Phá vỡ tư duy 'ốc đảo': Khi sự phối hợp quyết định sức mạnh của toà soạn

“Khi mỗi bộ phận vẫn coi mình là một ‘vùng lãnh thổ riêng’, chúng ta không thể tạo ra sức mạnh chung”, ông nêu rõ.

Trong bối cảnh báo chí Việt Nam bước vào giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ, yêu cầu tinh gọn bộ máy theo chủ trương của Đảng và Nhà nước đang đặt các cơ quan báo chí địa phương trước nhiều thách thức chưa từng có. Sự bùng nổ của công nghệ số khiến thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng thay đổi nhanh hơn khả năng thích ứng của nhiều tòa soạn, trong khi áp lực về tốc độ, đa nền tảng và chất lượng nội dung ngày càng gia tăng.

Chính vì vậy, việc xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ – nơi các nhóm báo in, phát thanh, truyền hình và báo điện tử phối hợp như một cơ thể thống nhất – không còn là một lựa chọn mang tính thử nghiệm, mà là điều kiện bắt buộc để duy trì sức cạnh tranh và bảo đảm vai trò định hướng thông tin. Tuy nhiên, thực tế cho thấy không ít cơ quan báo chí địa phương đang loay hoay trong quá trình chuyển đổi, khi sự phối hợp giữa các bộ phận vẫn lỏng lẻo, manh mún và mang nặng dấu ấn của tư duy truyền thống.

Những bất cập kéo dài: Chung mái nhà nhưng vận hành riêng rẽ

Theo ông Hòa, nhiều cơ quan báo chí địa phương sau sáp nhập vẫn hoạt động theo mô hình cơ học, khiến sự phối hợp chỉ mang tính hình thức. Tư duy “ốc đảo” khiến mỗi nhóm phóng viên theo đuổi mục tiêu riêng, dẫn đến tình trạng trùng lặp nhiệm vụ, lãng phí nhân lực và thiếu nhất quán trong định hướng thông tin.

Ông chỉ ra thực tế: cùng một sự kiện nhưng có tới ba hoặc bốn nhóm phóng viên được cử đi, mỗi nhóm phục vụ một loại hình khác nhau. “Chúng ta đang lãng phí nguồn lực kép: vừa lãng phí con người, vừa lãng phí nội dung”, ông nhận định. Trong khi đó, các sản phẩm chất lượng như phóng sự truyền hình hay bài phân tích chuyên sâu lại chưa được tái sử dụng, chưa được chuyển thành các định dạng phù hợp cho những nền tảng khác.

Một hạn chế khác là quy trình sản xuất vẫn đặt báo in lên hàng ưu tiên, khiến báo điện tử và nền tảng số không có đủ không gian phát triển, làm giảm khả năng cạnh tranh về tốc độ và tương tác trong môi trường truyền thông số. Bên cạnh đó, cơ chế đánh giá lạc hậu khiến phóng viên có xu hướng giữ nội dung cho “bộ phận mình”, thay vì chia sẻ dữ liệu cho toàn tòa soạn.

“Chúng ta không thể tinh gọn nếu vẫn duy trì bốn quy trình sản xuất song song”, ông Hòa nhấn mạnh.

Xây dựng quy trình hội tụ: Từ tái cấu trúc phóng viên đến siêu phòng điều hành

Để khắc phục các điểm nghẽn, ông Hòa đề xuất tái cấu trúc toàn diện hệ thống sản xuất theo hướng lấy nội dung làm trung tâm và nền tảng làm phương thức lan tỏa. Theo đó, phóng viên không còn phân theo loại hình mà trở thành lực lượng sản xuất nội dung đa định dạng, mỗi lần tác nghiệp sẽ tạo ra “gói dữ liệu thô” gồm văn bản, âm thanh, hình ảnh và video, phục vụ nhiều đầu ra.

Giải pháp mang tính hạt nhân là thành lập một “siêu phòng điều hành sản xuất” – bộ phận được coi là “trái tim” của tòa soạn hội tụ. Bộ phận này không trực tiếp làm nội dung, mà hoạch định chiến lược thông tin, điều phối phân công, tổ chức giao ban, xác định thứ tự ưu tiên cho từng nền tảng. Với cùng một gói dữ liệu, họ sẽ quyết định mạch sản xuất: từ tin nhanh phục vụ nền tảng số đến các sản phẩm phân tích sâu cho báo in, phát thanh và truyền hình.

Ông Hòa nhấn mạnh vai trò then chốt của công nghệ. Một hệ thống CMS hợp nhất là điều kiện tiên quyết để chia sẻ dữ liệu, tránh tình trạng “mỗi bộ phận một phần mềm”. Đồng thời, trí tuệ nhân tạo cần được ứng dụng để hỗ trợ phân tích dữ liệu công chúng, theo dõi hiệu quả nội dung và rút ngắn quy trình sản xuất.

“Công nghệ không thay thế con người, nhưng sẽ giúp chúng ta tối ưu thời gian, dữ liệu và năng lượng sáng tạo”, ông nói.

Hội tụ là mệnh lệnh sống còn của báo chí địa phương

Ông Hòa thẳng thắn: hành trình xây dựng tòa soạn hội tụ không dễ dàng, đặc biệt khi các cơ quan báo chí địa phương còn gặp hạn chế về nhân lực và nguồn lực đầu tư. Tuy nhiên, đây là con đường không thể thoái lui.

Sự phối hợp hiệu quả giữa các nhóm sản xuất nội dung, theo ông, phải trở thành “mệnh lệnh sống còn”, dựa trên ba trụ cột: tư duy lãnh đạo đổi mới, cấu trúc tổ chức thống nhất và nền tảng công nghệ đồng bộ. Khi phá vỡ tư duy cũ và hình thành hệ sinh thái nội dung chung, báo chí địa phương không chỉ đáp ứng yêu cầu tinh gọn của Nhà nước mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, củng cố vị thế trong không gian truyền thông số.

“Nếu chúng ta cùng quyết tâm thay đổi, báo chí địa phương hoàn toàn có thể vượt qua thách thức và khẳng định vai trò dẫn dắt thông tin”, ông Hòa khẳng định.