Phát hiện hàng loạt sai phạm tại Khu đô thị thương mại Lai Cách

Là một trong 4 dự án nằm trong diện thanh tra tại Hải Phòng, thực hiện theo Kế hoạch số 1505/KH-TTCP Thanh tra chuyên đề các công trình, dự án chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài nguy cơ gây thất thoát, lãng phí của Thanh tra Chính phủ, Dự án đầu tư và kinh doanh hạ tầng kỹ thuật Khu đô thị thương mại Lai Cách (Dự án Khu đô thị thương mại Lai Cách) của Công ty Việt Mỹ Hải Dương hiện đang xảy ra những sai phạm kéo dài về hoạt động quản lý đầu tư, đất đai, xây dựng, môi trường, nghĩa vụ tài chính.

Dự án Khu đô thị Lai Cách được phê duyệt từ năm 2004, chủ đầu tư ban đầu là UBND huyện Cẩm Giàng. Sau đó, UBND huyện Cẩm Giàng chuyển giao cho Công ty Việt Mỹ Hạ Long. Tiếp đó, Công ty Việt Mỹ Hạ Long lại chuyển giao cho Công ty Việt Mỹ Hải Dương làm chủ đầu tư.

Ngay từ bước chuyển giao dự án từ Công ty Việt Mỹ Hạ Long sang Công ty Việt Mỹ Hải Dương, Thanh tra Hải Phòng kết luận là chưa đúng theo quy định của pháp luật bởi 2 chủ đầu tư này tuy là 2 pháp nhân khác nhau nhưng lại chung một chủ sở hữu.

Bộc lộ hàng loạt sai phạm của chủ đầu tư và cơ quan quản lý

Sự kiện chuyển giao chủ đầu tư qua các thời kì cũng bộc lộ nhiều tồn tại, cụ thể:

UBND huyện Cẩm Giàng chưa hoàn thành việc thanh quyết toán giai đoạn làm chủ đầu tư để đối trừ kinh phí với các chủ đầu tư giai đoạn tiếp theo, không thực hiện thanh lý hợp đồng sau khi thay đổi chủ đầu tư sang Công ty Việt Mỹ Hải Dương. Công ty Việt Mỹ Hải Dương cũng chưa hoàn thiện đầy đủ theo quy định, chưa thực hiện thủ tục bảo đảm thực hiện dự án theo Luật Đầu tư năm 2014, 2020 và nhiều lần chậm tiến độ nhưng Sở Kế hoạch và Đầu tư Hải Dương cũ nay là Sở Tài chính không xử lý vi phạm hành chính kịp thời.

Đối với hạng mục đầu tư xây dựng chợ dân sinh Lai Cách, Công ty Việt Mỹ Hải Dương triển khai xây dựng và kinh doanh các ki ốt khi chưa được các cơ quan có thẩm quyền chấp thuận. Do Công ty Việt Mỹ Hải Dương chưa thực hiện các thủ tục đảm bảo thực hiện dự án theo quy định, thi công chợ dân sinh và 43 ki ốt cho thuê/chuyển nhượng 25 năm khi chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, không đúng quy định pháp luật. Các hợp đồng chuyển nhượng cho thuê ki ốt ký với các hộ dân, nhà đầu tư là hợp đồng vô hiệu.

Về lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai, Thanh tra Hải Phòng đã chỉ ra hàng loạt tồn tại: Chủ đầu tư (Công ty Việt Mỹ Hải Dương) thi công một số hạng mục công trình chưa đúng với hồ sơ thiết kế được duyệt; Chủ đầu tư chưa hoàn thành hạ tầng, chưa được nghiệm thu nhưng đã ký hợp đồng chuyển nhượng, góp vốn: 395 lô đất ở, 02 lô đất thương mại và 43 ki ốt chợ Lai Cách. Trong đó, thửa đất TM2-3 chuyển nhượng sai mục đích sử đụng đất.

Về việc chấp hành các quy định của pháp luật về xây dựng, Thanh tra Hải Phòng cũng nêu ra nhiều tồn tại của Sở Xây dựng tỉnh Hải Dương (cũ) và chủ đầu tư. Trong đó, công tác tổ chức thi công, nghiệm thu, bàn giao, thanh quyết toán chỉ ra việc chủ đầu tư thi công một số hạng mục sai so với quy hoạch, thiết kế cơ sở đã được phê duyệt. Dù sai khác này đã được nêu tại Báo cáo số 1897/SXD-CCGĐXD ngày 23/5/2025 nhưng đến nay vẫn chưa được khắc phục. Tới thời điểm thanh tra, 395 lô đất ở đã có các công trình nhà ở nhưng chưa có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chưa có giấy phép xây dựng, nhiều công trình ghép lô, lấn chiếm đường kĩ thuật, vỉa hè, vi phạm chỉ giới xây dựng.

Trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân để xảy ra vi phạm, hạn chế, thiếu sót

Cùng với việc nêu ra những sai phạm của chủ đầu tư và các cơ quan liên quan, Thanh tra Hải Phòng cũng quy trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân để xảy ra hạn chế, thiếu sót, vi phạm:

Đối với Chủ đầu tư (Công ty Việt Mỹ Hạ Long, Việt Mỹ Hải Dương): Quản lý đất đai, xây dựng, môi trường, nghĩa vụ tài chính chưa đầy đủ. Xây dựng chợ dân sinh và 43 ki ốt không đúng quy định pháp luật; ký hợp đồng chuyển nhượng/cho thuê ki ốt 25 năm, chưa bàn giao 24 công trình chợ cho UBND phường quản lý. Chuyển nhượng quyền sử dụng đất chưa khi chưa nghiệm thu, bàn giao hạ tầng, sai mục đích sử dụng đất.

UBND huyện Cẩm Giàng: chưa hoàn thành các thủ tục nghiệm thu, thanh quyết toán khối lượng hoàn thành, khối lượng của dự án trong giai đoạn UBND huyện Cẩm Giàng làm Chủ đầu tư. Chấp thuận, chỉ đạo thi công chợ và 43 ki ốt khi chưa đủ thủ tục pháp lý, vượt thẩm quyền theo Nghị định số 02/2003/NĐ-CP ngày 14/01/2003 của Chính phủ. Chậm nghiệm thu, thanh quyết toán, GPMB; chưa bàn giao hồ sơ dự án sang UBND phường Việt Hoà (mới). Thiếu kiểm tra, giám sát việc thi công, chuyển nhượng, cho thuê ki ốt và các lô đất chưa đủ điều kiện pháp lý.

Đối với UBND huyện Cẩm Giàng, UBND thị trấn Lai Cách: Buông lỏng quản lý trật tự xây dựng, không xử lý dứt điểm công trình vi phạm của hộ dân, chủ đầu tư thứ cấp, chưa áp dụng biện pháp cưỡng chế khi cần thiết.

Đối với Sở Tài chính (trước đây là Sở Kế hoạch và Đầu tư): Tham mưu thay đổi Chủ đầu tư, hướng dẫn Chủ đầu tư thực hiện biện pháp bảo đảm thực hiện dự án chưa đúng quy định; chậm xử lý vi phạm đầu tư, giám sát chưa đầy đủ.

Với Sở Nông nghiệp và Môi trường (trước đây là Sở Tài nguyên và Môi trường): Chậm chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan xác định nghĩa vụ tài chính tiền sử dụng đất sau điều chỉnh dự án, quy hoạch, Quyết định giao đất để tham mưu UBND tỉnh Hải Dương phê duyệt. Thiếu kiểm tra, giám sát để xử lý vi phạm; chưa phối hợp chuyển thông tin vị trí đất sang cơ quan Thuế để xác định, ban hành Thông báo nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp.

Sở Xây dựng: Tổ chức thẩm định chưa phù hợp về thẩm quyền, thiếu lấy ý kiến cộng đồng.

“

Thanh tra Hải Phòng đã tổ chức thanh tra 4 dự án của các doanh nghiệp: Công ty TNHH MTV Việt Mỹ - Hạ Long (nay là Công ty TNHH Việt Mỹ - Hải Dương), Công ty Cổ phần đầu tư và phát triển hạ tầng Nam Quang, Công ty Cổ phần sứ Vigacera Thanh Trì và Công ty TNHH sản xuất & thương mại Xuân Mai.

Kết quả thanh tra cho thấy, nhiều dự án còn tồn tại, thiếu sót trong các lĩnh vực đầu tư, đất đai, xây dựng và môi trường. Một số dự án bị chậm tiến độ nhiều lần, hạ tầng kỹ thuật chưa hoàn thiện, thời gian đầu tư kéo dài, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng chưa được xử lý dứt điểm…
Nguyên nhân được xác định do các chủ đầu tư chậm thực hiện thủ tục đầu tư, đất đai, xây dựng; năng lực quản trị điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh còn hạn chế; quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn về pháp lý, thay đổi quy định trong từng giai đoạn.
Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước còn thiếu kiểm tra, giám sát, xử lý chưa kịp thời, chưa đủ chế tài để răn đe, dẫn đến kéo dài tồn tại.