Những thông điệp và chiến lược mới của Đức dưới thời Thủ tướng Friedrich Merz

Tại Nhà Trắng, Thủ tướng Friedrich Merz duy trì lập trường rõ ràng nhưng thận trọng, tránh sa vào những căng thẳng không cần thiết khi gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump. Mặc dù phát biểu hạn chế trong cuộc họp báo, ông vẫn khẳng định cam kết của Đức trong việc ủng hộ Ukraine, một thông điệp được đánh giá là quan trọng về mặt đối ngoại.

Trong khi đó, Tổng thống Donald Trump thể hiện thái độ thân thiện bất ngờ, nhất là khi so sánh với các cuộc gặp lạnh nhạt trước đây với Olaf Scholz và Angela Merkel. Việc Thủ tướng Friedrich Merz được đón tiếp nồng nhiệt được xem là một dấu hiệu cho thấy ông đang định hình lại quan hệ song phương theo hướng thực dụng và có chiến lược.

Thủ tướng Merz và sự chuyển hướng chính trị rõ nét của Đức

Kể từ khi nhậm chức vào ngày 6/5, Thủ tướng Friedrich Merz đã liên tục đưa ra các phát ngôn táo bạo và các đề xuất chính sách mới, thể hiện phong cách lãnh đạo trực diện, chủ động hơn. Điều này trái ngược với người tiền nhiệm Olaf Scholz, vốn theo đuổi cách tiếp cận thận trọng, kín tiếng và chú trọng ổn định.

Việc Friedrich Merz chọn con đường đối thoại mạnh mẽ và cởi mở hơn đang đặt ra kỳ vọng rằng nước Đức có thể bước vào một giai đoạn chính trị năng động và dễ tiếp cận hơn với công chúng, mặc dù vẫn còn quá sớm để đánh giá hiệu quả lâu dài của cách tiếp cận này.

Nhiều ý kiến cho rằng, ông Merz là hình mẫu của một chính trị gia quyết đoán, đầy tham vọng nhưng cũng nổi bật với sự thiếu kiên nhẫn. Thất bại trước Angela Merkel trong cuộc đua giành quyền lãnh đạo CDU năm 2002 đã khiến ông rút lui khỏi chính trường, chuyển sang khu vực tư nhân.

Tuy nhiên, ông Merz chưa bao giờ từ bỏ khát vọng chính trị. Khi bà Merkel tuyên bố không tái tranh cử vào năm 2021, ông lập tức quay trở lại, và bốn năm sau khi ở độ tuổi 69, cuối cùng ông giành được vị trí cao nhất: Thủ tướng Đức. Đây cũng là chức vụ công đầu tiên trong sự nghiệp của ông.

Giới quan sát cho rằng, sự tương phản giữa ông Merz và người tiền nhiệm Olaf Scholz là rất rõ ràng. Nếu như cựu Thủ tướng Olaf Scholz là một chính trị gia điển hình của “trường phái ổn định”, nói năng thận trọng, từng giữ nhiều vị trí hành pháp cấp cao như Thị trưởng Hamburg và Bộ trưởng Tài chính Liên bang. Ngược lại, ông Merz chưa từng đảm nhiệm chức vụ hành pháp nào trước khi làm thủ tướng. Ông là người có lập trường bảo thủ rõ rệt, quyết liệt và phản ứng nhanh với các vấn đề chính trị.

Giữa Thủ tướng Friedrich Merz và người tiền nhiệm Olaf Scholz cũng không có mối quan hệ thân thiện. Việc họ đại diện cho hai cách tiếp cận chính trị gần như đối lập: một bên thiên về thực dụng, thận trọng; bên kia táo bạo và không giấu tham vọng, phản ánh sự chia rẽ trong nội bộ chính trị Đức hiện tại. Friedrich Merz có thể mang đến làn gió mới, nhưng cũng tiềm ẩn những thách thức khi điều hành một bộ máy hành chính đòi hỏi sự bền bỉ và tính kiên nhẫn mà ông chưa từng thực sự thể hiện.

Từ do dự đến quyết đoán trong vấn đề Ukraine

Theo Michaela Küfner, Tổng Biên tập tờ DW, sự khác biệt giữa Friedrich Merz và các nhà lãnh đạo tiền nhiệm như Angela Merkel và Olaf Scholz không chỉ là vấn đề phong cách, mà còn là một bước ngoặt chính trị của Đức.

Nếu bà Merkel suy nghĩ dài hơi với tầm nhìn chiến lược và Olaf Scholz dè dặt đến mức không công khai mục tiêu chính trị cho đến khi sẵn sàng hành động, thì Friedrich Merz lại bước lên sân khấu với thông điệp rõ ràng: “Chúng ta phải làm điều này!” - một tuyên bố thể hiện sự chủ động và quyết đoán mà công chúng Đức lâu nay ít thấy từ nhà lãnh đạo của họ.

Sự khác biệt này thể hiện rõ nhất trong chính sách đối với Ukraine. Olaf Scholz cẩn trọng và kín tiếng, chỉ đến thăm Kiev vào mùa hè năm 2022, nhiều tháng sau khi chiến sự bùng nổ. Ông né tránh các tuyên bố mạnh mẽ và giữ im lặng về việc viện trợ vũ khí cho đến khi quyết định đã gần như không thể đảo ngược.

Ngược lại, ông Merz chọn một hướng tiếp cận táo bạo hơn. Chỉ vài ngày sau khi nhậm chức, ông đã có mặt tại Kiev cùng với các nhà lãnh đạo lớn của châu Âu, thể hiện một mặt trận thống nhất và cam kết rõ ràng về việc theo đuổi ngừng bắn và đàm phán hòa bình. Mặc dù thực tế chưa đáp ứng kỳ vọng, động thái của Friedrich Merz vẫn tạo ra hình ảnh một nhà lãnh đạo hành động nhanh, đặt mục tiêu rõ ràng và không ngại rủi ro.

Tuy nhiên, theo Michaela Küfner, chính sự “vội vàng” này cũng mang lại nguy cơ. “Sau màn trình diễn mạnh mẽ của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk và Thủ tướng Anh Keir Starmer là sự bối rối về mặt ngoại giao”, bà nhận định. Đối với ông Merz, câu hỏi đặt ra là liệu ông có thể chuyển một khởi đầu còn nhiều tranh cãi này thành uy tín chính trị bền vững?

Trong bối cảnh quốc tế bất ổn và nước Đức đang tìm lại vai trò lãnh đạo ở châu Âu, Thủ tướng Merz đã khẳng định một phong cách khác biệt. Nhưng phong cách này, mặc dù rõ ràng và mạnh mẽ, vẫn cần được kiểm chứng qua hiệu quả thực tiễn, đặc biệt trong một môi trường ngoại giao phức tạp, nơi sự kiên nhẫn đôi khi chính là sức mạnh.

Một bước ngoặt thận trọng trong chính sách với Israel

Chính sách của Đức đối với Israel cũng đang trải qua một thay đổi đáng chú ý dưới thời Thủ tướng Merz, không phải ở hành động cụ thể, mà ở giọng điệu chính trị. Đây là sự thay đổi đầu tiên kể từ sau Thế chiến II mà một thủ tướng Đức công khai đặt câu hỏi về giới hạn trong cam kết “an ninh cho Israel là lợi ích quốc gia của Đức”.

Khi còn là lãnh đạo đối lập, ông Merz cam kết sự ủng hộ Israel, thậm chí còn mạnh mẽ hơn cả người tiền nhiệm. Ông từng tuyên bố sẽ đón Thủ tướng Benjamin Netanyahu tại Berlin, đặc biệt trong bối cảnh các hành động quân sự của Israel ở Gaza bị quốc tế chỉ trích.

Tuy nhiên, sau khi chính thức nhậm chức, Thủ tướng Friedrich Merz đã làm điều không ai ngờ: ông công khai nghi ngờ tính hợp pháp của chiến dịch quân sự kéo dài mà Israel đang tiến hành ở Gaza.

Phát biểu của ông rằng Israel “không còn có thể biện minh hành động của mình như một cuộc chiến chống khủng bố hợp pháp” là một bước đi chưa từng có trong chính trường Đức. Tổng Biên tập Michaela Küfner nhận định đây là “giọng điệu mới từ Đức”, thẳng thắn, chủ động và mang tính khẳng định lập trường độc lập hơn.

Tuy nhiên, cũng cần phải thừa nhận rằng, chính sách chưa thay đổi rõ ràng trong thực tế. ông Merz chưa hủy bỏ việc chuyển giao vũ khí cho Israel và cũng không nhắc lại lời mời người đồng cấp Benjamin Netanyahu. Điều này cho thấy, ông đang thử nghiệm một giới hạn mới trong chính sách đối ngoại: giữ nguyên cấu trúc hợp tác, nhưng điều chỉnh giọng điệu theo hướng ít ràng buộc hơn về mặt đạo lý.

Giới phân tích cho rằng, điều này phản ánh một xu hướng rộng hơn trong chính sách của ông Merz: minh bạch, định hướng rõ ràng, sẵn sàng đặt ra các câu hỏi mang tính nền tảng.

Tác động thực tế đến quan hệ Đức-Israel còn chưa rõ ràng, nhưng về mặt biểu tượng, đây là bước ngoặt lớn. Nó cũng cho thấy Thủ tướng Merz đang định hình vai trò lãnh đạo mới của Đức: không chỉ là đối tác trung thành, mà còn là một quốc gia có chính kiến riêng, ngay cả với những đồng minh thân cận nhất.