Nợ công toàn cầu 2025 sắp đạt kỷ lục 111 nghìn tỷ USD: Những quốc gia nào dẫn đầu?

Nợ công là tổng số tiền mà chính phủ một quốc gia vay để chi tiêu cho các hoạt động như đầu tư cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục, quốc phòng, và để bù đắp thâm hụt ngân sách.

Các khoản vay này có thể từ nhiều nguồn khác nhau như phát hành trái phiếu chính phủ, vay từ các tổ chức tài chính quốc tế, tổ chức tín dụng trong nước hoặc vay nước ngoài. Nợ công bao gồm nợ của chính phủ, nợ được chính phủ bảo lãnh và nợ của chính quyền địa phương.

Theo dự báo, tổng nợ công toàn cầu năm 2025 có thể lên tới 111 nghìn tỷ USD, thể hiện rủi ro tài khóa gia tăng trong bối cảnh lãi suất toàn cầu cao và tăng trưởng kinh tế chậm lại.

Hiện có 23 quốc gia đang nợ nhiều hơn GDP của họ, trong đó hai quốc gia có mức nợ gấp đôi quy mô kinh tế.

Những quốc gia nợ công cao nhất thế giới

Nhật Bản tiếp tục là quốc gia có tỷ lệ nợ/GDP cao nhất thế giới với 230%, dù thấp hơn mức dự báo 235% trước đó. Tân thủ tướng Nhật Bản vẫn theo đuổi đường lối “Abenomics”, duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng và tung ra các gói hỗ trợ kinh tế lớn, góp phần khiến thị trường chứng khoán tăng mạnh dù gánh nặng nợ vẫn cao.

Sudan đứng thứ hai với tỷ lệ nợ 222% GDP, tiếp theo là Singapore với 176%.

Tại châu Âu, Hy Lạp có tỷ lệ nợ cao nhất khu vực với 147% GDP, gần gấp đôi mức trung bình. Ý đứng thứ hai, với 137% GDP, đã giảm so với mức đỉnh 155% năm 2020.

Hoa Kỳ xếp thứ 11 toàn cầu với tỷ lệ 125% GDP. Ngân sách liên bang hiện tại dự kiến sẽ làm tăng thêm khoảng 1,8 nghìn tỷ USD nợ mỗi năm, đẩy tổng số nợ lên hơn 38 nghìn tỷ USD trong thời gian tới.

Hệ quả của mức nợ khổng lồ

Việc nợ tăng mạnh khiến chi phí trả lãi ngày càng lớn, thu hẹp ngân sách dành cho các lĩnh vực ưu tiên như giáo dục, y tế hay đầu tư cơ sở hạ tầng. Thêm vào đó, các chính phủ phải đối mặt với rủi ro tái cấp vốn khi nhiều khoản vay đang dần đến hạn trong môi trường lãi suất cao.

Sự gia tăng nợ công khiến nhiều quốc gia rơi vào tình trạng căng thẳng tài chính. Chi phí lãi vay lớn hơn có thể làm giảm khả năng chi tiêu công và cản trở tăng trưởng dài hạn.

Khi tỷ lệ nợ trên GDP tăng, khả năng vay nợ mới trở nên hạn chế, đặc biệt trong thời kỳ kinh tế suy giảm. Điều này cũng làm gia tăng nguy cơ mất khả năng thanh toán hoặc phải tái cơ cấu nợ.

Hơn 3,4 tỷ người hiện đang sống tại các quốc gia có chi phí lãi vay lớn hơn cả ngân sách dành cho giáo dục hoặc y tế, dấu hiệu cho thấy phần chi tiêu thiết yếu đang bị lấn át bởi nghĩa vụ nợ.

Vì sao nợ toàn cầu tiếp tục tăng?

Sự gia tăng nợ công toàn cầu gần đây được thúc đẩy bởi nhiều nguyên nhân.

Yếu tố cốt lõi là nhu cầu vay vốn cao của các chính phủ, khi họ tiếp tục phải đối mặt với thâm hụt ngân sách lớn, buộc họ phải vay để bù đắp sự thiếu hụt này. Thứ hai, sự tăng lãi suất toàn cầu sau nhiều năm ở mức cực thấp đã làm tăng đáng kể chi phí vay, không chỉ làm việc trả nợ trở nên đắt đỏ hơn mà còn thúc đẩy nhanh quá trình tích lũy nợ mới.

Thứ ba là COVID-19 và các phản ứng chính sách, khi các chính phủ đã vay nợ rất lớn trong suốt và sau đại dịch để kích thích kinh tế và hỗ trợ xã hội, khiến số tiền nợ tồn đọng hiện tại vẫn ở mức cao.

Ngoài ra, tác động của tiền tệ cũng đóng vai trò quan trọng, do khoản nợ thường được đo bằng USD để so sánh, sự mất giá của các loại tiền tệ khác có thể làm cho khoản nợ ngoại tệ trông lớn hơn khi được quy đổi.

Cuối cùng, tăng trưởng kinh tế chậm và các cú sốc bất lợi làm giảm khả năng trả nợ của các quốc gia.

Tác động và rủi ro

Với tổng nợ công lên tới 111 nghìn tỷ USD, các quốc gia phải đối mặt với khoản chi trả lãi vay ngày càng lớn. Điều này làm giảm ngân sách dành cho các khoản đầu tư thiết yếu vào y tế, giáo dục, cơ sở hạ tầng, hoặc các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu.

Việc vay nợ công lớn có thể lấn át đầu tư tư nhân, làm giảm hiệu suất kinh tế và cản trở tăng trưởng dài hạn. Khi tăng trưởng chậm lại, việc quản lý và trả nợ lại càng trở nên khó khăn hơn.

Nợ công cao có thể lấn át đầu tư tư nhân, làm giảm hiệu quả đầu tư, kìm hãm năng suất và cản trở tăng trưởng kinh tế, từ đó khiến việc quản lý nợ càng trở nên khó khăn hơn.

Dù quy mô nợ tuyệt đối nhỏ hơn, nhiều nước đang phát triển phải vay với lãi suất cao hơn, chịu rủi ro tỷ giá lớn hơn và có ít dư địa tài khóa để ứng phó khủng hoảng.

Khi khả năng trả nợ của chính phủ bị nghi ngờ, niềm tin của nhà đầu tư có thể suy giảm, kéo theo chi phí vay tăng mạnh. Trong trường hợp xấu nhất, các quốc gia có thể phải đối mặt với nguy cơ vỡ nợ hoặc phải tái cấu trúc nợ.

Nguy cơ đe dọa ổn định kinh tế toàn cầu

Con số 111 nghìn tỷ USD nợ công toàn cầu vào năm 2025 không chỉ là một thống kê đơn thuần mà còn là dấu hiệu cho thấy sự thay đổi lớn trong bức tranh tài khóa thế giới.

Khi lãi suất tăng và tăng trưởng kinh tế chịu nhiều sức ép, dư địa chính sách của các chính phủ ngày càng thu hẹp. Đối với các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và người dân, việc hiểu và ứng phó với gánh nặng nợ ngày càng lớn này trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Nếu các chính phủ không triển khai các chính sách tài chính bền vững, nâng cao tính minh bạch và tập trung vào đầu tư thúc đẩy tăng trưởng, nền kinh tế toàn cầu có nguy cơ đối mặt với nhiều năm tăng trưởng trì trệ, chi phí vay tăng cao và rủi ro căng thẳng tài khóa ngày càng trầm trọng.