Ông Tập đã đưa ra nhận xét trên trong một hội nghị ảo với các thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á được tổ chức để đánh dấu kỷ niệm 30 năm quan hệ giữa Trung Quốc và ASEAN.

Hai nhà ngoại giao cho biết Myanmar không có đại diện tại cuộc họp hôm thứ Hai (22/11), sau khi chính phủ được thành lập bởi quân đội của họ từ chối cho phép đặc phái viên ASEAN gặp nhà lãnh đạo bị lật đổ Aung San Suu Kyi và các chính trị gia bị bắt khác. Nhà lãnh quân đội, Tướng Min Aung Hlaing cũng không góp mặt tại hội nghị cấp cao ASEAN vừa qua.

Trung Quốc đã nhiều lần tìm cách khắc phục những lo ngại về sức mạnh và ảnh hưởng ngày càng gia tăng của họ trong khu vực, đặc biệt là tuyên bố chủ quyền của họ đối với hầu như toàn bộ Biển Đông, làm gia tăng căng thẳng với các thành viên ASEAN là Malaysia, Việt Nam, Brunei và Philippines.

“Trung Quốc kiên quyết phản đối chủ nghĩa bá quyền và chính trị cường quyền, mong muốn duy trì quan hệ hữu nghị với các nước láng giềng và cùng nhau vun đắp hòa bình lâu dài trong khu vực và tuyệt đối sẽ không mưu cầu bá quyền hay thậm chí là bắt nạt nước nhỏ”, ông Tập nói, theo Tân Hoa xã. 

Phát biểu của ông Tập được đưa ra vài ngày sau khi các tàu tuần duyên Trung Quốc chặn và phun nước vào hai tàu của Philippines chở đồ tiếp tế tại một bãi cạn đang tranh chấp ở Biển Đông và buộc họ phải quay trở lại.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte nhấn mạnh vụ việc trong phát biểu của ông tại hội nghị.

“Chúng tôi ghê sợ sự kiện gần đây ở Bãi Cỏ Mây (khu vực tranh chấp mà Philippines gọi là Ayungin) và quan tâm mạnh mẽ đến những diễn biến tương tự khác", ông Duterte nói.

Ông Duterte cũng kêu gọi Trung Quốc tôn trọng Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 thiết lập các quyền hàng hải và quyền chủ quyền đối với các vùng biển, cùng với phán quyết của trọng tài La Hay năm 2016 hầu hết đã vô hiệu hóa các tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông của Trung Quốc. Trung Quốc đã từ chối công nhận phán quyết.

Ông Duterte nói: “Chúng ta phải sử dụng đầy đủ các công cụ pháp lý này để đảm bảo rằng Biển Đông vẫn là một vùng biển hòa bình, ổn định và thịnh vượng".

Hôm thứ Hai (22/11), Philippines đã triển khai lại hai chiếc thuyền tiếp tế để cung cấp thực phẩm cho lực lượng thủy quân lục chiến đóng tại Bãi cạn trên một chiếc tàu chiến mà nước này cố tình mắc cạn vào năm 1999 trong một động thái nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền của đất nước. Các tàu Trung Quốc đã bao vây bãi cạn và yêu cầu Philippines kéo tàu BRP Sierra Madre đi.

Tại cuộc họp giao ban hàng ngày hôm thứ Hai (22/11), người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian đã khẳng định lại lập trường của Trung Quốc bác bỏ phán quyết của trọng tài năm 2016 và tuyên bố rằng “chủ quyền lãnh thổ và các quyền và lợi ích hàng hải ở Biển Đông được hỗ trợ bởi các cơ sở lịch sử và pháp lý”.

Ông Zhao nói: “Bất kỳ nỗ lực nào nhằm thách thức chủ quyền và lợi ích của Trung Quốc sẽ không thành công. Hiện tại, tình hình ở các vùng biển liên quan ở Biển Đông nhìn chung bình lặng, và Trung Quốc và Philippines đang duy trì liên lạc chặt chẽ”.

Thủ tướng Malaysia Ismail Sabri Yaakob cũng nêu biển trong bài phát biểu tại hội nghị: “Với tư cách là một quốc gia có tuyên bố chủ quyền, Malaysia kiên quyết quan điểm rằng các vấn đề liên quan đến Biển Đông phải được giải quyết một cách hòa bình và xây dựng phù hợp với các nguyên tắc được công nhận rộng rãi của quốc tế, pháp luật".

“Malaysia kêu gọi tất cả các nước tiếp tục cam kết duy trì Biển Đông như một vùng biển hòa bình, ổn định và thương mại”, văn phòng của ông cho hay. “Để đạt được mục tiêu này, tất cả các bên nên tự kiềm chế và tránh các hành động có thể bị coi là khiêu khích, có thể làm phức tạp thêm tình hình và leo thang căng thẳng trong khu vực”.

Trung Quốc đã tìm cách tăng cường sự hiện diện của mình trên các tuyến đường thủy, nơi có các tuyến vận tải quan trọng, nguồn cá và các mỏ dầu khí dưới biển, bằng cách xây dựng các đường băng và các căn cứ nhân tạo.

Theo hai nhà ngoại giao giấu tên, Trung Quốc đã mong muốn tất cả 10 thành viên ASEAN tham gia cuộc họp hôm thứ Hai, nhưng Brunei, hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên của nhóm, đã phản đối sự hiện diện của Myanmar.

Trong các bình luận khác, ông Tập nói hòa bình là "lợi ích chung lớn nhất" của tất cả các bên và Trung Quốc sẽ nỗ lực hết sức để tránh xung đột. 

Ông Tập nói: “Chúng ta phải là những người kiến ​​tạo và bảo vệ hòa bình khu vực, kiên quyết đối thoại thay vì đối đầu, đối tác và phi liên kết, đồng thời chung tay đối phó với nhiều yếu tố tiêu cực có nguy cơ phá hoại hòa bình”.

Ông nói: “Chúng ta phải thực hành chủ nghĩa đa phương thực sự và kiên quyết xử lý các vấn đề quốc tế và khu vực thông qua đàm phán".