Những cột mốc trong 6 tuần tại vị của Thủ tướng Anh Liz Truss
(CLO) Thủ tướng Anh Liz Truss đã tuyên bố từ chức chỉ sau 6 tuần tại vị của mình. Tờ The Economist thậm chí còn bình luận: “Đó là thời hạn sử dụng của một loại rau diếp”. Dưới đây là những cột mốc trong quãng thời gian làm thủ tướng ngắn ngủi của bà Truss.
Ngày 05/09/2022
Bà Truss chiến thắng trong cuộc đua kế nhiệm ông Boris Johnson ở vị trí lãnh đạo Đảng Bảo thủ (kèm theo là chức thủ tướng của Vương Quốc Anh), khi giành được 81.326 số phiếu bầu, so với 60.399 của đối thủ Rishi Sunak - người từng là bộ trưởng tài chính dưới thời thủ tướng ông Johnson. Ngày hôm sau, bà được Nữ hoàng Elizabeth II xác nhận là thủ tướng.
Thủ tướng Anh Liz Truss đã đối mặt với vô vàn sóng gió chỉ trong 6 tuần tại vị của mình. Ảnh: AFP
Ngày 08/09/2022
Bà Truss tiết lộ một chương trình nghị sự đầy tốn kém để giới hạn giá năng lượng hộ gia đình đang tăng cao do tác động từ cuộc chiến Nga - Ukraine. Nhưng kế hoạch đó đã sớm bị lu mờ bởi sự qua đời của Nữ hoàng, khiến các chính sách mới của chính phủ bị tê liệt trong 10 ngày.
Ngày 23/09/2022
Tân Bộ trưởng Tài chính Kwasi Kwarteng công bố một "ngân sách" trong đó nêu chi tiết giá trị của chương trình hỗ trợ giá năng lượng, lên tới 60 tỷ bảng Anh trong vòng 6 tháng, nhưng lại không có biện pháp nào để gây quỹ.
Thay vào đó, ông công bố khoản vay mới khổng lồ để trả cho việc cắt giảm thuế sâu rộng, bao gồm cả những người có thu nhập cao nhất. Thông báo này gây ra một sự bất ổn chính trị ngay lập tức vì không công bằng. Hệ quả là đồng bảng Anh lao dốc, thậm chí còn xuống gần bằng đồng đô la Mỹ.
Hai ngày sau, vào một ngày Chủ nhật, Kwarteng thề "sẽ còn nhiều hơn nữa" về việc cắt giảm thuế. Ngày hôm sau, khi thị trường mở cửa trở lại, đồng bảng Anh tiếp tục giảm mạnh.
Chính sách được các phương tiện truyền thông gọi là "Kami-Kwasi" này gây ra căng thẳng giữa Kwarteng và Truss, cũng như sự bất bình sâu sắc giữa các nghị sĩ Đảng Bảo thủ, bao gồm cả các bộ trưởng trong nội các.
Ngày 28/09/2022
Thị trường trái phiếu sụp đổ khiến các quỹ hưu trí của Vương quốc Anh rơi vào tình trạng lâm nguy. Ngân hàng Trung ương công bố chương trình hai tuần để mua trái phiếu dài hạn của Vương quốc Anh, với giới hạn ban đầu là 65 tỷ bảng Anh, "để khôi phục các điều kiện thị trường có trật tự".
Ngày 29/09/2022
Các nhà thăm dò ý kiến của YouGov báo cáo rằng Đảng Lao động đối lập đạt 33 điểm - vị thế lớn nhất của đảng này so với Đảng Bảo thủ kể từ thời kỳ hoàng kim của cựu Thủ tướng Tony Blair vào cuối những năm 1990.
Các cuộc thăm dò khác cũng chỉ ra niềm tin suy giảm nghiêm trọng đối với Đảng Bảo thủ. Vài giờ trước bài phát biểu quan trọng tại hội nghị thường niên của đảng vào đầu tháng 10, ông Kwarteng thề sẽ "tiếp tục bám trụ".
Ngày 03/10/2022
Ông Kwarteng và bà Truss buộc phải họp bàn với nhau để giải quyết khủng hoảng, hủy bỏ kế hoạch cắt giảm mức thuế thu nhập sau các cuộc đàm phán vội vã vào đêm khuya.
Trong bài phát biểu tại một hội nghị vào ngày 5 tháng 10, bà Truss thề sẽ theo đuổi chương trình nghị sự "tăng trưởng và phát triển" của mình nhưng không trấn an được những người bất bình trong đảng và trên thị trường. Lợi tức trái phiếu chính phủ Anh tiếp tục tăng, gây thêm đau đớn cho các hộ gia đình.
Ngày 10/10/2022
Trong một động thái khác, Kwarteng tiết lộ rằng ông sẽ công bố kế hoạch tài khóa trung hạn cùng với dự báo ngân sách độc lập vào ngày 31 tháng 10 - đúng dịp Lễ Halloween - thay vì vào cuối tháng 11 như kế hoạch ban đầu. Nhưng vào ngày 12 tháng 10, bà Truss cam kết sẽ không thay đổi các khoản cắt giảm thuế còn lại, làm rõ thêm về một chính phủ đang hỗn loạn.
Bộ trưởng Tài chính Kwasi Kwarteng mất chức chỉ sau 39 ngày ở cương vị mới. Ảnh: GI
Ngày 14/10/2022
Với thị trường vẫn còn xáo trộn và áp lực chồng chất, bà Truss đã cách chức ông Kwarteng chỉ sau 38 ngày đảm nhiệm vai trò này. Kwarteng bảo vệ chương trình kinh tế trong một bức thư gửi Truss, nhấn mạnh rằng nó là cần thiết vì "không còn nhiều lựa chọn". Bà Truss đã bổ nhiệm cựu Ngoại trưởng Jeremy Hunt lên thay thế.
Ngày 19/10/2022
Trong điều mà tờ báo lá cải The Sun gọi là "một ngày hỗn loạn bất thường", Bộ trưởng Nội vụ theo đường lối cứng rắn Suella Braverman đã từ chức sau một cuộc tranh cãi với Truss và Hunt về vấn đề nhập cư, nói rằng bà có "mối quan ngại nghiêm trọng" về chính phủ. Sự bất bình trong Đảng Bảo thủ đối với bà Truss đã lên đến đỉnh điểm sau đó.
Ngày 20/10/2022
Kết quả là bà Truss tuyên bố từ chức lãnh đạo Đảng Bảo thủ và cương vị thủ tướng Anh chỉ sau 6 tuần cầm quyền và cho biết người kế nhiệm của bà sẽ được đảng của bà bầu vào cuối tuần sau. Tuy nhiên, Keir Starmer, lãnh đạo của Đảng Lao động đối lập, thậm chí còn đã kêu gọi một cuộc tổng tuyển cử ngay lập tức, với mong muốn phế truất vai trò cầm quyền của Đảng Bảo thủ.
Hoàng Anh (theo AFP, CNA)