Quảng Ninh: Xây dựng cửa khẩu thông minh quy mô lớn nhất Việt Nam

Lộ trình dự án hợp tác chiến lược

Dự án Cửa khẩu thông minh được triển khai trên cơ sở thỏa thuận hợp tác giữa tỉnh Quảng Ninh (Việt Nam) và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc). Sau khi được các cấp có thẩm quyền phê duyệt, UBND TP Móng Cái trước đây và chính quyền nhân dân TP Đông Hưng đã thống nhất xây dựng đề án cửa khẩu thông minh tại hai khu vực trọng yếu là cầu Bắc Luân I và cầu Bắc Luân II.

Lộ trình triển khai gồm hai giai đoạn cụ thể: Giai đoạn 1 (từ 2025 - 2026), trọng tâm là hoàn thiện luồng kiểm soát người xuất nhập cảnh dành cho cư dân biên giới tại cầu Bắc Luân I. Đồng thời, xây dựng cơ sở hạ tầng, lắp đặt thiết bị cho xe tự hành tại cầu Bắc Luân II và xây dựng trung tâm điều hành thông minh (IOC) để giám sát và quản lý toàn bộ hệ thống.

Giai đoạn 2 (từ 2027 - 2030), mở rộng không gian và tăng số luồng kiểm soát tự động tại cầu Bắc Luân I. Nâng cấp năng lực thông quan, tăng làn chuyên dụng cho xe tự hành hoặc có thể xây dựng mô hình vận chuyển hàng hóa bằng đường ray đơn Mono-rail (tùy thuộc vào lưu lượng hàng hóa thực tế), tại cầu Bắc Luân II.

Thách thức và bước đi chuyển mình

Việc triển khai mô hình cửa khẩu thông minh không những là một cuộc cách mạng về công nghệ mà còn là sự thay đổi lớn về tổ chức và nhân lực. Dù đã có những bước tiến đáng kể, song dự án vẫn phải đối mặt với một số thách thức lớn về công nghệ, xuất nhập khẩu và nguồn nhân lực.

Cụ thể, khó khăn về hạ tầng công nghệ còn thiếu đồng bộ, chưa được trang bị đầy đủ các hệ thống như nhận diện sinh trắc học, máy soi chiếu tự động và các thiết bị kiểm tra thông minh. Đặc biệt, hệ thống quản lý thông tin giữa các lực lượng chức năng và giữa hai bên biên giới vẫn thiếu sự liên kết, gây khó khăn cho việc xử lý hồ sơ nhanh chóng.

Khó khăn về một số mặt hàng nông sản của Việt Nam chưa nằm trong danh mục được phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, cùng với các rào cản về kỹ thuật và thuế quan, gây trở ngại lớn cho quá trình thông quan cũng như hoạt động xuất nhập khẩu.

Bên cạnh đó, cửa khẩu thông minh với mô hình quản lý hiện đại, đòi hỏi đội ngũ nhân sự phải có trình độ chuyên môn, kỹ năng, kỹ thuật tốt; khả năng phối hợp liên ngành linh hoạt, nhậy bén. Việc chuyển từ phương thức quản lý truyền thống sang tự động hóa toàn diện đặt ra yêu cầu cao về năng lực thích ứng của toàn bộ hệ thống và nhân sự.

Để vượt qua thách thức đó, tỉnh Quảng Ninh đã đặt ra các giải pháp trọng tâm và lên phương án cho dài hạn, nhằm xây dựng hệ thống kết nối dữ liệu xuyên biên giới, đảm bảo an toàn thông tin quốc gia, chú trọng đào tạo nhanh nguồn nhân lực để đáp ứng tốt yêu cầu của cửa khẩu hiện đại.

Dự án cửa khẩu thông minh tại Móng Cái đang được tinh Quảng Ninh hoàn thiện, tiếp thu ý kiến từ các bộ, ngành Trung ương. Đây không chỉ là một dự án hạ tầng đơn thuần mà còn là biểu tượng cho sự đổi mới, hội nhập của Việt Nam, mở ra một kỷ nguyên mới cho hoạt động thương mại và du lịch qua biên giới.