Phát biểu của nữ ca sĩ Billie Eilish về việc từ thiện và phản ứng của tỷ phú Mark Zuckerberg

Tại lễ trao giải danh giá diễn ra ở Manhattan vào ngày 29 tháng 10 năm 2025, nữ ca sĩ Billie Eilish, 23 tuổi và từng đoạt giải Grammy, đã đứng trước một số nhân vật giàu có nhất thế giới để đặt câu hỏi: "Nếu bạn là tỷ phú, tại sao bạn lại là tỷ phú?".

Bài phát biểu của cô tại Giải thưởng Sáng tạo của Tạp chí WSJ không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn nhắm trực tiếp đến người sáng lập Facebook Mark Zuckerberg, người giàu thứ ba thế giới với khối tài sản ước tính từ 235 đến 264 tỷ USD, khi ông ngồi cách đó chỉ vài mét.

Khán phòng, nơi có sự hiện diện của các nhân vật nổi tiếng như đạo diễn George Lucas, Spike Lee và người mẫu Hailey Bieber, đột ngột im lặng khi Billie Eilish tiếp lời: "Không có ý thù địch, nhưng các bạn nên chia sẻ tài sản của mình đi".

Theo lời kể của các nhân chứng với tạp chí People, ông Mark Zuckerberg giữ vẻ mặt nghiêm nghị và chọn cách không vỗ tay.

Sự chênh lệch về tài sản

Các con số thống kê đã làm nổi bật khoảng cách giàu nghèo đáng kinh ngạc. Khối tài sản của ông Mark Zuckerberg ước đạt 264 tỷ USD, gần bằng toàn bộ ngân sách của Bộ Giáo dục Mỹ trước năm 2025.

Trong khi đó, giá trị tài sản ròng của Billie Eilish được ước tính khoảng 50 triệu USD, khiến tài sản của ông Zuckerberg lớn gấp hơn 5.000 lần. Nữ ca sĩ vừa cam kết quyên góp 11,5 triệu USD từ tour diễn của mình, tương đương gần một phần tư tổng tài sản, cho các dự án bảo vệ khí hậu và công bằng thực phẩm.

Nếu ông Mark Zuckerberg quyên góp ở tỷ lệ tương tự, số tiền sẽ vượt quá 60 tỷ USD, đủ để vận hành toàn bộ hệ thống giáo dục quốc gia trong vài tháng. Thông điệp này đã lan tỏa rõ ràng trong không khí sự kiện.

Lịch sử hoạt động xã hội của Billie Eilish

Billie Eilish không phải mới bắt đầu lên tiếng về các vấn đề xã hội. Kể từ năm 2019, cô đã tích cực ủng hộ các phong trào kiểm soát súng đạn và quyền phá thai, đồng thời đề cập đến những vấn đề quốc gia trong ca khúc và khuyến khích người hâm mộ hành động qua mạng xã hội.

Các hợp tác môi trường của cô, bao gồm những dự án liên quan đến tour diễn, đã quyên góp hàng triệu USD và truyền cảm hứng cho hàng nghìn người tham gia bảo vệ khí hậu.

Một trong những chiến dịch gần đây của cô đã góp phần bảo tồn nguồn tài nguyên quan trọng như nước, chứng tỏ hoạt động của nữ ca sĩ vượt ra ngoài giới âm nhạc. Bài phát biểu tại Giải thưởng Sáng tạo WSJ chỉ là bước đi mới nhất trong chuỗi hành động dũng cảm của cô.

Khoảnh khắc đối đầu

Khoảnh khắc này đã tạo ấn tượng mạnh mẽ. Sau khi người dẫn chương trình Stephen Colbert trao Giải thưởng Sáng tạo Âm nhạc cho Billie Eilish, cô công bố khoản quyên góp 11,5 triệu USD cho các hoạt động bảo vệ khí hậu và công bằng thực phẩm, rồi trực tiếp nhắn nhủ đến các tỷ phú có mặt.

Ông Mark Zuckerberg, người tham dự để ủng hộ vợ mình là bà Priscilla Chan nhận giải thưởng về từ thiện khoa học, được cho là đã căng thẳng và giữ im lặng trong khi tiếng vỗ tay vang lên khắp khán phòng. Các nhân chứng tại chỗ đã xác nhận diễn biến này.

Ảnh hưởng địa phương

Khoản quyên góp của Billie Eilish đã mang lại những thay đổi thiết thực tại nhiều nơi, chẳng hạn như bang Maryland, nơi các tổ chức hành động khí hậu nhận được nguồn tài trợ mới và coi sự hỗ trợ của cô là "lời khẳng định mạnh mẽ".

Tại các thành phố nơi tour diễn dừng chân, các chương trình phân phối thực phẩm và lựa chọn thực đơn chay trong sân vận động đã hỗ trợ cộng đồng gặp khó khăn sau khi các chương trình hỗ trợ thực phẩm của chính phủ bị cắt giảm.

Trong khi đó, sau báo cáo lợi nhuận không như kỳ vọng của Meta, tài sản của ông Mark Zuckerberg đã giảm 29,2 tỷ USD chỉ trong một ngày, đánh dấu mức sụt giảm lớn thứ tư trong lịch sử.

Câu chuyện từ cộng đồng

Những người ủng hộ cho rằng khoản quyên góp của Billie Eilish mang lại hy vọng cho các nhóm thanh niên hoạt động vì khí hậu. Một lãnh đạo sinh viên chia sẻ rằng sự hỗ trợ của cô "cho thấy các nhà hoạt động khí hậu trẻ tuổi không cô đơn".

Trên mạng xã hội, nhiều người bình luận về phản ứng của ông Mark Zuckerberg trước bài phát biểu của cô. Một biên tập viên thời trang viết: "Tôi yêu thế hệ Z; họ thật dũng cảm". Các bài đăng lan truyền còn nhấn mạnh: "Ông Mark Zuckerberg được cho là không hài lòng. Nói cách khác, bài phát biểu đã đạt hiệu quả".

Các mô hình từ thiện khác nhau

Nhiều tỷ phú chọn con đường từ thiện theo cách riêng. Ông George Lucas và vợ nổi tiếng với việc tài trợ cho lĩnh vực nghệ thuật, nhưng họ vẫn giữ quyền kiểm soát chặt chẽ đối với tài sản.

Ông Mark Zuckerberg và bà Priscilla Chan từng cam kết quyên góp 99% cổ phần Meta từ năm 2015, song một số ý kiến cho rằng hình thức từ thiện này cho phép họ duy trì quyền kiểm soát lớn và tính minh bạch hạn chế.

Các tỷ phú khác như bà MacKenzie Scott và ông Bill Gates đã hứa hẹn hàng tỷ USD cho nhiều tổ chức, nhưng tác động thực tế và mức độ giám sát lại khác nhau đáng kể.

Phản ứng từ thị trường

Phố Wall cũng cảm nhận được sự chấn động từ các kế hoạch đầu tư AI tốn kém của Meta, vượt quá 70 tỷ USD, khiến nhà đầu tư lo ngại. Ông Mark Zuckerberg tụt từ vị trí giàu thứ ba xuống thứ năm trên thế giới, trong khi ông Jeff Bezos và ông Larry Page tiến gần hơn.

Ông Elon Musk vẫn giữ vị trí dẫn đầu dù gặp tổn thất cá nhân lớn trong cùng ngày. Câu hỏi của Billie Eilish về sự công bằng khi tài sản biến động hàng tỷ USD chỉ trong chớp mắt dường như càng trở nên sắc bén.

Chi phí ẩn giấu

Các nghiên cứu cho thấy hơn một nửa lợi nhuận từ tài sản của các tỷ phú Mỹ kể từ năm 2017 có thể không bao giờ bị đánh thuế theo luật hiện hành. Trên thực tế, tỷ phú thường chịu mức thuế thấp hơn nhiều gia đình trung lưu, nhờ cách tính và đánh thuế tài sản.

Họ thường xây dựng khối tài sản từ các nguồn như thừa kế hoặc cổ phần công ty, và tránh nộp thuế trừ khi bán chúng. Điều này tạo ra gánh nặng thuế lớn hơn cho người dân thường, trong khi các tỷ phú vẫn được công nhận về sự hào phóng tại các sự kiện công khai.

Căng thẳng nội bộ

Trong giới tỷ phú, cuộc tranh luận về trách nhiệm và minh bạch ngày càng gia tăng. Các tổ chức mới đang hỗ trợ thế hệ trẻ giàu có quyên góp cho công bằng và bình đẳng xã hội.

Các chuyên gia cảnh báo rằng người quyên góp thường giữ quyền kiểm soát hầu hết quỹ từ thiện, đồng thời nhận ưu đãi thuế dù chưa chắc đã chi tiêu số tiền đó cho mục đích từ thiện.

Họ thường công bố các khoản quyên góp lớn, nhưng vẫn duy trì quyền quyết định thực sự thông qua việc kiểm soát các tổ chức hoặc quỹ nhận tài trợ.

Ông Mark Zuckerberg và bà Priscilla Chan đã thành lập Sáng kiến Chan Zuckerberg dưới dạng công ty trách nhiệm hữu hạn, cho phép họ kiểm soát trực tiếp tài chính và đầu tư.

Một số ý kiến cho rằng cách tiếp cận này kết hợp từ thiện với lợi nhuận kinh doanh tiềm năng, từ đó hạn chế sự giám sát công khai. Ví dụ, họ cam kết 500 triệu USD cho nghiên cứu khoa học tại Đại học Harvard, nhưng một số người đặt câu hỏi về mức độ lợi ích công cộng so với lợi ích cá nhân.

Những nỗ lực phục hồi

Sau bài phát biểu của Billie Eilish, ông Mark Zuckerberg không bình luận trực tiếp mà đăng bài chúc mừng vợ mình, nhấn mạnh thành tựu từ thiện khoa học của họ. Những người ủng hộ liệt kê nhiều khoản quyên góp của cặp đôi cho giáo dục và y tế qua các năm.

Tuy nhiên, một số nguồn tin cho rằng sự im lặng của ông là "đỉnh điểm của sự mâu thuẫn", vì ông đã cam kết nhiều nhưng lại phản ứng lạnh nhạt trước lời kêu gọi chia sẻ tài sản trực tiếp từ nữ ca sĩ.

Sự hoài nghi từ chuyên gia

Các chuyên gia không hoàn toàn đồng tình về hình thức từ thiện của tỷ phú. Một số cho rằng những người siêu giàu sử dụng quyên góp để ảnh hưởng chính sách công và tránh thuế hoặc cải cách lớn, đóng vai trò như "van xả áp lực".

Các nghiên cứu cho thấy tài sản của tỷ phú tăng trưởng nhanh hơn nhiều so với nền kinh tế hoặc ngân sách từ thiện. Một số lập luận rằng những khoản tặng này chỉ nhằm bảo vệ doanh nghiệp và danh tiếng, chứ không thay đổi hệ thống.

Câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ

Câu chuyện kết thúc bằng một câu hỏi mở: Liệu sự hào phóng cá nhân có biện minh cho việc trở thành tỷ phú?

Cam kết của Billie Eilish chiếm tỷ lệ lớn trong tài sản của cô, trong khi khoản quyên góp suốt đời của ông Mark Zuckerberg chỉ là phần nhỏ hơn nhiều so với lời hứa, dù tài sản của ông tiếp tục tăng.

Thế hệ Z đang đòi hỏi những câu trả lời mới. Như Billie Eilish tóm tắt: "Mọi người cần sự đồng cảm và hỗ trợ hơn bao giờ hết". Thách thức mà cô đưa ra cho ông Mark Zuckerberg vẫn còn vang vọng: Nếu bạn có khả năng giúp đỡ, điều gì đang cản trở bạn?