‘Phố Trung Quốc’ ở châu Âu lao đao vì thuế quan: Cửa hàng vắng bóng người mua

Vào một buổi chiều mát mẻ tháng trước, chị Amy Tran bận rộn mở một kiện hàng tại Yue Wa Market, một cửa hàng tạp hóa kiêm bán dược liệu nhỏ nằm ở khu phố Tàu Los Angeles, nơi chị đã gắn bó suốt 17 năm qua.

Kiện hàng lần này chứa hai tá lọ Shou Wu Chih, một loại thảo dược Trung Quốc nổi tiếng với công dụng hỗ trợ phục hồi chức năng thận và cải thiện sức khỏe tóc. Lô hàng được giao đến chỉ hai tuần sau khi Mỹ áp dụng mức thuế quan mới lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Kết quả, nhà phân phối đã tăng giá lên 115 đô la, cao hơn 35 đô la so với đơn hàng trước đó của chị.

Chị Tran chia sẻ rằng mình buộc phải điều chỉnh giá bán lẻ từ 6 đô la lên 7 đô la để bù đắp chi phí. Đây là một mức tăng đáng kể, đặc biệt với những khách hàng chủ yếu của chị - những người cao tuổi gốc Hoa sống dựa vào tem phiếu thực phẩm.

Nhiều người trong số họ thậm chí còn khó khăn để mua nổi một quả trái cây hay bó rau tươi. Thuế quan mới không chỉ gây áp lực lên giá cả mà còn khiến tình hình tài chính vốn đã bấp bênh của chị thêm phần trầm trọng.

Suốt 3 năm qua, chị Tran cho biết cửa hàng không mang lại chút lợi nhuận nào. Có những tháng, doanh thu thậm chí không đủ để trả tiền thuê mặt bằng. Chị lo ngại rằng trong thời gian tới, giá của hàng chục mặt hàng nhập khẩu khác trên kệ, từ nước sốt châu Á, mì khô đến nhân sâm và thuốc mỡ, cũng sẽ phải tăng theo.

Ở tuổi 58, chị Tran cảm thấy bản thân không còn nhiều lựa chọn. “Ở tuổi này, tìm việc làm ở nơi khác là điều rất khó", chị tâm sự bằng tiếng Quan Thoại. “Tôi chỉ biết sống qua ngày, từng ngày một thôi".

Cuộc chiến thương mại đầy căng thẳng giữa Tổng thống Donald Trump và Trung Quốc đang đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp do người nhập cư vận hành tại khu phố Los Angeles, cũng như nhiều khu phố Trung Quốc lâu đời khác trên khắp nước Mỹ, từ New York đến San Francisco.

Phần lớn các cửa hàng này phụ thuộc nặng nề vào hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc - những sản phẩm khó tìm thấy sự thay thế tại Mỹ.

Khi mức thuế áp lên hàng Trung Quốc vọt lên tới 145%, nhiều chủ cửa hàng lâu năm, từ những người bán đá ngọc đến thuốc truyền thống, cho biết họ đang phải chuẩn bị tinh thần đối mặt với những khó khăn tài chính mới. Những thiệt hại này có thể chồng chất lên khoản lỗ mà họ đã gánh chịu từ những ngày đầu đại dịch bùng phát.

Ông Robert Lee, chủ sở hữu đời thứ ba của Jin Hing Company, một cửa hàng trang sức và đồ cổ nhỏ nằm trên đường Bamboo Lane - dấu tích còn sót lại của khu phố Tàu cũ – cũng đang đối diện với tình cảnh tương tự.

Cửa hàng do cha và ông nội ông thành lập từ năm 1933, chuyên kinh doanh các món đồ giá trị nhập khẩu như vòng tay ngọc bích, nhẫn quý, cùng những món đồ cổ từ thời nhà Thanh như bình sứ đựng thuốc lá hay ấm trà đất sét.

Hiện tại, Jin Hing nhập trang sức từ một nhà cung cấp Trung Quốc mỗi quý một lần. Ông Lee cho biết lượng hàng tồn kho hiện tại đủ dùng trong vài tháng tới. Tuy nhiên, nếu mức thuế quan hiện hành kéo dài đến mùa thu, ông buộc phải tìm nguồn cung cấp trang sức từ nơi khác.

Điều này không chỉ phức tạp mà còn tốn kém hơn nhiều. “Nếu gia đình chúng tôi không sở hữu tòa nhà này, chắc chắn chúng tôi đã rơi vào tình thế rất khó khăn", ông chia sẻ.

Không chỉ ảnh hưởng đến khâu nhập khẩu, thuế quan còn tác động đến hoạt động xuất khẩu của cửa hàng ông Lee. Khách hàng Mỹ thường tìm mua đồ cổ để mang về Trung Quốc, nhưng kể từ khi Trung Quốc áp thuế trả đũa lên đến 125% với hàng hóa Mỹ, nhu cầu đã giảm đáng kể.

Ở tuổi 79, ông Lee không khỏi hồi tưởng về những ngày đầu của cửa hàng. Trước chuyến thăm Trung Quốc lịch sử của Tổng thống Richard Nixon năm 1972, thuế quan cao ngất ngưởng khiến thương mại giữa hai nước gần như tê liệt.

“Hồi đó, chúng tôi không thể nhập được gì từ Trung Quốc", ông kể. “Cha tôi chỉ có thể lấy hàng từ Hồng Kông".

Những doanh nghiệp phục vụ cộng đồng như cửa hàng tạp hóa hay hiệu thuốc thảo dược từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu của khu phố Tàu. Chúng cung cấp hàng hóa thiết yếu với giá phải chăng cho đông đảo gia đình và người cao tuổi sinh sống tại đây, theo bà Laureen Hom, tác giả cuốn sách Sức mạnh của khu phố Tàu.

Cuốn sách là một nghiên cứu sâu sắc về những yếu tố chính trị định hình khu vực này vào đầu thế kỷ 21. “Khu phố Tàu là một hệ sinh thái bao gồm các yếu tố dân cư, thương mại và thể chế, được hình thành để phục vụ cộng đồng người Mỹ gốc Hoa", bà Hom giải thích. “Khi một trong những yếu tố đó thay đổi, nó sẽ kéo theo tác động dây chuyền lên các phần còn lại".

Thế nhưng, hoạt động kinh doanh tại đây đã suy giảm trong suốt thập kỷ qua. Cửa hàng tạp hóa đầy đủ dịch vụ cuối cùng của khu phố Tàu, Ai Hoa Market, đã đóng cửa vào năm 2019 sau 30 năm hoạt động.

Sự biến mất của những địa điểm nổi tiếng như Empress Pavilion - một sảnh tiệc từng thu hút hàng dài người xếp hàng thưởng thức dim sum - đã khiến lượng người qua lại giảm mạnh.

Đây là nguồn sống mà các doanh nghiệp nhỏ tại khu vực phụ thuộc để tồn tại. Ngoài việc mất đi di sản và lịch sử, bà Hom nhận định, sự suy giảm ảnh hưởng của khu phố Tàu còn làm thu hẹp cơ hội nhà ở và việc làm cho người nhập cư châu Á thuộc tầng lớp lao động tại Los Angeles - một thành phố ngày càng trở nên đắt đỏ.

“Thuế quan mới chỉ làm gia tăng thêm những bất ổn mà các chủ doanh nghiệp ở khu phố Tàu đã đối mặt hàng thập kỷ qua", bà Hom nhấn mạnh. Những thách thức ấy bao gồm sự phát triển của vùng ngoại ô, áp lực đô thị hóa từ trung tâm thành phố và các khu lân cận, cùng với suy thoái kinh tế và tâm lý kỳ thị người gốc Á bùng lên từ đại dịch.

Hiện nay, khu phố Tàu Los Angeles là nơi sinh sống của khoảng 12.000 người, trong đó một nửa là người châu Á. Thu nhập trung bình của mỗi hộ gia đình chỉ khoảng 36.000 đô la, chưa bằng một nửa mức trung bình của toàn quận.

Cộng đồng người Hoa tại đây, dù nhỏ hơn so với các khu vực như Monterey Park hay Alhambra, lại chủ yếu là tầng lớp lao động và người cao tuổi. Song song đó, khu phố cũng chứng kiến những thay đổi lớn về nhân khẩu học trong vài năm gần đây, theo ông Eugene Moy, một nhà sử học cộng đồng và thành viên của Hội Lịch sử Trung Quốc miền Nam California.

Khi khu vực dần trở nên sang trọng, những cư dân giàu có hơn bắt đầu chuyển đến, bị thu hút bởi các căn hộ giá thị trường và những nhà hàng, doanh nghiệp cao cấp mới mọc lên.

Tuy nhiên, những thay đổi này lại nằm ngoài tầm với của phần lớn người lao động thuê nhà. “Vẫn luôn có những người thu nhập thấp không thể bắt kịp đà tăng trưởng kinh tế của thị trường", ông Moy khẳng định.

Với bà Mary Lu Wang, chủ cửa hàng quà tặng Jadetime e-Gifts, những thay đổi về nhân khẩu học và sự sụt giảm lượng khách du lịch đang là mối đe dọa cấp bách hơn cả thuế quan.

Ở tuổi 74, bà kể rằng trước đây mình thường đặt hàng mới mỗi tháng từ nhà máy của anh trai ở Trung Quốc. Giờ đây, do kinh doanh ế ẩm, bà chỉ đặt hàng một lần mỗi năm. Cách đây hơn một thập kỷ, bà từng sở hữu tới ba cửa hàng quà tặng ở khu phố Tàu.

Hiện tại, cửa hàng của bà vẫn bày bán những món quà truyền thống độc đáo, như ô giấy dầu vẽ tay làm từ tre và gỗ - sản phẩm chỉ được sản xuất tại nhà máy của anh trai bà. Dù bán với giá sỉ, lượng khách mua vẫn rất ít ỏi.

Tuần trước, vào thứ Ba, bà Wang kiếm được 27 đô la từ vài chiếc ô. Ngày hôm sau, doanh thu nhích lên 58 đô la. Bà nhớ lại vài năm trước, mỗi ngày bà có thể bỏ túi từ 400 đến 500 đô la.

Nếu thuế quan không giảm và hàng tồn kho cạn dần, bà cho biết mình sẽ buộc phải tăng giá. Dù vậy, bà không quá bận tâm. “Lo lắng về tương lai thì được gì?” bà nói bằng tiếng Quan Thoại. “Bây giờ chẳng ai mua gì cả".