Phải tạo niềm tin, điểm tựa pháp lý cho các nhà khoa học trong nghiên cứu

Ngày 9/6, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, các đại biểu tập trung đóng góp vào các nội dung: Tăng cường chính sách khuyến khích và hỗ trợ; làm rõ “ranh giới” giữa rủi ro được chấp nhận và vi phạm pháp luật...

Phát biểu tại phiên họp, với mong muốn luật có tính chất bứt phá, đột phá hơn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, Nghị quyết 57 - NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia phải được thể hiện bằng Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt chú ý tính dự báo, linh hoạt để phù hợp với tốc độ phát triển công nghệ.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ và các cơ quan lưu ý tăng cường chính sách khuyến khích và hỗ trợ trong Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nếu chưa đủ, chưa hoàn thiện thì sau phiên họp này, Ban soạn thảo phải bổ sung đầy đủ. Đồng thời chú trọng bảo vệ lợi ích quốc gia, lợi ích của người dân. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn trong nước để sửa luật, không để lạc hậu so với tình hình thế giới. Cùng với đó, cần tiếp tục định nghĩa rõ ràng khái niệm công nghệ số, đổi mới sáng tạo, kinh tế số, để tránh hiểu lầm.

Đánh giá cao quy định chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cũng đề nghị, cần phải làm rõ “ranh giới” giữa rủi ro được chấp nhận và vi phạm pháp luật để tránh lạm dụng, gây thất thoát lãng phí, nhưng cũng phải tạo niềm tin, điểm tựa pháp lý cho các nhà khoa học.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải, trong nghiên cứu khoa học thì có thử, có sai. Chúng ta phải làm sao để các nhà khoa học cảm thấy tự tin, miễn là trong sáng, nghiên cứu hết mình và nghiên cứu đúng các quy định pháp luật, tạo ra sức mạnh đột phá trong nghiên cứu.

Về thử nghiệm có kiểm soát, đây cũng là nội dung được quy định tại dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số, do đó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị đối chiếu, rà soát, bảo đảm quy định thống nhất giữa hai luật. Về kinh phí cho các nhiệm vụ khoa học, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu thẳng thắn, vừa qua các nhà khoa học gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng, mặc dù nguồn kinh phí không sử dụng hết 2% tổng ngân sách, thanh quyết toán còn phức tạp, mất thời gian… Do vậy, cần hết sức quan tâm, tháo gỡ bằng các văn bản quy định chi tiết của Chính phủ và đặc biệt, cần nêu cao vai trò của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường trong việc giám sát văn bản thi hành luật.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khẳng định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã kịp thời triển khai chủ trương đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật; khẩn trương, tích cực phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, các cơ quan có liên quan tiếp thu ý kiến của các ĐBQH để chỉnh lý dự thảo luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật của Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường và các tài liệu kèm theo cũng như các nội dung đã rà soát, gắn với thể chế hóa các nghị quyết của Đảng về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đổi mới công tác xây dựng thi hành pháp luật về phát triển kinh tế tư nhân.

Quá trình hoàn thiện dự thảo luật cần lưu ý thêm một số nội dung như: Đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo, các cơ quan hữu quan với tinh thần khẩn trương, tập trung cao độ tiếp tục rà soát trong thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các nghị quyết của Đảng trong dự thảo luật; nghiên cứu đầy đủ ý kiến của các ĐBQH, chuyên gia, nhà khoa học...

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chủ trì soạn thảo dự thảo luật tiếp tục rà soát đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ giữa dự thảo luật này với các dự thảo luật có liên quan để thực sự tháo gỡ điểm nghẽn trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhất là điều kiện về đầu tư và tài chính.

Trên cơ sở ý kiến thống nhất của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo, các cơ quan có liên quan khác tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo luật. Giao Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường gửi xin ý kiến Chính phủ đối với dự thảo luật; đồng thời tiếp tục phối hợp với cơ quan chủ trì sáng tạo, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cùng với các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật đảm bảo chất lượng để trình Quốc hội xem xét theo chương trình Kỳ họp thứ 9.