Ô tô Mỹ loay hoay bắt kịp Trung Quốc trên đường đua xe điện

Ford đang điều chỉnh chiến lược xe điện với khoản đầu tư hàng tỷ USD nhằm cải tổ nhà máy và quy trình thiết kế, nhằm cạnh tranh với các sản phẩm giá rẻ từ Trung Quốc đang thống trị thị trường toàn cầu.

Đồng thời, các nhà sản xuất ô tô Mỹ cũng đang đối mặt với việc mất các khoản tín dụng thuế từng giúp giảm giá sản phẩm, trong bối cảnh người tiêu dùng nội địa chuyển đổi sang xe điện chậm hơn dự kiến.

Ford đã công bố vào thứ Hai rằng hãng sẽ đầu tư 2 tỷ USD để cải tạo nhà máy tại Louisville, Kentucky, nhằm sản xuất dòng xe điện giá phải chăng mới, bao gồm một mẫu xe bán tải cỡ trung với giá khởi điểm 30.000 USD. Mẫu xe này sẽ sử dụng linh kiện chi phí thấp hơn và công thức pin mới nhằm giảm giá thành, dự kiến có mặt tại các đại lý từ năm 2027.

Công ty cũng đã thiết kế lại dây chuyền sản xuất để giảm chi phí và nâng cao chất lượng. Tại một sự kiện của hãng, Giám đốc Điều hành Ford Jim Farley cho biết họ đã loại bỏ dây chuyền lắp ráp truyền thống và áp dụng khái niệm hoàn toàn mới. Ông nhấn mạnh rằng đây là sự thay đổi triệt để nhất trong cách sản xuất ô tô kể từ mẫu Model T.

Việc giảm chi phí sản xuất xe điện là vấn đề quan trọng mà các nhà sản xuất Mỹ cần giải quyết để mở rộng doanh số tại thị trường nội địa và quốc tế.

Một yếu tố then chốt là chi phí pin và các thành phần hóa học mới giúp hạ giá thành trong khi duy trì phạm vi di chuyển tương đương. Mẫu xe bán tải mới của Ford sẽ sử dụng pin lithium iron phosphate, loại rẻ hơn so với pin dựa trên nickel và cobalt.

Khoản đầu tư hàng tỷ USD tiếp theo của Ford vào xe điện diễn ra trong bối cảnh bộ phận xe điện của hãng đã lỗ 12 tỷ USD trong vài năm qua do nhu cầu đình trệ và doanh số các mẫu xe giảm sút.

Ford là một trong nhiều nhà sản xuất đã thu hẹp kế hoạch mở rộng dòng xe điện khi người tiêu dùng giảm sức mua sau giai đoạn bùng nổ ban đầu. Tuy vậy, các hãng xe vẫn coi xe điện là tương lai của ngành, với tỷ lệ xe điện trong tổng doanh số ô tô toàn cầu đang tăng dần.

Tim Johnson, giáo sư về năng lượng và môi trường tại Đại học Duke, nhận định rằng dù có ý kiến khác nhau về xe điện, một phần quan trọng trong tương lai giao thông sẽ là điện hóa. Ông lưu ý rằng Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới, và ngành ô tô Mỹ cần tham gia thị trường này để duy trì sức cạnh tranh.

Theo báo cáo hàng năm về xe điện của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, doanh số xe điện toàn cầu đã tăng hơn 25% trong năm ngoái, đạt trên 17 triệu chiếc. Phần lớn doanh số đến từ Trung Quốc, nơi bán ra hơn 11 triệu xe điện.

Các nhà sản xuất Mỹ và châu Âu đang gặp khó khăn trong việc cạnh tranh toàn cầu với đối thủ Trung Quốc như BYD, vốn sản xuất xe nhỏ gọn, giá rẻ và tích hợp công nghệ cao, giúp họ chiếm thị phần ngày càng lớn tại châu Âu và châu Á.

Dù gặp thách thức, các hãng xe vẫn đầu tư hàng tỷ USD để xây dựng hạ tầng sản xuất xe điện, pin và mở rộng dòng sản phẩm. Johnson cho biết ngoài phát triển công nghệ, việc xây dựng chuỗi cung ứng nội địa từ khoáng sản cho pin đến lắp ráp linh kiện và sản phẩm cuối cùng là rất quan trọng.

Hiện nay, phần lớn chuỗi cung ứng này đi qua Trung Quốc, và vì lý do cạnh tranh cũng như an ninh, Mỹ đang nỗ lực đưa về trong nước.

Bối cảnh xe điện đã thay đổi đáng kể kể từ khi ông Trump quay lại nắm quyền, với chính quyền của ông dỡ bỏ các quy định và ưu đãi từ thời ông Biden nhằm thúc đẩy chuyển đổi từ động cơ đốt trong sang xe điện.

Tác động lớn nhất có lẽ là việc mất khoản tín dụng thuế theo Đạo luật Giảm Lạm phát, trị giá 7.500 USD cho xe mới và 4.000 USD cho xe cũ, vốn giúp các hãng xe đưa giá xe điện gần hơn với xe chạy xăng để kích thích doanh số nội địa.

Theo dữ liệu từ Kelley Blue Book, giá trung bình của xe điện mới là gần 57.000 USD, cao hơn xe chạy xăng ở mức gần 49.000 USD. Các nhà phân tích ngành dự báo sẽ có làn sóng người mua xe điện đổ xô đến đại lý để tận dụng tín dụng thuế trước khi hết hạn vào mùa thu này, sau đó thị trường có thể rơi vào suy thoái mới.

Việc mất thêm một phần khách hàng Mỹ có thể khiến ngành ô tô nước này tụt hậu hơn nữa so với các đối thủ Trung Quốc, khi xu hướng toàn cầu đang hướng tới xe điện. John Helveston, phó giáo sư kỹ thuật hệ thống tại Đại học George Washington, cho rằng việc cạnh tranh đã khó khăn với các ưu đãi, nay trở nên gần như bất khả thi để bắt kịp trong ngắn hạn.

Các nhà sản xuất ô tô Mỹ còn chịu ảnh hưởng nặng nề từ chính sách thuế quan mở rộng của ông Trump, với ba hãng lớn báo lỗ lớn trong năm nay.

General Motors và Ford mỗi hãng đã lỗ 1 tỷ USD, góp phần vào tổng thiệt hại 12 tỷ USD của ngành kể từ khi áp dụng mức thuế 25% đối với xe và linh kiện nhập khẩu.

Một phần lý do đằng sau thuế quan là thúc đẩy các công ty sản xuất trong nước. Tuy nhiên, chuỗi cung ứng cho xe chạy xăng và xe điện là mạng lưới phức tạp với hàng nghìn linh kiện từ khắp nơi trên thế giới, được hình thành qua nhiều năm.

Việc chuyển dịch chuỗi cung ứng và mở rộng nhà máy tại Mỹ là nhiệm vụ phức tạp đối với các công ty, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế đối mặt bất ổn với lo ngại suy thoái và giá cả tăng do thuế quan.

Một số hãng xe đã công bố kế hoạch tăng sản xuất nội địa, trong khi những hãng khác giữ nguyên hoặc hoãn thời hạn xây dựng cơ sở mới được thông báo gần đây.

Helveston nhận xét rằng các công ty đang đối mặt với sự không chắc chắn về quy định trong năm tới.

Ông đặt câu hỏi rằng làm sao có thể đầu tư hàng tỷ USD vào pin hoặc các lĩnh vực khác nếu không biết mô hình kinh doanh có sinh lời hay không, vì quy định hoặc chế độ thuế quan có thể thay đổi. Trong tình huống bất ổn như vậy, giải pháp thường là tạm dừng mọi hành động.