Dù TP. HCM đã gỡ giãn cách từ đầu tháng 10, song chị Nguyễn Thu Hồng (45 tuổi, quê An Giang) vẫn chưa có ý định trở lại thành phố làm việc. Hồi trước dịch, chị Hồng bán chăn, gối ở chợ An Đông (quận 5, TP. HCM) nuôi 2 con đang học đại học. 

Mỗi tháng kiếm được hơn 10 triệu đồng, trừ tất cả các chi phí sinh hoạt, chị Hồng còn lại một ít tiền để tích cóp. Thế nhưng, đợt dịch Covid-19 lần 4 vừa qua khiến tiểu thương này "cháy túi". Bao nhiêu tiền dành dụm được chị phải lấy ra trang trải vì không thể buôn bán do TP. HCM đóng cửa.

"Bây giờ có lên lại thành phố tôi cũng không dám ra chợ bán vì nguy cơ lây nhiễm cao. Hai con của tôi cũng đang vừa học vừa làm, có thể tự trang trải được. Nếu qua Tết tình hình dịch ổn hơn tôi mới nghĩ tới chuyện trở lại thành phố", chị Hồng chia sẻ.

Trong khi đó, anh Phạm Hữu Linh (quê Quảng Ngãi) cho biết không có ý định trở lại TP. HCM nữa. Thay vào đó, anh sẽ tìm công việc khác ở quê.

"Hồi trước tôi làm công nhân may với mức lương khoảng 7 triệu đồng/tháng. Công việc vừa rồi không ổn định, lúc có lúc không. Trong khi tiền thuê nhà, tiền sinh hoạt lại tăng nên phải về quê. Ở quê có thể không tìm được công việc lương cao như ở TP. HCM nhưng bù lại ổn định hơn. Tôi có nhà cửa, có gia đình, 'có cá ăn cá, có rau ăn rau'", anh Linh nói. 

Cũng theo anh Linh, nhiều đồng nghiệp của anh có tâm lý bị ám ảnh bởi những khó khăn trong đợt dịch lần rồi cũng không có ý định trở lại TP. HCM làm việc. Họ sợ cảnh túng thiếu, phải ở trong những căn phòng trọ chật chội suốt nhiều tháng liền.  

Theo khảo sát vào tháng 10 do trang chuyên đăng tin tuyển dụng lao động phổ thông Việc Làm Tốt vừa công bố, trong 2.030 người được hỏi thì có 234 người đã mất việc và rời TP. HCM về quê.

Trong số những người đã về quê, chỉ có 58% có dự định quay trở lại TP. HCM làm việc, 42% còn lại đều khẳng định sẽ không quay lại. Họ cho rằng đây là dịp để đánh giá lại cơ hội nghề nghiệp ở quê nhà, ở gần gia đình và người thân. Nhiều người sẽ thử kinh doanh tự do hoặc làm cho các khu công nghiệp mới thành lập những năm gần đây. 

Với việc một số người chưa muốn quay lại TP. HCM làm việc, mức độ cạnh tranh của các nhà tuyển dụng càng thêm phần gia tăng, họ sẵn sàng đưa ra mức lương cao hơn để thu hút ứng viên. Trên Việc Làm Tốt, mức lương trung bình của các công việc đăng tuyển đã cao hơn 7-10% so với tháng trước dịch.

Theo TS. Huỳnh Thanh Điền, giảng viên Đại học Nguyễn Tất Thành, một số ngành sử dụng nhiều lao động tại TP. HCM như dệt may, da giày sẽ rất khó huy động đủ nhân công quay trở lại tham gia sản xuất.

Ông Điền cho rằng, để người lao động yên tâm với mức thu nhập, doanh nghiệp cần thay đổi phương án tính lương. Thay vì trả lương theo sản phẩm, doanh nghiệp có thể tính đến phương án trả lương cố định với mức chi trả đảm được cuộc sống của người lao động.

Bên cạnh đó, TP. HCM cần phải tính đến bài toán an toàn cho người lao động khi họ quay trở lại làm việc. Bởi, đợt dịch vừa qua lây nhiễm ở các khu nhà trọ rất nhiều, với tỉ lệ tử vong cao. Vì nơi này thường không đảm bảo an toàn, điều kiện tiếp cận y tế kém.

"Mỗi phường, xã cần nắm bắt tình hình của địa bàn, chỗ ăn, ở cho công nhân. Cần khuyến khích chủ các khu trọ tổ chức 'nhà trọ khang trang' cho người dân sinh sống. Khi người dân quay trở lại, nếu cuộc sống của họ được chăm lo tốt hơn, họ sẽ an tâm làm việc", ông Điền dự đoán vào thời điểm sau Tết, người lao động sẽ trở lại TP. HCM nhiều hơn.