2 năm đầu áp dụng quy định mới

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản góp ý gửi Bộ Tài chính liên quan tới dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hoá đơn.

Theo VCCI, tại Nghị định 70 được ban hành vào năm 2025 đã bổ sung quy định yêu cầu hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hoá đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.

Đây là thay đổi lớn trong chính sách quản lý với nhóm đối tượng này. Dù đây là chủ trương đúng đắn, cần thiết nhưng cũng thể hiện những thách thức cần giải quyết.

Khảo sát nhanh 1.368 hộ kinh doanh trên toàn quốc trong tháng 6/2025 của VCCI đã cho thấy, rất nhiều hộ kinh doanh chưa có hiểu biết sâu về quy định. Cụ thể, có 68% hộ chỉ nắm sơ bộ hoặc không rõ làm gì, 21% chưa hiểu.

Bên cạnh đó, khảo sát VCCI cho thấy, nhiều hộ kinh doanh gặp nhiều thách thức trong việc triển khai quy định. Thách thức lớn nhất là thiếu kiến thức, kỹ năng công nghệ (73%); khó thay đổi thói quen quản lý cũ (49%)

Các thách thức trên cùng đặc thù nguồn lực hạn chế dẫn đến tình trạng trong thời gian đầu tuân thủ, các hộ kinh doanh dễ vi phạm một số quy định về hoá đơn, đặc biệt là các lỗi về hình thức như sai chỉ tiêu, lập hoá đơn chưa đúng thời điểm.

“Đây là những lỗi vô ý do hộ kinh doanh chưa quen với cách làm mới, chưa thành thạo về công nghệ, chứ không phải do cố tình không tuân thủ quy định của Nhà nước, cố tình trốn thuế”, VCCI nêu.

Do vậy, pháp luật cần có chính sách xử phạt vi phạm nhân văn, hợp tình hợp lý để giúp các hộ kinh doanh an tâm tuân thủ quy định mới, đồng thời cũng nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài cho ngân sách.

Từ những phân tích như trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định không áp dụng chế tài xử phạt hành chính với các hộ kinh doanh vi phạm quy định về hình thức trong khoảng thời gian đầu, có thể cân nhắc 2 năm. Hộ kinh doanh có trách nhiệm khắc phục các lỗi vi phạm và nộp số tiền thuế (nếu thiếu) phát sinh từ các vi phạm này.

Không xử phạt hành chính với lỗi hóa đơn vô ý trong giai đoạn chuyển đổi

Cũng theo VCCI, Điều 5.3.d Nghị định 125/2020/NĐ-CP cho phép không xử phạt với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp hoặc sử dụng không hợp pháp hóa đơn nếu đã bị xử phạt vì hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp hoặc tăng số tiền miễn, giảm, hoàn…

Đây là quy định phù hợp vì về bản chất, hành vi về hóa đơn không hợp pháp là hành vi cấu thành của vi phạm khai sai, thiếu thuế, không phải là hành vi riêng biệt. Cách quy định này cũng phù hợp với nguyên tắc mỗi hành vi chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính một lần tại Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Tuy nhiên, ngoài hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, theo phản ánh của doanh nghiệp, cũng có trường hợp doanh nghiệp chưa lập hóa đơn, dẫn đến hành vi khai sai, thiếu thuế. Hành vi này có tính chất tương tự như hành vi trên – đều là cấu thành của hành vi khai sai, thiếu thuế.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung theo hướng bổ sung không xử phạt với hành vi không lập hóa đơn nếu đã xử phạt về hành vi khai sai dẫn thiếu số thuế phải nộp tại Điều 5.3.d Nghị định 125/2020/NĐ-CP.

Ngoài ra, Điều 18.1 Nghị định 125/2020/NĐ-CP quy định xử phạt ngân hàng thương mại nếu không thực hiện đúng nghĩa vụ khấu trừ và chuyển nộp thuế từ tài khoản của người nộp thuế vào ngân sách nhà nước khi nhận được yêu cầu từ cơ quan thuế.

Theo phản ánh của doanh nghiệp, thực tế, có nhiều trường hợp bất khả kháng, có lý do chính đáng và các trường hợp khác do yếu tố khách quan, không phải lỗi từ ngân hàng khiến ngân hàng không thể tự động trích, chuyển tiền từ tài khoản của người nộp thuế vào tài khoản ngân sách nhà nước.

Ví dụ như: ngân hàng nhận được cùng lúc nhiều văn bản yêu cầu từ các cơ quan có thẩm quyền (cơ quan quản lý thuế, cơ quan thi hành án…), hay thông tin giữa lệnh cưỡng chế và hồ sơ thực tế của người nộp thuế tại ngân hàng không trùng khớp, hoặc do trường hợp bất khả kháng như thiên tai, hoả hoạn, cháy nổ,…

Vì vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, bổ sung các trường hợp đặc biệt, ngoại lệ trong việc xử phạt ngân hàng nhằm đảm bảo tính công bằng của pháp luật.