Nữ nhà báo không cần ưu ái, chỉ cần công bằng và sự tin tưởng thật sự

Chiều 19/6, tại phiên thảo luận chuyên sâu “Lãnh đạo nữ trong báo chí: Tiếng nói của nữ giới trong điều hành tin tức”, nhà báo Cẩm Hoa, Trưởng Ban Đối ngoại (VOV5 - Đài Tiếng nói Việt Nam) cho biết, tại Đài Tiếng nói Việt Nam số cán bộ, phóng viên, nhân viên là nữ chiếm hơn một nửa (50,36%). Nhưng càng lên cao con số này lại càng giảm xuống, lên cấp phòng tỷ lệ này là 48,19%, đến cấp vụ chỉ còn 37% và hiện nay lãnh đạo Đài đều là nam cả. Trong khi đó, trong công tác báo chí phụ nữ có nhiều lợi thế như có trực giác tốt, hiểu các vấn đề về giới sâu sắc hơn và họ có xu hướng đấu tranh cho quyền bình đẳng, cho trẻ em gái…

Đồng quan điểm, nhà báo Phan Thanh Phong, Trưởng Ban Chuyên đề Báo Nhân Dân- Người điều phối phiên thảo luận cũng cho rằng, tỷ lệ nữ giới trong vai trò lãnh đạo báo chí cấp cao vẫn còn quá khiêm tốn so với tiềm năng. Không ít nhà báo nữ tài năng vẫn ngần ngại khi bước vào vị trí quản lý - bởi gánh nặng kép giữa gia đình và công việc, bởi những định kiến âm ỉ về giới tính trong điều hành, và đôi khi là bởi thiếu các cơ hội tiếp cận với kỹ năng quản trị hiện đại trong môi trường số.

Nhà báo Phan Thanh Phong đặt vấn đề, trong bối cảnh hiện nay, khi truyền thông đang đứng giữa cơn bão của chuyển đổi số, AI, nền tảng đa kênh và áp lực cạnh tranh chưa từng có, vai trò của người lãnh đạo càng trở nên then chốt. Ở đó, tiếng nói của nữ giới - với sự mềm dẻo, đa cảm nhưng cũng đầy lý trí và kiên định - cần được lắng nghe, nhìn nhận và trao cơ hội phát huy một cách bình đẳng, thực chất.

“Câu hỏi đặt ra là: Có phải nhiều phụ nữ ngồi ghế lãnh đạo vẫn đang bị “kiểm soát mềm”? Họ được mời phát biểu, nhưng tiếng nói liệu có được tiếp nhận như một quyết định, hay chỉ như một sự tham khảo?”, bà Phan Thanh Phong nêu câu hỏi.

Lý giải thực trạng tiếng nói của lãnh đạo nữ trong cơ quan báo chí vẫn chưa được lắng nghe ở quy mô tương xứng với năng lực và tiềm năng của họ, nhà báo Hà Tùng Long (báo Nông thôn ngày nay/Dân Việt) cho rằng điều này không chỉ là vấn đề nội bộ các cơ quan báo chí mà còn phản ánh hệ giá trị xã hội về quyền lực, tiếng nói và giới.

Nhà báo Hà Tùng Long cũng cho rằng, nguyên nhân khiến tiếng nói của nữ lãnh đạo còn bị giới hạn là bởi văn hóa tổ chức, định kiến giới hoặc áp lực “phải giữ an toàn”. Không ít trường hợp phụ nữ tự kiểm duyệt bản thân, lo sợ bị đánh giá quá mạnh mẽ, thiếu nữ tính khi bày tỏ quan điểm trái chiều hoặc quyết liệt.

Còn theo nhà báo Nguyễn Tri Thức, Ủy viên Ban Biên tập, Giám đốc Trung tâm Chuyên đề và Truyền thông - Phát hành, Tạp chí Cộng sản, phụ nữ có nhiều hạn chế trong việc thiếu tự tin và không dám đánh đổi gia đình, thiên chức để theo đuổi sự thăng tiến. Tuy nhiên, với 2 quyền lực của người lãnh đạo là quyền lực cứng và quyền lực mềm, phụ nữ có nhiều thuận lợi hơn về quyền lực mềm. Đồng thời, nhà báo Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh, nữ lãnh đạo cơ quan báo chí có bản lĩnh, có phương pháp làm việc khoa học thì sẽ rất tốt.

Có hay không một “chuẩn mực ngầm” đang tồn tại, nơi phụ nữ nếu quá sắc sảo thì bị coi là mạnh mẽ thái quá, mà nếu mềm mỏng thì lại bị đánh giá là thiếu bản lĩnh lãnh đạo? Và khi chọn một người cho vị trí điều hành cao nhất trong nghề báo, liệu chúng ta đã thực sự công tâm và đánh giá dựa trên năng lực, hay vẫn có những rào cản vô hình?

Trả lời câu hỏi này, nhà báo Nguyễn Ngọc Thanh, Trưởng Ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân cho rằng, phụ nữ để đạt được vị trí lãnh đạo như đàn ông đã phải cố gắng gấp hai, ba lần. Vì thế khi so sánh giữa nam và nữ nhà báo ở một vị trí lãnh đạo cấp dưới, ông sẽ ưu tiên cất nhắc nhà báo nữ. Đồng thời, khi giao việc cho nữ lãnh đạo cấp dưới, ông luôn đặt ra niềm tin vào năng lực làm việc của họ và sẵn sàng bảo vệ những nữ lãnh đạo dưới quyền mình.

Tại phiên thảo luận, Bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh vai trò dẫn dắt tri thức của nhà báo, không chỉ đơn thuần là người đưa tin. Trong bối cảnh người Việt thường thích đọc tin nhanh hơn là đọc sách, thì báo chí – đặc biệt là nữ nhà báo – có vai trò lớn trong việc nâng cao nhận thức và tri thức xã hội. Bà cho rằng nữ nhà báo phải gánh vác một “sứ mệnh kép”: vừa chu toàn công việc chuyên môn, vừa chăm lo gia đình. Nếu không cân bằng được hai vai trò này, phụ nữ rất khó trụ vững trong nghề. Dù vậy, chị bày tỏ sự khâm phục với những nữ phóng viên đã vượt qua định kiến, tự ti để hoàn thành tốt cả hai trách nhiệm.

Nhà báo Lý Việt Trung, Tổng biên tập báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo TP. Hồ Chí Minh chia sẻ những câu chuyện thực tế cho thấy định kiến giới vẫn tồn tại dai dẳng, ngay cả trong các hội nghị hay môi trường làm việc hiện nay. Có người từng nói với chị rằng phụ nữ “đang ngồi trên đầu đàn ông”, hay “sợ phụ nữ tiến bộ”, phản ánh rõ sự thiếu thiện cảm với sự phát triển của nữ giới trong vai trò lãnh đạo. Bà cũng đưa ra gợi ý giải pháp đó là, xây dựng phong cách lãnh đạo riêng, không cần sao chép kiểu "nam tính hóa", mà là sự hòa quyện giữa sự quyết đoán và đồng cảm; Tạo một đội ngũ đa dạng, có sự bổ sung lẫn nhau giữa các phong cách – để cân bằng tòa soạn; Thường xuyên lắng nghe – phản hồi – cải tiến, đặt giá trị tập thể lên trên cái tôi cá nhân.

“Phiên thảo luận chuyên sâu “Lãnh đạo nữ trong báo chí: Tiếng nói của nữ giới trong điều hành tin tức” không phải là câu chuyện bình đẳng giới đơn thuần mà là một lời khẳng định: Nữ nhà báo không chỉ là người làm nghề giỏi - mà có thể là người lãnh đạo giỏi. Họ không cần ưu ái - chỉ cần cơ hội công bằng và sự tin tưởng thật sự. Khi nữ giới bước lên - không chỉ họ thay đổi - mà cả nền báo chí sẽ trưởng thành theo một cách bền vững và nhân văn hơn”, nhà báo Phan Thanh Phong chốt lại vấn đề.